शेती विभाग

1. बॅटरी संप्र्यिंग पंप

स्प्रे पंप काय असतो?

* हा एक प्रकारचा पंप असतो जो बॅटरीच्या सहाय्याने चालतो.

* याचा उपयोग शेती, बागकाम आणि इतर अनेक कामांसाठी द्रव्ये फवारण्यासाठी केला जातो.

* हा पंप हलका आणि वापरण्यास सोपा असतो.

बॅटरी स्प्रे पंपबद्दल काय माहिती मिळेल?

* विभिन्न प्रकारचे बॅटरी स्प्रे पंप: बाजारात अनेक प्रकारचे बॅटरी स्प्रे पंप उपलब्ध असतात.

* बॅटरी स्प्रे पंप कसा वापरायचा: बॅटरी स्प्रे पंप वापरण्याची योग्य पद्धत जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.

* बॅटरी स्प्रे पंपची काळजी कशी घ्यायची: बॅटरी स्प्रे पंपची काळजी घेण्यासाठी मोठयामांसाची मदत घेऊ शकतो

. * बॅटरी स्प्रे पंप खरेदी करताना काय लक्षात ठेवायचे: बॅटरी स्प्रे पंप खरेदी करताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवायच्या याबद्दलची माहिती मिळते.

• काही पडलेलं प्रश्न किव्हा मुलाखत चे प्रश्न

* बॅटरी स्प्रे पंप किती लिटर चा असतो.

* बॅटरी स्प्रे पंप तुलना कोणा सोबत करू शकतो.

* कोणत्याही नवीन उपकरणाचा वापर करण्यापूर्वी त्याची वापरपद्धती काळजीपूर्वक घ्यावी लागते.

* जर तुम्हाला बॅटरी स्प्रे पंपबद्दल अधिक माहिती हवी असेल तर तुम्ही तुमच्या स्थानिक कृषी विभाग शी संपर्क करू शकतो.

* आपल्याला बॅटरी स्प्रे पंपची किती क्षमता असावी लागते व किती लिटर चे असतात.?

2. माती परीक्षण

माती परीक्षण आणि pH तपासणी ही शेतीमध्ये खूप महत्त्वाची आहे.

परीक्षण म्हणजे काय?

माती परीक्षण म्हणजे आपल्या शेतातील मातीचा नमुना घेऊन त्याची प्रयोगशाळेत तपासणी करणे. या तपासणीनंतर आपल्याला मातीतील पोषक तत्वे, pH पातळी, मातीची रचना इ. माहिती मिळते.

pH तपासणी म्हणजे काय?

pH म्हणजे मातीची आम्लता किंवा क्षारता. pH ची पातळी 0 ते 14 पर्यंत असते. 7 ही तटस्थ पातळी आहे. 7 पेक्षा कमी pH म्हणजे माती आम्लीय आहे आणि 7 पेक्षा जास्त pH म्हणजे माती क्षारीय आहे.

माती परीक्षण का करायचे?

* योग्य खत निवड: माती परीक्षणाच्या आधारे आपल्याला कोणते खत आणि किती प्रमाणात द्यायचे हे ठरवता येते. यामुळे खतांचा अपव्यय टळतो आणि पिकांना योग्य पोषक तत्वे मिळतात.

* पिकांची योग्य निवड: काही पिके आम्लीय मातीत चांगले वाढतात तर काही पिके क्षारीय मातीत चांगले वाढतात. माती परीक्षणाच्या आधारे आपल्याला कोणते पीक घ्यायचे हे ठरवता येते.

* मातीची सुधारणा: माती परीक्षणाच्या आधारे आपल्याला मातीची सुधारणा कशी करायची हे कळते. उदाहरणार्थ, जर माती खूप आम्लीय असेल तर त्यात चूना घालून pH पातळी वाढवता येते.

* पिकांच्या वाढीमध्ये सुधारणा: योग्य पोषक तत्वे आणि pH पातळी असलेली माती पिकांची वाढ चांगली करण्यास मदत करते.

* पिकांचे उत्पादन वाढवणे: योग्य माती व्यवस्थापन केल्याने पिकांचे उत्पादन वाढते.

माती परीक्षण कसे करावे?

* नमुना घेणे: आपल्या शेतातील वेगवेगळ्या भागातून मातीचे नमुने घ्यावेत.

* प्रयोगशाळेत पाठवणे: नमुने कृषि विभागाच्या प्रयोगशाळेत पाठवावेत.

* अहवाल मिळवणे: प्रयोगशाळा आपल्याला माती परीक्षणाचा अहवाल देईल.

* अहवालानुसार उपाययोजना: अहवालानुसार आपल्याला माती सुधारण्यासाठी काय करावे हे

कळेल.काही महत्त्वाच्या गोष्टी:

* माती परीक्षण दर 2-3 वर्षांनी करावे.

* माती परीक्षण करण्यासाठी आपल्या जिल्ह्याच्या कृषि विभागात संपर्क साधा.

* माती परीक्षण करण्यासाठी कोणताही खर्च येतो.

* माती परीक्षणाचा अहवाल समजून घेण्यासाठी आपण कृषि अधिकाऱ्यांची मदत घेऊ शकता.

