छत्री
१) प्रस्तावना
पावसाळ्यात भिजण्यापासून तसेच उन्हाळ्यात उन्हाच्या कडाक्यापासून संरक्षण करण्यासाठी छत्रीचा उपयोग होतो. छत्री हा मानवाच्या दैनंदिन जीवनातील एक महत्त्वाचा शोध आहे.
हॉटेल दुकानदारीसाठी सोयीस्कर
२) उद्देश
पावसापासून वाचण्यासाठी छत्रीचा वापर करणे
उन्हापासून बचाव करणे
सोयीस्कर व हलक्या साधनाद्वारे संरक्षण मिळवणे
३) सर्वे
आज बाजारात वेगवेगळ्या प्रकारच्या छत्र्या उपलब्ध आहेत जसे की –
फोल्डेबल छत्री
लांब हँडलची छत्री
ऑटो-ओपन छत्री
डिझाईन छत्री
४) साहित्य
नायलॉन / पॉलिस्टर कापड
लोखंड / स्टीलचे रॉड
स्प्रिंग व फोल्डिंग मेकॅनिझम
५) कृती
छत्रीचे हँडल व स्टील रॉड्स तयार करणे
रॉड्सला स्प्रिंग व फोल्डिंग सिस्टिम जोडणे
कापड योग्य मापात कापून रॉड्सला शिवून बसवणे
छत्री उघडून व बंद करून तपासणी करणे
६) मी हे शिकलो
छत्री कशी बनवली जाते याची माहिती मिळाली
छत्रीच्या साहित्याचा व रचनात्मक भागाचा अभ्यास झाला
दैनंदिन जीवनातील साध्या साधनाचे महत्त्व समजले
७) निरीक्षण
छत्री उघडणे व बंद करणे सोपे असते
मजबूत फ्रेम व टिकाऊ कापड जास्त काळ टिकते
८) निष्कर्ष
छत्री हा उपयुक्त व सोपा शोध असून पाऊस व ऊन यापासून आपले संरक्षण करते.
९) भविष्यातील उपयोग
सोलर छत्री (ऊर्जा निर्माण करणारी)
वॉटरप्रूफ व जास्त टिकाऊ साहित्याची छत्री
Tiny House
प्रस्तावना
आजच्या जगात जागेची कमतरता आणि वाढती घरांची किंमत यामुळे छोटे व किफायतशीर घर (Tiny House) हा उत्तम पर्याय ठरत आहे. कमी जागेत सर्व सुविधा असलेले घर तयार करून जीवनशैली साधी, पर्यावरणपूरक आणि आर्थिकदृष्ट्या परवडणारी करता येते.
उद्देश
- कमी जागेत सर्व सुविधा असलेले घर तयार करणे.
- स्वस्त, टिकाऊ व हलणारे (portable) घर बनवणे.
- पर्यावरणपूरक साहित्याचा वापर करणे.
- समाजात साधेपणाने जगण्याचा संदेश देणे.
सर्वे
- मोठ्या घरांच्या तुलनेत छोटे घर बांधकाम खर्चात खूप स्वस्त ठरते.
- Tiny House 200–400 sq.ft. मध्ये बनवता येते.
- यासाठी लाकूड, स्टील, अॅल्युमिनियम, AAC ब्लॉक, सौर ऊर्जा वापरता येते.
- अमेरिकेत, जपानमध्ये व युरोपमध्ये याला मोठी लोकप्रियता आहे.
साहित्य
- लाकूड / स्टील फ्रेम
- छतासाठी पत्रा / टिन / सिमेंट शीट
- भिंतीसाठी सिमेंट शीट
- दरवाजे व खिडक्या
- पाणीपुरवठा व ड्रेनेज पाईप
- रंग, प्लंबिंग व इलेक्ट्रिकल साहित्य
कृती
- Tiny House चे डिझाईन तयार केले.
- आवश्यक साहित्य गोळा केले.
- बेस फ्रेम व स्ट्रक्चर तयार केले.
- भिंती, छप्पर व फ्लोअर बसवले.
- खिडक्या, दरवाजे व आतील सजावट केली.
- इलेक्ट्रिकल व पाणीपुरवठा जोडला.
मी हे शिकलो
- कमी साहित्य वापरून उपयोगी घर बांधता येते.
