सीडिंग ट्रे (Seeding Tray)

प्रस्तावना (Introduction)

सीडिंग ट्रे म्हणजे बियांची रोपे तयार करण्यासाठी वापरली जाणारी प्लास्टिकची ट्रे होय.
या ट्रेमध्ये लहान-लहान खळगे असतात आणि प्रत्येक खळग्यात एक बी पेरली जाते.
या पद्धतीने बिया वाया जात नाहीत, रोपे एकसारखी वाढतात आणि निरोगी राहतात.
शेतीत तसेच नर्सरीत ही पद्धत अत्यंत उपयुक्त आहे.

उद्देश (Objective)

सीडिंग ट्रे वापरण्याचे प्रमुख उद्देश पुढीलप्रमाणे आहेत :

उच्च दर्जाची व एकसमान रोपे तयार करणे.

बियांचा अपव्यय टाळणे.

कमी जागेत जास्त रोपे तयार करणे.

रोगमुक्त व निरोगी रोपे तयार करून उत्पादन वाढवणे.

लागवड करताना रोपांची हानी कमी कर

कृती (Procedure)

आवश्यक साहित्य:

1. सीडिंग ट्रे (102 सेलची)
2. कोकोपीट
3. शेणखत
4. पाणी फवारणीची बाटली
5. निवडलेल्या पिकांच्या बिया

कृतीची पावले:

1. कोकोपीट + शेणखत + वाळू (50:30:20) प्रमाणात मिश्रण तयार करा.
2. हे मिश्रण ट्रेमधील प्रत्येक खळग्यात भरा.
3. प्रत्येक सेलमध्ये एक बी टाका व वर हलके कोकोपीट टाका.
4. पाणी हलके फवारून छायेत ठेवा.
5. 3–5 दिवसांनी बिया फुटून रोपे येऊ लागतात.
6. रोपे 2–3 पानांची झाल्यावर प्रकाशात ठेवा व आठवड्यातून एकदा हलके खत द्या.

निरीक्षण (Observation)

1. 3–5 दिवसांनी बिया अंकुरतात.
2. 10–15 दिवसांत लहान रोपे तयार होतात.
3. 25–30 दिवसांत रोपे लागवडीस तयार होतात.
4. सर्व रोपे एकसारखी, तगडी व हिरवी दिसतात.
5. बियांचा अपव्यय होत नाही आणि वाढ उत्तम होते.

बदल / निष्कर्ष (Result / Conclusion)

• सीडिंग ट्रे पद्धतीमुळे बियांची बचत झाली.
• रोपे निरोगी, मजबूत आणि एकसारखी वाढली.
• लागवडीच्या वेळी हानी कमी झाली.
• पारंपरिक पद्धतीपेक्षा उत्पादन वाढले.
• ही पद्धत आधुनिक, खर्चिकदृष्ट्या फायदेशीर व पर्यावरणपूरक आहे.