निष्कर्ष

:माती परीक्षण ही आपल्या शेतीसाठी खूप महत्त्वाची गोष्ट आहे. यामुळे आपण आपल्या पिकांचे उत्पादन वाढवू शकतो आणि मातीची सुधारणा करू शकतो.अधिक माहितीसाठी आपण आपल्या जिल्ह्याच्या कृषि विभागाशी संपर्क साधू शकता.मला आशा आहे की ही माहिती तुम्हाला उपयोगी पडेल.

3. जमीन तयार करणे

तयार करणे आणि त्यात NPK ची सीट टेस्टिंग कशी करतातं

जमीन तयार करणे म्हणजे काय?

जमीन तयार करणे म्हणजे पिके लावण्यापूर्वी जमीन योग्य स्थितीत आणणे. यात नांगरणे, कुटणे, खत टाकणे, पाणी देणे इत्यादी गोष्टींचा समावेश होतो.

NPK ची सीट टेस्टिंग का महत्त्वाची आहे?

* योग्य खत निवड:

ही टेस्टिंग आपल्याला मातीत कोणते पोषक तत्वे कमी आहेत हे सांगते. त्यानुसार आपण योग्य खत निवडू शकतो.

* पिकांची वाढ: योग्य खत दिल्याने पिके चांगली वाढतात आणि उत्पादन वाढते.

* मातीची सुधारणा: NPK ची पातळी योग्य ठेवल्याने मातीची सुधारणा होते.

* खर्च कमी: अनावश्यक खत वापरण्याचे प्रमाण कमी होऊन खर्च कमी होतो.

NPK ची सीट टेस्टिंग कशी करायची?

* मातीचा नमुना:

आपल्या शेतातील वेगवेगळ्या भागातून मातीचे नमुने घ्यावेत.

* प्रयोगशाळेत पाठवणे: नमुने कृषि विभागाच्या प्रयोगशाळेत पाठवावेत.

* अहवाल मिळवणे: प्रयोगशाळा आपल्याला माती परीक्षणाचा अहवाल देईल.

* अहवालानुसार उपाययोजना: अहवालानुसार आपल्याला माती सुधारण्यासाठी काय करावे हे कळेल.

जमीन तयार करताना काय काळजी घ्यावी?

* नांगरणे: जमीन चांगल्या प्रकारे नांगरली पाहिजे जेणेकरून माती ढीली होईल आणि पाणी शोषण क्षमता वाढेल.

* कुटणे: नांगरल्यानंतर जमीन चांगल्या प्रकारे कुटली पाहिजे जेणेकरून मातीची रचना सुधारेल.

* खत टाकणे: NPK ची सीट टेस्टिंग नुसार योग्य खत टाकावे.

* पाणी देणे: जमीन योग्य प्रकारे ओली असावी.

* निराकरण: जमीन निराकरण करावी जेणेकरून वनस्पतींची वाढ होणार नाही.

काही महत्त्वाच्या गोष्टी:

* माती परीक्षण दर 2-3 वर्षांनी करावे.

* माती परीक्षण करण्यासाठी आपल्या जिल्ह्याच्या कृषि विभागात संपर्क साधा.

* माती परीक्षण करण्यासाठी कोणताही खर्च येतो

. * माती परीक्षणाचा अहवाल समजून घेण्यासाठी आपण कृषि अधिकाऱ्यांची मदत घेऊ शकता.

निष्कर्ष:

जमीन तयार करणे आणि NPK ची सीट टेस्टिंग ही आपल्या शेतीसाठी खूप महत्त्वाची आहे.

यामुळे आपण आपल्या पिकांचे उत्पादन वाढवू शकतो आणि मातीची सुधारणा करू शकतो.

अधिक माहितीसाठी आपण आपल्या जिल्ह्याच्या कृषि विभागाशी संपर्क साधू शकता.

या विषयाबद्दल काही प्रश्न असतील तर विचारू शकतो.

* जर तुम्ही अल्पवयीन असाल तर कोणतेही काम स्वतःहून करण्यापूर्वी तुमच्या पालकांची मदत घ्या.

* शेतीच्या कामात नेहमी सुरक्षा साधने वापरा.तुम्हाला कोणत्या प्रकारची जमीन तयार करायची आहे?

कोणते पीक लावण्याचा विचार आहे?

4.रासायनिक बिजप्रक्रिया व प्रकार

प्रक्रिया ही शेतीमध्ये एक महत्त्वाची प्रक्रिया आहे.

या प्रक्रियेत बियाण्यांवर काही उपचार करून त्यांची उगवण क्षमता वाढवली जाते आणि रोग-किटकांपासून संरक्षण मिळते.

बीज प्रक्रिया म्हणजे काय?

बीज प्रक्रिया म्हणजे बियाण्यावर लागवडीपूर्वी काही विशेष प्रकारचे रसायन किंवा जैविक पदार्थ लावून त्यांना रोग-किटकांपासून संरक्षण देणे आणि त्यांची उगवण क्षमता वाढवणे.

