बोर्ड भरणे

इलेक्ट्रिक बोर्ड बनवण्याचं कौशल्य:
विज्ञान आश्रममध्ये विविध प्रकारचे बोर्ड – जसे की घरगुती वापरासाठी, अभ्यासिकेकरता आणि कामगारांसाठी असलेले बोर्ड – बनवायला शिकलो. हे करताना वायरिंग, सॉकेट्स, स्विचेस यांची योग्य जुळवणी कशी करायची हे समजलं.
कॉस्टिंग आणि प्लॅनिंग:
एखादा बोर्ड तयार करताना लागणाऱ्या साहित्याचा खर्च कसा मोजायचा, बजेट कसं बनवायचं आणि किफायतशीर पर्याय कसे निवडायचे हे शिकण्याचा मला खूप फायदा झाला.माझा इलेक्ट्रिक बोर्ड तयार करण्याचा अनुभव
मी विज्ञान आश्रममध्ये शिकताना अनेक प्रकारचे इलेक्ट्रिक बोर्ड तयार करायला आणि दुरुस्त करायला शिकलो. या प्रशिक्षणातून मला खूप काही शिकायला मिळालं. खाली मी माझा अनुभव ५ महत्त्वाच्या मुद्द्यांमध्ये मांडलेला आहे:मी विज्ञान आश्रममध्ये शिकताना अनेक प्रकारचे इलेक्ट्रिक बोर्ड तयार करायला आणि दुरु खूप काही आश्रममध्ये – जसे की घरगुती वापरासाठी, अभ्यासिकेकरता आणि कामगारांसाठी असलेले बोर्ड – बनवायला शिकलो. हे करताना वायरिंग, सॉकेट्स, स्विचेस यांची यो कशी करायची हे समजलं.कॉस्टिंग आणि प्लॅनिंग:
एखादा बोर्ड तयार करताना लागणाऱ्या साहित्याचा खर्च कसा मोजायचा, बजेट कसं बनवायचं आणि किफायतशीर पर्याय कसे निवडायचे हे शिकण्याचा हस्तकौशल्य आणि आत्मविश्वास:
ही सर्व कौशल्यं शिकल्यावर मला माझ्या कामात आत्मविश्वास वाटू लागला. मी आता इतरांच्या घरी लहानसहान इलेक्ट्रिक कामं करत आहे आणि याचं कौशल्य पुढे व्यवसायात वापरण्याचा विचार करतो आहे.
लागणारे साहित्य
टेस्टर (Tester):
विद्युत प्रवाह आहे की नाही हे तपासण्यासाठी आवश्यक.
स्क्रू ड्रायव्हर (Screw Driver):
विविध इलेक्ट्रिक उपकरणं उघडण्यासाठी आणि जोडण्यासाठी.
कट्टर (Cutter):
वायर कापण्यासाठी वापरला जातो. एक चांगल्या क्वालिटीचा साइड कट्टर निवड.
वायर (Wire):
1 मीटरच्या लांबीची मल्टीस्ट्रँड वायर (लाल, काळी – पॉझिटिव्ह/नेगेटिव्ह दोन्ही) – घरगुती छोट्या रिपेअरसाठी उपयोगी.
इलेक्ट्रिक टेप (Insulation Tape):
वायर जोडणीनंतर सुरक्षिततेसाठी.
(Optional – पण उपयोगी):
प्लास (Pliers)
मिनी स्क्रू ड्रायव्हर सेट (Small electronics साठी)
मल्टीमीटर (जर बजेट असेल तर)
ही भेट का खास आहे?
घरात कुठल्याही वेळेस लागणारी.
घरगुती इलेक्ट्रिक कामासाठी उपयोगी.
उपयोगी, हटके आणि लक्षात राहणारी भेट.
स्वकष्टाची आठवण देणारी – “तयार मी, भेट खास!”
2 स्विच = 40रू.

2 प्लग = 60रू.

बोर्ड = 40रू.

तीनही वायर ची किंमत = 30रू.

एकूण बोर्ड ची किंमत = 170रू.

कॉस्टिंग

मोटर रिवायडींग

मोटर रीवायंडिंग ही तांत्रिक पण प्रभावी पद्धत आहे ज्याद्वारे जुनी किंवा खराब झालेली मोटर पुन्हा चालू करता येते. योग्य वायर, अचूक टर्न्स, इन्सुलेशन आणि वार्निशिंग हे घटक नीट पाळल्यास मोटरची कार्यक्षमता जवळजवळ नव्या मोटरसारखी मिळते. रीवायंडिंगमुळे मोटरचे आयुष्य वाढते आणि खर्चात बचत होते.