- डिझाईन व नियोजन किती महत्त्वाचे असते.
- टीमवर्क व वेळ व्यवस्थापन शिकायला मिळाले.
- टिकाऊ व पर्यावरणपूरक बांधकामाची माहिती मिळाली.
निरीक्षण
- घर मजबूत, हलके व आकर्षक झाले.
- साहित्य कमी वापरल्यामुळे खर्च कमी आला.
- हलवता येण्याजोगे घर असल्याने कुठेही नेऊ शकतो.
निष्कर्ष
Tiny House हा भविष्याचा एक पर्याय आहे. कमी खर्च, कमी जागा आणि पर्यावरणपूरक जीवनशैली यामुळे हे घर समाजासाठी उपयुक्त आहे.
भविष्यातील उपयोग
- ग्रामीण भागात किफायतशीर घरे उभारण्यासाठी.
- पर्यटन स्थळी तात्पुरती घरे / कॉटेजेस तयार करण्यासाठी.
- आपत्तीग्रस्त भागात तात्पुरते निवास देण्यासाठी.
डोम प्रोजेक्ट
प्रस्तावना
डोम म्हणजे गोल किंवा अर्धगोलाकार आकाराची रचना. प्राचीन काळापासून डोम प्रकारच्या बांधकामांचा वापर होत आला आहे. या रचनेत मजबुती, आकर्षक डिझाईन व कमी साहित्य वापरून जास्त जागा मिळते.
उद्देश
- डोम रचनेची माहिती घेणे.
- कमी खर्चात मजबूत व आकर्षक रचना तयार करणे.
- शैक्षणिक प्रकल्पाद्वारे बांधकाम तंत्र शिकणे.
सर्वे
- प्राचीन वास्तुशिल्पात डोमचा वापर (मस्जिद, मंदिरे, गॉथिक आर्किटेक्चर).
- आजच्या काळात – ग्रीनहाऊस, स्टोरेज, स्पोर्ट्स हॉल, टेम्पररी हाऊस.
- विविध प्रकारचे डोम – Geodesic dome, Concrete dome, Bamboo dome.
साहित्य
- लोखंडी/स्टील पाईप किंवा बांबू
- डोर / वेल्डिंग साहित्य
- प्लास्टिक शीट किंवा टीन शिट (कव्हरिंग साठी)
- स्क्रू, नट-बोल्ट, साधने (कटर, ड्रिल मशीन इ.)
कृती
- डिझाईन नुसार डोमची गोलाकार फ्रेम तयार करणे.
- पाईप/बांबू नट-बोल्ट/वेल्डिंगने जोडणे.
- सर्व जोड व्यवस्थित घट्ट करणे.
- डोम वर कव्हर लावणे (प्लास्टिक शीट / टीन शिट).
- शेवटी मजबुती तपासणे.
मी हे शिकलो
- डोम बांधकामाची रचना समजली.
- टीमवर्क आणि मोजमापाचे महत्त्व कळले.
- कमी साहित्य वापरून जास्त जागा कशी मिळवायची हे समजले.
निरीक्षण
- डोम हलक्या साहित्यानेसुद्धा मजबूत बनवता येतो.
- वाऱ्याचा दाब व नैसर्गिक शक्ती डोमवर समान पसरतो त्यामुळे ती रचना टिकाऊ असते.
निष्कर्ष
डोम प्रकारची रचना स्वस्त, आकर्षक आणि मजबूत असल्यामुळे आजच्या आधुनिक बांधकामात उपयोगी आहे.
भविष्यातील उपयोग
- ग्रीनहाऊस तयार करणे
- टेम्पररी घरं किंवा शेल्टर
- खेळाची मैदाने, हॉल
- स्टोरेज व कार्यशाळा
बायो गॅस टाकी दुरुस्ती
🔹 प्रस्तावना
बायो-गॅस टाकी ही स्वयंपाक, लाईटिंग किंवा ऊर्जा निर्माण करण्यासाठी वापरली जाणारी एक पर्यावरणपूरक यंत्रणा आहे. दीर्घकाळ वापरामुळे टाकीत गंज, लीक, किंवा पाईप जॉइंट्समध्ये खराबी येऊ शकते. त्यामुळे टाकीची कार्यक्षमता कमी होते. या प्रोजेक्टद्वारे आम्ही बायो-गॅस टाकीतील दोष ओळखून योग्य प्रकारे दुरुस्ती करून तिचे आयुष्य वाढवण्याचा प्रयत्न केला.