बीज प्रक्रियेचे प्रकार:

* रासायनिक प्रक्रिया:

यामध्ये बियाण्यांवर कीटकनाशके, बुरशीनाशके आणि बॅक्टेरियानाशके लावली जातात.

* जैविक प्रक्रिया: यामध्ये बियाण्यांवर उपयुक्त सूक्ष्मजीव लावले जातात जे मातीतील पोषक तत्वे शोषून घेण्यास मदत करतात.

* भौतिक प्रक्रिया: यामध्ये बियाण्यांना उष्णता, थंडी किंवा विकिरण देऊन त्यांची उगवण क्षमता वाढवली जाते.

बीज प्रक्रियेचे महत्त्व: *

उगवण क्षमता वाढवते: बीज प्रक्रिया केल्याने बियाण्यांची उगवण क्षमता वाढते आणि पिके जलद फुटतात.

* रोग-किटकांपासून संरक्षण: बीज प्रक्रिया केल्याने बियाण्यांवर रोग-किटके येण्याचा धोका कमी होतो.

* पिकांचे उत्पादन वाढवते: निरोगी आणि जोमदार रोपे येऊन पिकांचे उत्पादन वाढते.

* खर्च कमी करते: बीज प्रक्रिया केल्याने नंतरच्या काळात कीटकनाशके फवारण्याचा खर्च कमी होतो.

* मातीची गुणवत्ता वाढवते: जैविक बीज प्रक्रिया केल्याने मातीची गुणवत्ता वाढते.

बीज प्रक्रियेचे फायदे:

* पिकांची वाढ जलद होते.

* पिकांचे उत्पादन वाढते.

* पिकांची गुणवत्ता सुधारते.

* रोग-किटकांचा प्रादुर्भाव कमी होतो.

* खर्च कमी होतो.

* पर्यावरणासाठी हानिकारक नाही.बीज प्रक्रिया कशी करावी?

* बियाणे आणि औषध: योग्य प्रकारचे बियाणे आणि औषध निवडा.

* पाणी: पुरेसे पाणी घ्या.

* पात्र: एक मोठे पात्र घ्या.

* मिश्रण: बियाणे आणि औषध पाण्यात मिसळून ठेवा.

* वेळ: निर्धारित वेळेपर्यंत बियाणे पाण्यात ठेवा.

* सुकवणे: बियाणे बाहेर काढून सावलीत सुकवा.

* पेरणी: सुकलेली बियाणे पेरा.

निष्कर्ष:

बीज प्रक्रिया ही शेतीमध्ये एक आवश्यक प्रक्रिया आहे. यामुळे पिकांचे उत्पादन वाढते, रोग-किटकांचा प्रादुर्भाव कमी होतो आणि मातीची गुणवत्ता सुधारते. शेतकरी मित्रांनी बीज प्रक्रिया करून आपले उत्पादन वाढवावे.

महत्त्वाची सूचना:

* बीज प्रक्रिया करताना नेहमी सुरक्षा साधने वापरा.

* बीज प्रक्रियेसाठी वापरलेले औषधांचे लेबल काळजीपूर्वक वाचा.

* योग्य प्रमाणात औषध वापरा.

* बीज प्रक्रिया केलेली बियाणे सुरक्षित ठिकाणी ठेवा.

5. दूध काढण्याच्या पद्धती

नक्कीच, दूध काढण्याच्या पद्धती आणि त्याची कृती या विषयावरतुम्हाला अधिक माहिती देऊ.

दूध काढण्याच्या पद्धतीदूध काढण्याच्या मुख्यतः

दोन पद्धती आहेत:

* हाताने दूध काढणे:

* ही पद्धत पारंपरिक आहे आणि छोट्या शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहे.

* यामध्ये हातांचा वापर करून जनावरांचे थन दाबून दूध काढले जाते.

* ही पद्धत शारीरिक मेहनतीची असली तरी, जनावरांना अधिक आरामदायक वाटते.

* यंत्राने दूध काढणे:

* या पद्धतीत विशेष प्रकारचे दूध काढण्याचे यंत्र वापरले जाते.

* हे यंत्र थनांवर वैक्यूम तयार करून दूध काढते.

* या पद्धतीमुळे वेळ आणि श्रम वाचतात.

* मोठ्या शेतकऱ्यांमध्ये ही पद्धत अधिक प्रचलित आहे.दूध काढण्याची कृती (हाताने)हाताने दूध काढण्याची कृती काहीशी जटिल आहे. यामध्ये काही गोष्टींची काळजी घेणे आवश्यक असते:

* स्वच्छता: दूध काढण्यापूर्वी आणि नंतर हात आणि जनावराचे थन चांगले धुवावेत.

* सौम्य दाब: थनांवर जास्त जोर लावू नये.

* वेळ: एकाच वेळी सर्व थनांचे दूध काढावे.

* दूध साठवण:

दूध काढल्यानंतर ते स्वच्छ भांड्यात ठेवावे आणि थंड ठिकाणी ठेवावे.काळजी घेण्याच्या गोष्टी

* स्वच्छता: दूध आणि दुभती जनावरांची स्वच्छता खूप महत्त्वाची आहे.

* नियमित तपासणी: जनावरांचे थन नियमितपणे तपासावेत.