खाली मल्टीमीटर मोजणे या विषयावर प्रस्तावना ते निष्कर्षपर्यंतची संपूर्ण रूपरेषा दिली आहे. तुम्ही ही शालेय किंवा महाविद्यालयीन प्रयोग अहवालासाठी वापरू शकताइलेक्ट्रिक मोटर उद्योग, शेती, घरगुती उपकरणे तसेच कारखान्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणात वापरली जाते. मोटर दीर्घकाळ चालल्याने किंवा ओव्हरलोड, व्होल्टेज समस्या, ओव्हरहिटींग किंवा इन्सुलेशन खराब होण्यामुळे मोटरचे वाइंडिंग जळते. अशावेळी मोटर बदलण्याऐवजी रिवाइंडिंग करून ती पुन्हा कार्यक्षम करता येते.मोटर रिवाइंडिंग ही एक कौशल्यपूर्ण प्रक्रिया असून तिच्या मदतीने खराब मोटर पुन्हा नवीनसारखी कार्यक्षम होते. योग्य साहित्य, गेज, इन्सुलेशन व अचूक तांत्रिक प्रक्रिया पाळल्यास मोटरचे आयुष्य वाढते, खर्च कमी होतो आणि उद्योगाची कार्यक्षमता सुधारते.मोटर योग्य दिशेने आणि वेगाने फिरते का?

करंट ड्रॉ मानकांनुसार आहे का

मोटर गरम होते का

कंपन किंवा आवाज येतो का?

इन्सुलेशन रेजिस्टन्स वळून योग्य आहे का?विद्युत मोटर ही विद्युत उर्जेला यांत्रिक उर्जेत रूपांतरित करणारी यंत्रणा आहे. दीर्घकाळ वापरामुळे मोटरची वाइंडिंग जळणे, इन्सुलेशन खराब होणे किंवा टर्न शॉर्ट होणे अशी बिघाडे होतात. अशा वेळी नवीन मोटर खरेदी करण्याऐवजी तिची वाइंडिंग पुन्हा करणे म्हणजेच मोटर रीवाइंडिंग हा उपाय केला जातो. या प्रक्रियेमुळे मोटर पुन्हा कार्यक्षम अवस्थेत येते.मोटर रीवाइंडिंगची प्रमुख पावले

मोटर डिस्मॅन्टलिंग (मोटर उघडणे)

मोटर सुरक्षितपणे उघडून स्टेटर वेगळा केला जातो. जळालेली वाईंडिंग तपासून घेतली जाते.

जुनी वाईंडिंग काढणे

जुने कॉपर कॉइल्स, इन्सुलेशन पेपर, स्लॉट वेजेस काढून टाकले जातात.

कोअरची साफसफाई

स्टेटर कोअर स्वच्छ करून, स्लॉट नीट साफ केले जातात जेणेकरून नवीन वाईंडिंग व्यवस्थित बसेल.

वाईंडिंग डेटा मोजणे

स्पेसिफिकेशन – टर्न्स, वायर गेज, स्लॉट्स – आधीच्या मोटरप्रमाणे मोजले जातात.

नवीन वाईंडिंग करणे

गुणवत्तापूर्ण कॉपर वायर वापरून मोटरच्या स्लॉटमध्ये नवे कॉइल्स वळले जातात.

इन्सुलेशन आणि स्लॉटिंग

इन्सुलेशन पेपर, वर्निश आणि स्लॉट वेजेस वापरून वाईंडिंग सुरक्षित केली जाते.

बेकिंग व असेंबलिंग

मोटर वर्निश करून ओव्हनमध्ये बेक केली जाते. नंतर सर्व पार्ट्स एकत्र करून मोटर तयार केली जाते.

टेस्टिंग

मेगर टेस्ट, रन टेस्ट आणि लोड टेस्ट घेऊन मोटर योग्य प्रकारे सुरू होते का ते तपासले जाते.जळालेल्या वाइंडिंगची तपासणी करणे.
योग्य वायर गेज व टर्न्स निश्चित करणे.
नवीन वाइंडिंग बसविण्याची पद्धत शिकणे.
मोटर पुन्हा कार्यान्वित करणे.
कृती प्रक्रिया
जळालेली वाइंडिंग काढून टाकणे.
स्लॉट स्वच्छ करून इन्सुलेशन पेपर बसविणे.
जुनी वाइंडिंग मोजून त्याप्रमाणे वायर गेज, टर्न्स व कनेक्शन ठरविणे.
नवीन कॉपर वायरने वाइंडिंग करणे.
प्रत्येक कॉइलचे कनेक्शन तपासणे व योग्य क्रमाने जोडणे.
वाइंडिंगला व्हर्निश लावून वाळवणे.
मोटर पुन्हा एकत्र करून इन्सुलेशन व रोटेशन चाचणी घेणे.

निरीक्षण :
वाइंडिंग व्यवस्थित केल्यास इन्सुलेशन रेसिस्टन्स वाढतो.
चाचणीदरम्यान मोटरचा आवाज व कंप कमी होतो.
वाइंडिंगचे टर्न्स व कनेक्शन अचूक असल्यास मोटर सुरळीत चालते.मोटरचे कव्हर उघडणे व स्टेटर किंवा रोटर वेगळा करणे.

जळालेली जुनी वाइंडिंग काढून टाकणे बर्निंग स्ट्रिपिंग प्रक्रिया

कॉइल स्लॉट स्वच्छ करून इन्सुलेशन पेपर लावणे.

मोटरच्या स्पेसिफिकेशननुसार कॉपर वाइंडिंग वायरची निवड करणे.