🔹 उद्देश
- बायो-गॅस टाकीतील लीक किंवा खराब भाग ओळखणे.
- टाकीची सुरक्षित व प्रभावी दुरुस्ती करणे.
- दुरुस्ती नंतर गॅस लीक तपासणे.
- टाकी पुन्हा कार्यक्षम बनवणे.
- पर्यावरणपूरक ऊर्जेचा वापर सुरू ठेवणे.
🔹 सर्वे
अनेक ठिकाणी गंज, पाईप जॉइंट सैल होणे, रबर गॅसकेट खराब होणे आणि सीलंट कोरडे पडणे या समस्या दिसल्या. काही टाक्यांमध्ये पाण्याची झिरप आणि गॅस लीक हेही कारण दिसले. या समस्यांसाठी योग्य उपाय म्हणजे नियमित तपासणी आणि वेळोवेळी दुरुस्ती करणे.
🔹 साहित्य
- सीलंट (गॅस-रेझिस्टंट सिलिकॉन/पीयू)
- मेटल पॅच
- वेल्डिंग मशीन (धातूच्या टाकीसाठी)
- सँडपेपर
- साबणाचे पाणी (लीक तपासणीसाठी)
- साफसफाईसाठी डिटर्जेंट / अल्कोहॉल
- हँड टूल्स (रेंच, प्लायर्स, स्क्रू ड्रायव्हर)
- ग्लव्ज, सेफ्टी ग्लासेस, मास्क
🔹 कृती
- टाकीच्या बाहेरील आणि आतील भागावर तपासणी करून लीक आणि क्रॅक शोधले.
- खराब भाग साफ करून सँडपेपरने गंज काढला.
- लहान लीकवर सीलंट लावले आणि मोठ्या छिद्रांवर फाइबरग्लास / मेटल पॅच लावला.
- दुरुस्ती झाल्यानंतर टाकी वाळवून पुन्हा गॅस भरला.
- साबणाच्या पाण्याने तपासणी करून लीक आहे का ते पाहिले.
- दुरुस्ती पूर्ण झाल्यावर टाकी योग्यरित्या कार्यरत असल्याचे निश्चित केले.
🔹 मी हे शिकलो
- बायो-गॅस टाकीची रचना आणि काम करण्याची प्रक्रिया समजली.
- लीक तपासणीची सोपी पद्धत (साबण-पाणी टेस्ट) शिकलो.
- दुरुस्ती करताना सुरक्षितता किती महत्त्वाची असते हे जाणले.
- विविध साहित्यांचा योग्य वापर कसा करावा हे शिकले.
- टीमवर्क आणि वेळेचे नियोजन याचे महत्त्व समजले.
🔹 निरीक्षण
दुरुस्तीपूर्वी टाकीत लीक आणि गंज होते.
दुरुस्ती केल्यानंतर गॅस लीक पूर्णपणे बंद झाला आणि टाकी व्यवस्थित कार्य करू लागली.
प्रेशर टेस्ट आणि साबण टेस्ट दोन्ही यशस्वी ठरल्या.
🔹 निष्कर्ष
बायो-गॅस टाकीची वेळेवर तपासणी आणि योग्य दुरुस्ती केल्यास ती दीर्घकाळ चालते आणि गॅस उत्पादन कार्यक्षम राहते. या प्रोजेक्टमधून दुरुस्तीची संपूर्ण प्रक्रिया, सुरक्षितता आणि टिकाऊ उपाय याविषयी प्रत्यक्ष अनुभव मिळाला.
🔹 भविष्यातील उपयोग
- ही पद्धत इतर बायो-गॅस टाक्यांवरही वापरता येते.
- नियमित तपासणी केल्यास टाकीचे आयुष्य वाढते.
- भविष्यात टाकी डिझाइनमध्ये सुधारणा करून लीक कमी करता येतील.
- ग्रामीण भागात ऊर्जा निर्माणासाठी हे ज्ञान उपयुक्त ठरेल.
- दुरुस्तीच्या माध्यमातून खर्च वाचवता येतो आणि पर्यावरणाचे रक्षणही होते.