* अन्न आणि पाणी: जनावरांना पुरेसे आणि चांगले अन्न आणि पाणी द्यावे.

* आराम: जनावरांना पुरेसा आराम मिळाला पाहिजे.

* पशुवैद्यकांचा सल्ला: कोणतीही समस्या आल्यास पशुवैद्यकांचा सल्ला घ्यावा.

नोट:

दूध काढणे ही एक कला आहे आणि ती शिकण्यासाठी थोडा वेळ आणि प्रयत्न लागतो.

जर तुला या विषयात अधिक माहिती हवी असेल तर तुला कोणत्याही कृषी विभागाच्या कार्यालयात किंवा पशुवैद्यकाकडून मदत घेता अजून थोडी मदत होईल व न्यू गोष्टी कळतील

महत्वाची सूचना:

* दूध काढताना काळजी घ्यावी.

* जर तुला कोणतीही समस्या आली तर पशुवैद्यकाचा सल्ला घ्यावा.

नक्कीच, दूध काढण्याच्या पद्धतींबद्दल जाणून घेऊया!दूध काढण्याच्या पद्धती:दूध काढण्याच्या मुख्यतः दोन पद्धती आहेत: * हाताने दूध काढणे: ही एक पारंपरिक पद्धत आहे. यामध्ये हात वापरूनच गायी किंवा म्हशीचे दूध काढले जाते. ही पद्धत छोट्या शेतकऱ्यांमध्ये प्रचलित आहे. * दूध काढणी यंत्र: आजकाल मोठ्या पशुपालन व्यवसायात दूध काढणी यंत्राचा वापर केला जातो. हे यंत्र दूध काढण्याची प्रक्रिया जलद आणि स्वच्छ बनवते.दूध काढण्याची कृती: * हाताने दूध काढण्याची कृती: * दूध काढण्यापूर्वी हात स्वच्छ धुवावेत. * गायीचे थन स्वच्छ करावे. * थनाला हलकासा मसाज करावा. * आळीपाळीने सर्व थनातून दूध काढावे. * दूध काढताना थनावर योग्य दबाव द्यावा. * दूध काढण्याची प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर थन पुन्हा स्वच्छ करावे. * दूध काढणी यंत्राची कृती: * यंत्राला दूध काढण्यापूर्वी स्वच्छ करावे. * गायीचे थन स्वच्छ करावे. * यंत्राच्या कपचे थनाला योग्य प्रकारे बसवावे. * यंत्र चालू करावे. * दूध काढण्याची प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर यंत्र बंद करावे.दूध काढताना काळजी घ्यावी: * दूध काढण्यापूर्वी आणि नंतर हात स्वच्छ धुवावेत. * गायीचे थन स्वच्छ ठेवावे. * दूध काढताना थनाला योग्य दबाव द्यावा. * दूध काढताना गायीला त्रास होऊ नये याची काळजी घ्यावी. * दूध काढलेले दूध स्वच्छ भांड्यात साठवावे.दूध काढणी यंत्राचे फायदे: * दूध काढण्याची प्रक्रिया जलद होते. * दूध स्वच्छ राहते. * कमी वेळात अधिक दूध काढता येते. * शारीरिक मेहनत कमी होते.दूध काढणी यंत्राचे तोटे: * खर्चिक असते. * विजेची गरज असते. * यंत्राची देखभाल करावी लागते.कोणती पद्धत निवडायची?तुमच्याकडे किती गायी आहेत, किती दूध काढायचे आहे यावरून तुम्ही दूध काढण्याची पद्धत निवडू शकता. छोट्या शेतकऱ्यांसाठी हाताने दूध काढणे योग्य असते तर मोठ्या पशुपालन व्यवसायासाठी दूध काढणी यंत्र उपयुक्त असते.अधिक माहितीसाठी तुम्ही खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता: * Krushi Kranti: https://www.krushikranti.com/blogs/benefits-of-milking-machine * Agrowon: [अवैध URL काढून टाकली]नोट: ही माहिती फक्त सामान्य माहितीसाठी आहे. कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी तज्ञांचा सल्ला घ्यावा.तुम्हाला दूध काढण्याच्या पद्धतींबद्दल अन्य काही प्रश्न असतील तर मला विचारू शकता.कृपया लक्षात घ्या: दूध काढण्याची प्रक्रिया थोडी जटिल असू शकते. जर तुम्ही पहिल्यांदा दूध काढत असाल तर एखाद्या अनुभवी व्यक्तीची मदत घ्यावी.आशा आहे ही माहिती तुमच्यासाठी उपयुक्त ठरेल.