आवश्यक टर्न्स, कॉइल साइज आणि पॅटर्ननुसार नव्या कॉइल्स तयार करणे.

त्या कॉइल्स स्लॉटमध्ये बसवून फिक्स करणे.

संपूर्ण वाइंडिंगला वार्निशिंग करून ओव्हनमध्ये ड्राय करणे.

मोटर पुन्हा जोडून टेस्टिंग करणे — व्होल्टेज, करंट व स्पीड तपासणे.खराब कॉइलमुळे मोटर गरम होते, आवाज करते किंवा चालूच होत नाही.

योग्य गेज आणि टर्न्स वापरल्यास मोटर पूर्ववत स्पीड आणि टॉर्क देते.

नवीन वाइंडिंग बसवल्यानंतर इन्सुलेशन योग्य नसल्यास पुन्हा शॉर्टची शक्यता दिसते.

वार्निश आणि ड्रायिंग योग्य केल्यास वाइंडिंग अधिक टिकाऊ होते.मोटरची अंतर्गत रचना आणि वाइंडिंग प्रणाली समजून घेणे.

जळलेली किंवा खराब झालेली कॉइल ओळखणे.

योग्य वायर गेज, टर्न्स आणि पॅटर्ननुसार नवीन वाइंडिंग करणे.

मोटर पुन्हा कार्यक्षम करण्यासाठी रीवायंडिंगची प्रत्यक्ष प्रक्रिया शिकणे.

सुरक्षित व परिपूर्णरीत्या मोटरचे परीक्षण करणे.

सोलर

सोलर स्ट्रीट लाइट प्रकल्प
आम्ही आमच्या गावात सौर ऊर्जेवर चालणाऱ्या रस्त्यांच्या लाईट्स बसवल्या.
एकूण १२ ते १५ लाईट्स इंस्टॉल केल्या, ज्यामुळे रात्रीचा अंधार दूर झाला.
हे काम करताना सोलर पॅनेलचा कोन, वायरिंग आणि बॅटरी कनेक्शन कसे करायचे हे शिकलो.
सूर्यप्रकाशाच्या दिशेनुसार पॅनेल लावल्याने बॅटरी चांगली चार्ज होते.या प्रकल्पातून मला वीज बचतीचं आणि पर्यावरण संवर्धनाचं महत्त्व समजलं.
सोलर प्रणालीमुळे विजेचा खर्च पूर्णपणे वाचतो.
वायरिंग आणि कनेक्शन करताना संयम, मोजमाप आणि टीमवर्कची गरज असते.
या कामातून मी प्रत्यक्ष तांत्रिक अनुभव मिळवलागावात पहिल्यांदाच पूर्ण सोलर लाईट प्रकल्प यशस्वीपणे पूर्ण केला.कॉलेजमधील काही विद्यार्थ्यांनीही हे काम पाहून प्रेरणा घेतली.आश्रम परिसरात आधीच सोलर लाईट चालू होत्या, त्यापासूनही शिकण्याची संधी मिळाली.आता आमच्या रस्त्यांवर रात्री सुरक्षितपणे वावरता येतं.गावात पहिल्यांदाच पूर्ण सोलर लाईट प्रकल्प यशस्वीपणे पूर्ण केला.
कॉलेजमधील काही विद्यार्थ्यांनीही हे काम पाहून प्रेरणा घेतली.
आश्रम परिसरात आधीच सोलर लाईट चालू होत्या, त्यापासूनही शिकण्याची संधी मिळाली.
आता आमच्या रस्त्यांवर रात्री सुरक्षितपणे वावरता येतं.गावात एकूण 12 ते 15 सोलर स्ट्रीट लाईट्स इंस्टॉल केल्या.

संपूर्ण लाईट सिस्टम सौर ऊर्जेवर चालते, विजेची गरज नाही.

पॅनेलची दिशा पूर्व-पश्चिम ठेवली, ज्यामुळे सूर्यप्रकाश जास्त मिळतो.

बॅटरी पूर्ण चार्ज होते आणि रात्री पूर्ण वेळ लाईट चालू राहते.

वायरिंग, कनेक्शन आणि इंस्टॉलेशनचे तांत्रिक ज्ञान मिळाले.

कॉलेज व आश्रमातील प्रकल्प पाहून शिकण्याची संधी मिळाली.

गावातील रात्रीचा अंधार दूर झाला, लोक सुरक्षितपणे फिरू शकतात.

वीज बचत आणि पर्यावरण संरक्षण या दोन्ही दृष्टीने फायदेशीर प्रकल्प.काम करताना टीमवर्क, नियोजन आणि जबाबदारी शिकली.

भविष्यात आणखी गावांमध्ये सोलर प्रकल्प राबवण्याचं सोलर म्हणजे सूर्यापासून मिळणारी ऊर्जा. ही ऊर्जा “सौर पॅनेल”द्वारे वीजेत रूपांतरित केली जाते. सौर ऊर्जा निसर्गातून मिळते, मोफत असते आणि प्रदूषणमुक्त असते.

आम्ही आमच्या गावात सौर ऊर्जेवर चालणाऱ्या रस्त्यांच्या लाईट्स बसवल्या.
एकूण १२ ते १५ लाईट्स इंस्टॉल केल्या, ज्यामुळे रात्रीचा अंधार दूर झाला.
हे काम करताना सोलर पॅनेलचा कोन, वायरिंग आणि बॅटरी कनेक्शन कसे करायचे हे शिकलो.
सूर्यप्रकाशाच्या दिशेनुसार पॅनेल लावल्याने बॅटरी चांगली चार्ज होते.सोलर म्हणजे सूर्यापासून मिळणारी ऊर्जा. ही ऊर्जा “सौर पॅनेल”द्वारे वीजेत रूपांतरित केली जाते. सौर ऊर्जा निसर्गातून मिळते, मोफत असते आणि प्रदूषणमुक्त असते.

सोलर सिस्टमचे मुख्य भाग

सोलर पॅनेल

सूर्यप्रकाश गोळा करून त्याचे DC विजेमध्ये रूपांतर करते.

चार्ज कंट्रोलर

बॅटरीला योग्य प्रमाणात चार्ज मिळेल याची काळजी घेतो.

बॅटरी

रात्रभर किंवा वीज नसताना वापरण्यासाठी ऊर्जा साठवून ठेवते.

इन्व्हर्टर

DC वीज AC विजेमध्ये बदलतो घरात वापरण्यासाठी आवश्यक.

वायरिंग व कनेक्शन

पॅनेल इन्व्हर्टर चार्ज कंट्रोलर आणि बॅटरी जोडण्यासाठी आवश्यक वायर.

सोलर सिस्टमचे प्रकार

ऑन-ग्रिड सोलर सिस्टम

वीज थेट लाईनमध्ये देते

बॅटरी नसते

बिल कमी होते

ऑफ-ग्रिड सोलर सिस्टम

बॅटरीसह प्रणाली

वीज नसताना देखील चालते

गाव, शेतीसाठी उपयुक्त

हायब्रिड सोलर सिस्टम

ऑन-ग्रिड + ऑफ-ग्रिड

बॅटरी देखील आणि लाईनमध्ये वीज देण्याची क्षमता

सोलरचे फायदे

वीज बिलात मोठी बचतपर्यावरणपूरक आणि प्रदूषणमुक्तवर्षानुवर्षे मोफत ऊर्जाकमी देखभाल खर्चवीज नसताना वापरता येते (ऑफ-ग्रिड)सरकारी अनुदान उपलब्ध (बहुतांश राज्यांमध्ये)

सोलरचे तोटे मर्यादा

सुरुवातीचा खर्च जास्त

सूर्यप्रकाश कमी असल्यास उत्पादन कमी

पॅनेल नियमित साफसफाई आवश्यक

जागेची आवश्यकता

सोलर सिस्टमची स्थापना प्रक्रिया जागेचे सर्व्हे

योग्य क्षमता ठरवणे (1kW, 2kW, 5kW इ.)

पॅनेल आणि स्ट्रक्चर बसवणे

वायरिंग व कनेक्शन्स

इन्व्हर्टर- बॅटरी बसवणे

टेस्टिंग व चालू करणे

सीसीटीव्ही कॅमेरा

आजकाल चोरी, अनधिकृत प्रवेश आणि इतर सुरक्षा समस्या वाढल्या आहेत. घर, ऑफिस किंवा दुकान सुरक्षित ठेवण्यासाठी CCTV कॅमेरे अत्यंत आवश्यक बनले आहेत. हे फक्त सुरक्षा नाही, तर घटना रेकॉर्ड करण्याचे एक विश्वसनीय साधन देखील आहे.आजकाल चोरी, अनधिकृत प्रवेश आणि इतर सुरक्षा समस्या वाढल्या आहेत. घर, ऑफिस किंवा दुकान सुरक्षित ठेवण्यासाठी CCTV कॅमेरे अत्यंत आवश्यक बनले आहेत. हे फक्त सुरक्षा नाही, तर घटना रेकॉर्ड करण्याचे एक विश्वसनीय साधन देखील आहेकॅमेरा लावताना काही गोष्टी लक्षात ठेवा:मुख्य दरवाजावर नेहमी एक कॅमेरा लावाउंच ठिकाण निवडा, जेणेकरून कॅमेरा तोडता येणार नाहीसूर्यप्रकाश थेट कॅमेऱ्यावर पडणार नाही याची काळजी घ्याबाहेरचा कॅमेरा हवामानरोधक असावा

कास्टिंग

cctv कॅमेरा बसवला कारण या विभागामध्ये होत आसलेल्या कंपटमधील साहित्य कोण गेतल हे कळण्यासाठी मुलाचे झोपण्याचे परिणाम वाढल्यामुळे कॅमेरा बसवला हा हेतु आहेCCTV कॅमेरे आपल्या सुरक्षेचा साठी .योग्य प्रकारचा कॅमेरा, चांगली इन्स्टॉलेशन, नियमित देखभाल आणि सेटिंग्ज यांच्या मदतीने आपण आश्रम मधील;निगरानि ठेवू शकतो. आजच्या काळात CCTVकॅमेरा बसवणे ही आजच्या काळाची गरज आहेCCTV म्हणजे Closed Circuit Television. याचा उपयोग एखाद्या ठिकाणी सतत लक्ष ठेवण्यासाठी होतो. शाळा, कॉलेज, ऑफिस, सोसायटी, शेत किंवा सार्वजनिक ठिकाणी CCTV मुळे सुरक्षा वाढते.