काढण्याच्या पद्धतींबद्दल तुझा प्रश्न खूप चांगला आहे. दूध काढण्याच्या अनेक पद्धती आहेत. या पद्धती जनावरांच्या प्रकार, उपलब्ध साधने आणि पशुपालकाच्या पद्धतीनुसार बदलतात.दूध काढण्याच्या पद्धतींचे मुख्य प्रकार: * हाताने दूध काढणे: * फायदे: * जनावरांना अधिक आरामदायक वाटते. * दूध पूर्णपणे काढता येते. * कोणत्याही अतिरिक्त खर्चाची गरज नाही. * तोटे: * वेळ खूप लागतो. * मोठ्या प्रमाणात जनावरे असल्यास कठीण जाते. * हात आणि मनगटावर ताण येऊ शकतो. * यंत्राच्या साहाय्याने दूध काढणे: * फायदे: * वेळ वाचतो. * मोठ्या प्रमाणात दूध काढता येते. * स्वच्छता राखणे सोपे. * तोटे: * खर्च अधिक येतो. * विजेवर चालणारी मशीन असल्यास वीज खर्च वाढतो. * जनावरांना काहीवेळा अस्वस्थ वाटू शकते.हाताने दूध काढण्याच्या पद्धती: * मूठ पद्धत: ही पद्धत गायीचे दूध काढण्यासाठी वापरली जाते. यामध्ये हात आणि बोटांच्या साहाय्याने दूध काढले जाते. * चिमटा पद्धत: ही पद्धत शेळी आणि मेंढीचे दूध काढण्यासाठी वापरली जाते. यामध्ये अंगठे आणि इतर बोटांच्या साहाय्याने दूध काढले जाते. * अंगठा पद्धत: ही पद्धत म्हशीचे दूध काढण्यासाठी वापरली जाते. यामध्ये मुख्यतः अंगठ्याच्या साहाय्याने दूध काढले जाते.यंत्राच्या साहाय्याने दूध काढण्याच्या पद्धती: * सोलर चाळीत यंत्र: यामध्ये सौरऊर्जेचा वापर करून दूध काढले जाते. * इलेक्ट्रिक मिल्किंग मशीन: ही मशीन विजेवर चालते.दूध काढण्याच्या पद्धतींची ड्रॉईंग:दूध काढण्याच्या पद्धतींच्या ड्रॉईंगसाठी तुला एखाद्या कृषी शास्त्राच्या पुस्तकात किंवा इंटरनेटवर शोध घेता येईल.कौनती पद्धत निवडायची?दूध काढण्याची पद्धत जनावरांची संख्या, उपलब्ध साधनसंपत्ती आणि बजेट यावर अवलंबून असते. जर तुझ्याकडे कमी जनावरे असतील तर हाताने दूध काढणे सोपे आहे. तर मोठ्या प्रमाणात जनावरे असतील तर यंत्राच्या साहाय्याने दूध काढणे चांगले.महत्त्वाची गोष्ट: * दूध काढण्यापूर्वी आणि नंतर हात आणि दुधाचे पात्र स्वच्छ असावे. * दूध काढताना जनावरांना दुखवू नये. * दूध ताबडतोब थंड ठिकाणी ठेवावे.आशा आहे की ही माहिती तुला उपयोगी पडेल. जर तुला या विषयाबद्दल अधिक माहिती हवी असेल तर तुझ्या शाळेच्या शिक्षकांना किंवा कृषि विभागातील अधिकाऱ्यांना विचारू शकतोस.नोट: * ही माहिती सामान्य माहितीसाठी आहे. कोणतीही कृषी पद्धत वापरण्यापूर्वी तज्ञांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.अजून काही प्रश्न असतील तर विचारू नकोस.

6.पिकांना पाणी देण्याच्या पद्धती

पिकांना पाणी देण्याच्या पद्धतींबद्दल जाणून घेणे खूपच महत्वाचे आहे.

पिकांना योग्य प्रमाणात आणि योग्य पद्धतीने पाणी दिल्याने पिकांची वाढ चांगली होते आणि उत्पादन वाढते.पिकांना पाणी देण्याच्या पद्धती:पिकांना पाणी देण्याच्या अनेक पद्धती आहेत. प्रत्येक पद्धतीचे स्वतःचे फायदे आणि तोटे आहेत. कोणती पद्धत निवडायची हे पिकांच्या प्रकार, जमिनीच्या प्रकार आणि पाण्याच्या उपलब्धतेवर अवलंबून असते.

मुख्य पद्धती:

* मोकाट पद्धत:

* ही सर्वात जुनी पद्धत आहे.

* या पद्धतीत शेतात नाली काढून पाणी सर्व दिशांना सोडले जाते.

* ही पद्धत सोपी असली तरी बरेच पाणी वाया जाते.

* सारे पद्धत:

* या पद्धतीत शेतात सरी बनवून त्यामध्ये पाणी दिले जाते.

* ही पद्धत मोकाट पद्धतीपेक्षा चांगली आहे कारण यामध्ये पाणी वाया जाण्याचे प्रमाण कमी होते.

* फवारणी पद्धत:

* या पद्धतीत पाणी बारीक थेंबांच्या रूपात पिकांवर फवारले जाते.

* ही पद्धत बागायती पिकांसाठी उपयुक्त असते.

* जमिनीखालून पाणी देण्याची पद्धत:

* या पद्धतीत जमिनीत पाईप्स घालून पिकांच्या मुळांपर्यंत पाणी पोहोचवले जाते.

* ही पद्धत पाणी वाचवण्याच्या दृष्टीने खूपच प्रभावी आहे. *

ड्रिप सिंचन:

* या पद्धतीत पिकांच्या मुळांपर्यंत थेंब थेंब करून पाणी दिले जाते.

* ही पद्धत सर्वात कार्यक्षम आणि पाणी वाचवणारी पद्धत आहे.

पिकांना पाणी देण्याचे फायदे:

* पिकांची वाढ चांगली होते.

* उत्पादन वाढते.

* पिकांना आवश्यक असलेले पोषक तत्वे मुळांपर्यंत पोहोचतात.

* मातीची गुणवत्ता सुधारते.

* पाणी वाचते.

पिकांना पाणी देण्याचे तोटे:

* जर पाणी जास्त दिले तर पिकांचे मूळ कुजू शकते.

* जर पाणी कमी दिले तर पिके वाळू शकतात.

* चुकीच्या पद्धतीने पाणी दिल्यास पाणी वाया जाऊ शकते.

कोणती पद्धत निवडायची?

* पिकांचा प्रकार: काही पिकांना जास्त पाण्याची गरज असते तर काही पिकांना कमी पाण्याची गरज असते

. * जमिनीचा प्रकार: जमिनीची पाणी धारण क्षमता वेगवेगळी असते.

* पाण्याची उपलब्धता: पाणी कमी असल्यास पाणी वाचवणारी पद्धत निवडावी.

* बजेट: प्रत्येक पद्धतीचा खर्च वेगवेगळा असतो.

निष्कर्ष:

पिकांना पाणी देण्याची योग्य पद्धत निवडणे खूप महत्त्वाचे आहे.

आपल्या शेतजमिनीच्या परिस्थिती आणि पिकांच्या गरजेनुसार योग्य पद्धत निवडून आपण पाणी वाचवू शकतो आणि उत्पादन वाढवू शकतो.

7. शेतातील मोजमाप कस करायचे.

शेतातील मोजमाप कसे करायचे याबद्दल अधिक जाणून घेऊया.

शेतातील मोजमाप का महत्त्वाचे आहे?

* जमिनीचे क्षेत्रफळ जाणून घेणे: आपल्या शेताचे क्षेत्रफळ किती आहे हे जाणून घेणे अनेक कारणांसाठी महत्त्वाचे आहे. उदा. उत्पादन, खर्च, सरकारच्या योजनांचा लाभ घेणे इ.

* पिकांची लागवड: योग्य अंतर ठेवून पिकांची लागवड करण्यासाठी जमिनीचे मोजमाप आवश्यक आहे.

* सिंचन: योग्य प्रमाणात पाणी देण्यासाठी जमिनीचे मोजमाप आवश्यक आहे.

* खत आणि कीटकनाशके: योग्य प्रमाणात खत आणि कीटकनाशके वापरण्यासाठी जमिनीचे मोजमाप आवश्यक आहे.

शेतातील मोजमाप करण्याच्या पद्धती:

* साखळी पद्धत: या पद्धतीत लोखंडी साखळी वापरून जमिनीचे मोजमाप केले जाते. ही पद्धत जुन्या काळापासून वापरली जाते.

* टेप पद्धत: या पद्धतीत टेप वापरून जमिनीचे मोजमाप केले जाते. ही पद्धत साखळी पद्धतीपेक्षा अधिक अचूक आहे.

* मोबाइल अॅप्स: आजकाल अनेक मोबाइल अॅप्स उपलब्ध आहेत ज्यांच्या साहाय्याने आपण जमिनीचे मोजमाप करू शकतो.

* ड्रोन: ड्रोनच्या साहाय्याने जमिनीचे मोजमाप अधिक अचूकपणे केले जाऊ शकते.मोबाइल अॅप्स वापरून जमिनीचे मोजमाप कसे करावे:

* अॅप डाउनलोड करा: Google Play Store किंवा Apple App Store वरून जमिनीचे मोजमाप करण्यासाठी अनेक अॅप्स उपलब्ध आहेत.

* अॅप ओपन करा: अॅप ओपन करून आपल्या जमिनीची मोजणी सुरू करा.

* जमिनीची मापन: अॅपच्या सूचनांचे पालन करून आपल्या जमिनीची मापन करा.

* क्षेत्रफळ: अॅप आपल्याला जमिनीचे क्षेत्रफळ बतावेल.काही लोकप्रिय अॅप्स: * Planimeter: हे अॅप जमिनीचे क्षेत्रफळ काढण्यासाठी खूपच उपयुक्त आहे.

* Area Calculator: हे अॅप जमिनीचे क्षेत्रफळ, परिमिती इ. मोजण्यासाठी वापरले जाते. * GPS Area Calculator: हे अॅप GPS चा वापर करून जमिनीचे क्षेत्रफळ मोजते.काही महत्त्वाच्या गोष्टी:

* जमिनीचे मोजमाप करताना काही सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.

* जमिनीची मापन करताना अचूकता राखणे महत्वाचे आहे.

* जर तुम्हाला जमिनीचे मोजमाप करण्यात अडचण येत असेल तर तुम्ही कोणत्याही सर्वेयरला संपर्क करू शकता.