CCTV म्हणजे Closed Circuit Television. याचा उपयोग एखाद्या ठिकाणी सतत लक्ष ठेवण्यासाठी होतो. शाळा, कॉलेज, ऑफिस, सोसायटी, शेत किंवा सार्वजनिक ठिकाणी CCTV मुळे सुरक्षा वाढते.मी विज्ञान आश्रमामध्ये अनेक CCTV कॅमेरे बसवले आहेत. यातून मला कॅमेरा कसा बसवायचा, कनेक्शन कसे करायचे आणि DVR Digital Video Recorder शी कसे जोडायचे हे शिकायला मिळाले.CCTV इंस्टॉलेशनसाठी लागणारे साहित्य

CCTV बसवण्यासाठी काही साहित्य आवश्यक असते

Dome Camera घरात किंवा ऑफिसमध्ये वापरला जातो.

Bullet Camera बाहेरच्या जागेसाठी Outdoorवापरला जातो.

Wire Cable Coaxial Cable किंवा Cat6 LAN Cable) कॅमेऱ्याला DVR शी जोडण्यासाठी.

DVR (Digital Video Recorder) – सर्व कॅमेऱ्यांचे रेकॉर्डिंग आणि कंट्रोल करण्यासाठी.

Adaptor Power Supply कॅमेऱ्याला वीज पुरवण्यासाठी.

Hard Disk – रेकॉर्डिंग साठवण्यासाठी.

 Dome व Bullet कॅमेऱ्यात फरक

Dome Camera – गोलाकार, लहान, आकर्षक, इनडोअर वापरासाठी.

Bullet Camera – लांबट आकाराचा, जास्त अंतरापर्यंत दृश्य कॅप्चर करतो, आऊटडोअर वापरासाठी.

शिकलेले कौशल्य

CCTV इंस्टॉलेशन करताना मला वायर कनेक्शन करणे, कॅमेऱ्याचे अँगल सेट करणे, DVR ला नेटवर्कशी जोडणे आणि लाईव्ह व्हिडिओ मोबाईलवर पाहणे हे सगळे शिकायला मिळाले. हे कौशल्य भविष्यात सुरक्षा सिस्टीमच्या कामासाठी उपयोगी आहे.

आम्ही आश्रम मधील सर्व कॅमेरे ची मेंटेनेस पाहतो विज्ञाना आश्रम कॅमेऱ्याचे अंडर मध्ये आहे आणि आश्रम मध्ये सगळे कॅमेरे चालू आहेत

गेस्ट होस्टेल चे कॅमेरे विशाल सर व कैलास जाधव सरांच्या मोबाईल मध्ये दिसतात

विज्ञान आश्रमामध्ये CCTV इंस्टॉलेशन

मी विज्ञान आश्रमामध्ये अनेक CCTV कॅमेरे बसवले आहेत. यातून मला कॅमेरा कसा बसवायचा, कनेक्शन कसे करायचे आणि शी कसे जोडायचे हे शिकायला मिळाले.

3) CCTV इंस्टॉलेशनसाठी लागणारे साहित्य

बसवण्यासाठी काही साहित्य आवश्यक असते :

घरात किंवा ऑफिसमध्ये वापरला जातो.

बाहेरच्या जागेसाठी वापरला जातो.

कॅमेऱ्याला शी जोडण्यासाठी.

सर्व कॅमेऱ्यांचे रेकॉर्डिंग आणि कंट्रोल करण्यासाठी.

कॅमेऱ्याला वीज पुरवण्यासाठी.

ग्रे वॉटर

ग्रे वॉटर म्हणजे घरातील स्नानगृह, हात धुण्याचा बेसिन, वॉशिंग मशीन, किचन सिंक (कमी प्रमाणात) यापासून निघणारे वापरलेले पण स्वच्छतागृहाच्या टॉयलेट पाण्यापेक्षा कमी दूषित पाणी.

ग्रे वॉटर पुनर्वापर प्रणाली खालील टप्प्यांवर कार्य करते:

घरातील

वॉश बेसिन वॉशिंग मशीन
यामधून निघणारे पाणी वेगळ्या पाइपलाइनद्वारे ग्रे वॉटर टँकपर्यंत आणले जाते.ग्रे वॉटर म्हणजे घरातील स्नानगृह, हात धुण्याचा बेसिन, वॉशिंग मशीन, किचन सिंक कमी प्रमाणात यापासून निघणारे वापरलेले पण स्वच्छतागृहाच्या टॉयले पाण्यापेक्षा कमी दूषित पाणी.
ग्रे वॉटर पुनर्वापर प्रणाली खालील टप्प्यांवर कार्य करते:

संकलन (Collection)
घरातील
बाथरूम
वॉश बेसिन
वॉशिंग मशीन
यामधून निघणारे पाणी वेगळ्या पाइपलाइनद्वारे ग्रे वॉटर टँकपर्यंत आणले जाते.शुद्ध केलेले ग्रे वॉटर पुढील गोष्टींसाठी वापरले जाते:

बाग सिंचन

कार वॉश

शौचालय फ्लशिंग

बांधकाम

साफसफाई

बॅटरी मेंटेनेस

आम्ही सगळ्या बॅटऱ्या स्वच्छ ठेवण्यावर, त्यांच्या कनेक्शनची तपासणी करण्यावर आणि नियमित पातळी तपासण्यावर भर दिला. हे काम करताना जबाबदारी, शिस्त आणि संयम या तीन गोष्टी शिकायला मिळाल्या. या अनुभवातून मला केवळ तांत्रिक ज्ञान नाही, तर टीमवर्क आणि प्रॅक्टिकल कामाचं महत्त्वही समजलं.

आजही जेव्हा बॅटरी मेंटेनन्सचं काम पाहतो, तेव्हा आश्रमात शिकलेला हा अनुभव मनात अभिमानाने जागा घेतो. तो माझ्या शिक्षणातील एक महत्त्वाचा आणि प्रेरणादायी टप्पा ठरला आहेबॅटरीचा वॅट कसा तपासायचा

बॅटरीचा वॅट म्हणजे ती बॅटरी एक वेळेस किती विद्युत शक्ती पुरवू शकते हे दर्शवते.
वॅट काढण्यासाठी खालील सोपा फॉर्म्युला वापरला जात

अँपिअर-ऑवर तपासा
बॅटरीवर असं काहीसं लिहिलेलं असतं.
यात म्हणजे ती बॅटरी १ तासात 150 अँपिअर करंट देऊ शकते.

बॅटरीचा व्होल्टेज तपासा
सर्वप्रथम बॅटरीवर लिहिलेलं व्होल्टेज बघा.
उदा. बॅटरीवर लिहिलं असेल, म्हणजे ती व्होल्टची बॅटरी आहेदुय्यम गाळणी

यामध्ये

वाळू गाळणी

कार्बन गाळणी

ऐच्छिक
वापरून पाणी स्वच्छ केले जाते.

संग्रह

प्रक्रिया केलेले ग्रे वॉटर  मध्ये साठवले जाते.

पुनर्वापर

शुद्ध केलेले ग्रे वॉटर पुढील गोष्टींसाठी वापरले जाते:

बाग सिंचन

कार वॉश

शौचालय फ्लशिंग

बांधकाम

साफसफाई

निरीक्षण .

गाळणी वेळोवेळी स्वच्छ करावी लागते.

टाकीत गाळ जमा झाला तर काढणे आवश्यक.

पाईप क्लॉग वस्तू अडकणे

जास्त साबण ओव्हरलोड

टाकीत वास पुरेसे नसणे

गाळणी जाम आवश्य

मिक्सर ग्राइंडर

प्रस्तावना

आजच्या धावपळीच्या जीवनात स्वयंपाकघरातील कामे सोपी आणि जलद होणे गरजेचे आहे. या गरजेसाठी मिक्सर ग्राइंडर हे एक अत्यंत उपयुक्त आणि आवश्यक घरगुती उपकरण बनले आहे. मसाले दळणे, चटण्या तयार करणे, फळांचे ज्यूस बनवणे अशा अनेक कामांसाठी मिक्सर ग्राइंडरचा मोठ्या प्रमाणात वापर केला जातो.

मिक्सर ग्राइंडर म्हणजे काय

मिक्सर ग्राइंडर हे विद्युत उपकरण असून त्याचा वापर पदार्थ मिसळणे (Mixing) आणि दळणे (Grinding) यासाठी केला जातो. वेगवेगळ्या क्षमतेच्या जार्स आणि शक्तिशाली मोटरमुळे हे उपकरण बहुउपयोगी ठरते.

मिक्सर

डोसा/इडली पीठ तयार करणे

ओले व सुके मसाले दळणे

चटण्या व पेस्ट तयार करणे

फळांचे ज्यूस व मिल्कशेक बनवणे

भाजीपाला बारीक करणे

मिक्सर ग्राइंडरचे फायदे

वेळेची मोठी बचत

श्रम कमी होतात

वीजेचा कार्यक्षम वापर

स्वच्छता आणि सुरक्षितता

चवदार आणि ताजे पदार्थ तयार होतात.

मिक्सर ग्राइंडर खरेदी करताना लक्षात घ्यायच्या गोष्टी

मोटरची क्षमता

जारची संख्या व क्षमता

ब्लेडची गुणवत्ता

ओव्हरलोड प्रोटेक्शन

वॉरंटी आणि सर्व्हिस सुविधा

भारतातील लोकप्रिय मिक्सर ग्राइंडर ब्रँड्स

निष्कर्ष

मिक्सर ग्राइंडर हे प्रत्येक घरासाठी आवश्यक उपकरण आहे. योग्य क्षमतेचा, टिकाऊ आणि सुरक्षित मिक्सर ग्राइंडर निवडल्यास स्वयंपाक अधिक सोपा आणि आनंददायी होतो.

जनरेटर

प्रस्तावना

तराणे आश्रमामध्ये वीजपुरवठा खंडित झाल्यास आश्रमातील सर्व दैनंदिन कामे सुरळीत सुरू राहावीत यासाठी जनरेटरची सुविधा उपलब्ध आहे. जनरेटरच्या योग्य वापरासाठी त्याची रचना, कार्यप्रणाली, चालू–बंद प्रक्रिया आणि देखभाल यांची माहिती असणे आवश्यक आहे. या अनुषंगाने आश्रमातील जनरेटरची सविस्तर माहिती घेतली, चालू–बंद करण्याची प्रक्रिया पाहिली तसेच ऑइल चेंज कसा करायचा याचा प्रत्यक्ष अनुभव घेतला. आश्रमातील जनरेटर चालू–बंद करण्याचा कॉन्ट्रॅक्ट माझा आणि भगवान यांचा आहे, त्यामुळे या कामाची जबाबदारी नीट ओळखून घेणे महत्त्वाचे आहे.

आश्रमातील जनरेटरची कार्यप्रणाली समजून घेणे.

जनरेटर चालू–बंद करण्याच्या योग्य आणि सुरक्षित पद्धती शिकणे.

जनरेटरची नियमित देखभाल आणि ऑइल चेंज प्रक्रिया जाणून घेणे.

जनरेटर वापरताना पाळायच्या सुरक्षितता नियमांची ओळख करून घेणे.

कॉन्ट्रॅक्टनुसार जबाबदारी नीट पार पाडण्यासाठी आवश्यक माहिती मिळवणे

कुर्ती

जनरेटरचे मुख्य भाग (इंजिन, पॅनेल, फ्युएल टँक, अल्टरनेटर) यांची माहिती घेतली.

जनरेटर सुरू करण्याची प्रत्यक्ष प्रक्रिया पाहिली:

फ्युएल तपासणी

ऑइल लेव्हल तपासणी

मेन स्विच ऑफ ठेवून जनरेटर स्टार्ट करणे

RPM स्थिर झाल्यानंतर लोड देणे

जनरेटर बंद करण्याची प्रक्रिया पाहिली:

लोड ऑफ करणे

जनरेटर थंड होऊ देणे

मुख्य स्विच ऑफ करून जनरेटर बंद करणे

निरीक्षक

जनरेटर ऑपरेटर/तांत्रिक कर्मचारी यांच्या मार्गदर्शनाखाली सर्व प्रक्रिया पाहिली.

त्यांनी जनरेटरची क्षमता, जास्त लोड टाळणे, देखभाल वेळापत्रक, आणि ऑइल चेंजची वेळ याबद्दल महत्त्वाची माहिती दिली.

कॉन्ट्रॅक्टची जबाबदारी व्यवस्थित पार पाडण्यासाठी आवश्यक सूचना दिल्या.

निष्कर्ष

या प्रक्रियेतून जनरेटरची रचना, चालू–बंद करण्याची योग्य पद्धत, देखभाल, आणि ऑइल चेंज याबद्दल संपूर्ण माहिती मिळाली. नियमित तपासणी आणि योग्य पद्धतीने ऑपरेशन केल्यास जनरेटर दीर्घकाळ कार्यक्षम राहतो आणि आश्रमाचा वीजपुरवठा अखंड चालू ठेवण्यास मदत होते. आश्रमातील जनरेटर चालू–बंद करण्याचा कॉन्ट्रॅक्ट माझा आणि भगवान चा असल्यामुळे ही माहिती भविष्यातील कामासाठी अत्यंत उपयुक्त ठरली.

 बायोगेस

प्रस्तावना

बायोगॅस ही जैविक कचऱ्याच्या विघटनातून तयार होणारी स्वच्छ, पर्यावरणपूरक आणि नूतनीकरणीय ऊर्जा आहे. शेण, अन्नकचरा, पिकांचे अवशेष यांसारख्या सेंद्रिय पदार्थांपासून हवेअभावी anaerobic digestionमिथेनयुक्त गॅस तयार होतो. हा गॅस स्वयंपाक, प्रकाश, पंपिंग आणि वीज निर्मितीसाठी वापरता येतो.

  उद्देश

बायोगॅस तयार करण्याची प्रक्रिया समजून घेणे.

सेंद्रिय कचऱ्याचा योग्य उपयोग कसा होतो हे जाणून घेणे.

बायोगॅस प्लांटची रचना आणि कार्यपद्धती शिकणे.

नवीकरणीय ऊर्जेचे महत्त्व व फायदे ओळखणे.

साहित्य

बायोगॅस टाकी मॉडेल (डायजेस्टर)

गाईचे शेण अन्नकचरा

पाणी

आउटलेट पाइप

गॅस साठवणीची टाकी (गॅस होल्डर)

जोडणीसाठी पाइपव्हाल्व्ह

इंधन चुली/बर्नर (गॅस वापरासाठी)

कृती

प्रथम बायोगॅस डायजेस्टर स्वच्छ करून तयार ठेवणे.

शेण आणि पाणी १:१ प्रमाणात मिसळून स्लरी तयार करणे.