निष्कर्ष:

शेतातील मोजमाप करणे ही एक महत्त्वाची प्रक्रिया आहे. यामुळे आपल्याला आपल्या शेताची योग्य पद्धतीने देखभाल करण्यास मदत होते.अधिक माहितीसाठी आपण आपल्या जिल्ह्याच्या कृषि विभागाशी संपर्क साधू शकता.तुम्हाला कोणत्या प्रकारची जमीन मोजायची आहे?

8. वनस्पती उती संवर्धन.

वनस्पती ऊतक संवर्धन हा एक खूपच मनोरंजक विषय आहे.

याबद्दल अधिक जाणून घेऊया.

वनस्पती ऊतक संवर्धन म्हणजे काय?

कधी तुम्ही कल्पना केली आहे की एका छोट्याशा पेशीपासून एक संपूर्ण झाड वाढू शकते?

होय, हे शक्य आहे! वनस्पती ऊतक संवर्धन याच तंत्राचा वापर करून केले जाते.सरल शब्दात: वनस्पती ऊतक संवर्धन म्हणजे वनस्पतीच्या एका छोट्याशा भागाला (जसे की पान, देठ किंवा मुळाचा एक छोटासा तुकडा) विशेष प्रकारच्या द्रवात (ज्याला पोषक माध्यम म्हणतात) ठेवून त्याला वाढवणे. या द्रवात वनस्पतीला वाढण्यासाठी आवश्यक सर्व पोषक तत्वे असतात. या छोट्याशा भागापासून एक संपूर्ण नवीन वनस्पती तयार होते.

काय होते या प्रक्रियेत?

* पेशींचे विभाजन: जेव्हा आपण वनस्पतीचा छोटासा भाग पोषक माध्यमात ठेवतो, तेव्हा त्यातील पेशी वेगाने विभाजित होऊ लागतात.

* ऊतींची निर्मिती: या विभाजित झालेल्या पेशींपासून नवीन ऊती तयार होतात.

* रोपांची निर्मिती: काही कालांतराने या ऊतींपासून संपूर्ण रोपे तयार होतात.

वनस्पती ऊतक संवर्धनाचे फायदे काय आहेत?

* वेगवान प्रजनन: या पद्धतीने आपण खूप कमी वेळात मोठ्या प्रमाणात एकसारखी रोपे तयार करू शकतो.

* रोगमुक्त रोपे: या पद्धतीने तयार केलेली रोपे रोगमुक्त असतात.

* विरळ प्रजातींचे संवर्धन: या पद्धतीचा वापर विरळ प्रजातींच्या वनस्पतींचे संवर्धन करण्यासाठी केला जातो.

* नवीन जातींची निर्मिती:

या पद्धतीचा वापर नवीन जातींच्या वनस्पतींची निर्मिती करण्यासाठी केला जातो.

* फळांची निर्मिती: बियाणे नसलेल्या फळांची निर्मिती करण्यासाठी या पद्धतीचा वापर केला जातो.

वनस्पती ऊतक संवर्धनाचे काही उदाहरणे:

* ऑर्किड: आपल्या घरात ठेवलेली ऑर्किड ही बहुतेकदा ऊतक संवर्धनाच्या पद्धतीने तयार केली जाते.

* बटाटे: बटाटेही ऊतक संवर्धनाच्या पद्धतीने तयार केले जातात.

* फळांची झाडे: अनेक फळांची झाडे उदा. द्राक्ष, स्ट्रॉबेरी, केळी इ. ही ऊतक संवर्धनाच्या पद्धतीने तयार केली जातात.निष्कर्ष:वनस्पती ऊतक संवर्धन ही एक आधुनिक आणि प्रभावी तंत्रज्ञान आहे. या तंत्राच्या साहाय्याने आपण आपल्या शेतीची उत्पादकता वाढवू शकतो आणि नवीन जातींची निर्मिती करू शकतो.तुम्हाला या विषयाबद्दल अधिक काही जाणून घ्यायचे असेल तर तुम्ही तुमच्या शिक्षकांना किंवा कृषी विभागातील अधिकाऱ्यांना विचारू शकता.

9. प्लॅन्टिक्स अँप च्या साह्याने झाडांवरील रोग पाहणे.

प्लॅन्टिक्स अँप म्हणजे काय?

प्लांट एक्स म्हणजे रोपांवर आलेली कीड किंवा रोग ओळखण्याचा ॲप आहे. त्या अँप वर त्या रोगावर कोणते कीड आले आहे ते ओळखणे व त्यावर कोणता औषध किंवा फवारणी करणे हे सांगते. आणि त्यावर दुकानाचे नाव किंवा शास्त्रज्ञांचे नंबरही देते.

उदाहरण :-

*1

1. झाडाचे नाव:- मका
2. रोगाचे नाव:- लष्करी अली
3. लक्षणे:- रोपा च्या सगळ्या भागांवर खाल्लेली पाणी दिसतात व रोपांचे कडा फाटलेले दिसतात.

*2

10.जैविक खते तयार करणे ( गांडूळ खत )

गांडूळ खत पैदास करण्याची यंत्र :-

गांडूळ पैदास करण्यासाठी इसीनिया फोयटी डा विदेशी जातीचा वापर करावा. तसेच गांडूळ खताच्या खड्ड्यावर दिवसभर सावली राहील याप्रमाणे छप्पर करावे साधारणपणे दोन हजार गांडोले खड्ड्यांमध्ये सोडून त्याच्यावर पासून प्रजनन तसेच गांडूळ खत वर्मी कंपोस्ट म्हणण्यासाठी जमीन मध्ये वीस सेंटीमीटर खोलीचा एक मीटर लांब व 60 cm रुंद असावा. खड्डा खोदावा या खड्ड्यामध्ये अर्धे कंपोस्ट खत व अर्धे व अर्धवट कुजलेले सेंद्रिय पदार्थ म्हणजेच पालापाचोला उचलून खड्डा भरावा. म्हणजेच हा गादीवाफा तयार होईल हे खाद्य अंदाजे २० किलोग्रॅम होते या गादी वाफेमध्ये 2000 काढले सोडावी गांडूळ सोड सोडल्यावर या गादीवाफ्यावर गोंडफट चे आच्छादन करून त्यावर दिवसातून तीन वेळा पाणी सोडावे अशाप्रकारे गांडूळ खत वर्निंग कंपोस्ट तयार होते हे खत तयार झाल्यानंतर हाताने गांडूळ खत बाजूला करावे शक्यतो खत वेगळे करताना अवजारांचा ( टिकाऊ खोरे खुरपे इत्यादी ) अवजारे वापरू नये. त्यामुळे गांडूळ मुलांना इजापूर पोहोचते पूर्ण वाढ झालेली गांडुळे वर नमूद केल्याप्रमाणे पुन्हा गादीवाफ्यात सोडावीत या गांडूळ खतात मध्ये लंडनची अंडी स्वतःची विस्टा कुजलेले खत व माती यांचे मिश्रण करून त्यात मिसळून द्यावे येथे काढण्याची पैदास सुरू होते परंतु ह्या खड्ड्यात नेहमी ओलसर ठेवावा इसीनिया गांडूळ देशी गांडूळ सारखे जमिनीत खोलवर जातात नेहमी जात नाही म्हणून ते खत करण्यासाठी उपयुक्त आहेत.

गांडूलांचे शेतीसाठी फायदे :-

• गांडूलांमुळे जमिनीचा पोत सुधारतो
• मातीच्या कणांच्या रचनेत उपयुक्त बदल घडविला जातो.
• गांडुल्यांची विस्टा म्हणजे एक उत्तम प्रकारचे खत आहे याला धुमस असे म्हणतात यातून झाडांच्या वाढीसाठी लागणारे सुरत बालास व इतर सूक्ष्मलद्रव्य झाडांच्या सहजासहजी व ताबडतोब उपलब्ध होतात.
• जमिनीची नैसर्गिक मशागत केली जाते त्यामुळे जमिनीत हवा केलती राहून मुलांचे वाढ चांगली होते.
• जमिनीत पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता वाढते होत पाण्याचे बाष्पीभवन फारच कमी होते.
• जमिनीची धूप कमी होते.
• जमिनीचा सामू योग्य बदलत राखला जातो.
• गांडूळ खताच्या थरातील माती व आणता व तिला उत्तम प्रतीची बनवितात.
• उपयुक्त जीवनाच्या संख्येमध्ये भरमसाठ वाढ होऊन वर होते आणि पानांच्या खर्चात बचत होते.
• गांडूळ खत विशेषता आणि धान्य भाजीपाला उपयुक्त आहे.

11. कलम करणे

12.मुरघास तयार करणे.

मुरघास तयार करण्याची पिके :-

• ज्वारी
• हत्तीगवत
• मका

पद्धत :-

चऱ्याचे 2 ते 3 cm चे तुकडे करून घेणे

|

चारा

|

मीठ +गूळ

|

चारा

|

मीठ +गूळ

|

चारा

|

हवाबंद

मुरघास तयार केल्यानंतर त्याच PH 4.7 पेक्षा कमी आणि जास्त नसावं.

येणाऱ्या अडचणी :-

• हवाबंद ण होणे.
• बुरशी लागणे.
• PH. न तपासणे.

तयार कारण्याच्या पद्धती :-

• 50kg बॅग.
• 1ते 3 टन बॅग
• खड्डा पद्धत.

अनुभव :-

• आम्ही मुरघास तयार करताना त्याची पाने बारीक जास्त केले नव्हते.
• आणि मीठ कमी आणि गूळ कमी प्रमाणात टाकलं होत.
• व त्याला हवाबंद नीट केल नसल्याने मुरघास ला बुरशी लागली.
• ते तयार करताना आम्हाला बॅग मध्ये एका मुलाला आत नीट हवा बंद करायला पाठवलं पण ते नीट झालं नाही त्याने मुरघास खराब झाला.
• ह्याच्यातून मी हे शिकलो की किती तरी संकट आले तरी हर मानायची नाही व प्रयत्न करायला राहिले पाहिजे
• त्या नंतर आम्ही परत एकदा मुरघास तयार केल.
• ते प्रत्येक गोष्टी टाकली व मोजून टाकली आणि हवा बंध केल पहिल्या चुका सुधारल्या.