ही स्लरी डायजेस्टरमध्ये टाकणे आणि झाकण बंद करणे.

हवेअभावी परिस्थितीत जीवाणू सेंद्रिय पदार्थ विघटित करण्यास सुरुवात करतात.

काही दिवसांनंतर (१०–२० दिवस) मिथेनयुक्त बायोगॅस तयार होऊन गॅस होल्डरमध्ये जमा होतो.

पाइपद्वारे तयार झालेला गॅस बर्नरकडे नेऊन ज्वलन तपासणे.

आउटलेटमधून मिळणाऱ्या स्लरीचा खत म्हणून वापर करणे.

निरीक्षण

सुरुवातीच्या काही दिवसांत गॅस निर्मिती कमी झाली, नंतर ती वाढली.

तापमान जास्त असताना (३०–३७°C) बायोगॅस निर्मिती जलद झाली.

शेण-पाण्याचे प्रमाण योग्य असल्यास गॅसची गुणवत्ता चांगली मिळाली.

आउटलेटमधून मिळणारी स्लरी दुर्गंधीरहित व खत म्हणून उपयुक्त दिसली.

निष्कर्ष

बायोगॅस हा स्वच्छ, आर्थिक व पर्यावरणपूरक इंधन आहे. सेंद्रिय कचऱ्याचा पुनर्वापर करून गॅस व खत दोन्ही मिळते. ग्रामीण भागात ऊर्जा समस्येचे उत्तम समाधान म्हणून बायोगॅस उपयोगी ठरतो. योग्य रचना, देखभाल आणि नियमित फीडिंग केल्यास बायोगॅस प्लांट दीर्घकाळ कार्यक्षमतेने चाल

  मिक्सर किंवा ग्राइंडर दुरुस्ती करणे

आजच्या धावपळीच्या जीवनात स्वयंपाकघरातील कामे सोपी आणि जलद होणे गरजेचे आहे. या गरजेसाठी मिक्सर ग्राइंडर हे एक अत्यंत उपयुक्त आणि आवश्यक घरगुती उपकरण बनले आहे. मसाले दळणे, चटण्या तयार करणे, फळांचे ज्यूस बनवणे अशा अनेक कामांसाठी मिक्सर ग्राइंडरचा मोठ्या प्रमाणात वापर केला जातो.

मिक्सर ग्राइंडर म्हणजे काय?

मिक्सर ग्राइंडर हे विद्युत उपकरण असून त्याचा वापर पदार्थ मिसळणे (Mixing) आणि दळणे (Grinding) यासाठी केला जातो. वेगवेगळ्या क्षमतेच्या जार्स आणि शक्तिशाली मोटरमुळे हे उपकरण बहुउपयोगी ठरते.

मिक्सर ग्राइंडरचे उपयोग

डोसा/इडली पीठ तयार करणे

ओले व सुके मसाले दळणे

चटण्या व पेस्ट तयार करणे

फळांचे ज्यूस व मिल्कशेक बनवणे

भाजीपाला बारीक करणे

मिक्सर ग्राइंडरचे फायदे

वेळेची मोठी बचत

श्रम कमी होतात

वीजेचा कार्यक्षम वापर

स्वच्छता आणि सुरक्षितता

चवदार आणि ताजे पदार्थ तयार होतात.

मिक्सर ग्राइंडर खरेदी करताना लक्षात घ्यायच्या गोष्टी

मोटरची क्षमता

जारची संख्या व क्षमता

ब्लेडची गुणवत्ता

ओव्हरलोड प्रोटेक्शन

वॉरंटी आणि सर्व्हिस सुविधा

भारतातील लोकप्रिय मिक्सर ग्राइंडर ब्रँड्स

Bajaj

Philips

Prestige

Sujata

Butterfly

Bosch

मिक्सर ग्राइंडरची देखभाल

वापरल्यानंतर जार स्वच्छ धुणे

ओले पदार्थ जास्त वेळ ठेवू नयेत

सतत जास्त वेळ चालू ठेवू नये

योग्य व्होल्टेज वापरणे

निष्कर्ष

मिक्सर ग्राइंडर हे प्रत्येक घरासाठी आवश्यक उपकरण आहे. योग्य क्षमतेचा, टिकाऊ आणि सुरक्षित मिक्सर ग्राइंडर निवडल्यास स्वयंपाक अधिक सोपा आणि आनंददायी होतो.तुम्ही हे वाक्य मराठीत अशा प्रकारे वापरू शकता:

मिक्सर दुरुस्त केला.

ग्राइंडर निट केला आणि चालू केला.

मिक्सरचे जार/बटण/वायरिंग तपासले.

मिक्सरमधील मोटर निट केली (रीवाइंडिंग केली).

मिक्सर दुरुस्त करून परत लावला.

तुम्हाला हे वाक्य अनुवाद करून पाहिजे आहे का, की त्यासाठी वेगवेगळे वाक्य तयार करून हवे आहेत?

सोलर पेपर जोडणी” म्हणजे सोप्या भाषेत

इस्त्री

प्रस्तावना

आजच्या आधुनिक जीवनात नीटनेटके आणि स्वच्छ कपडे परिधान करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. कपड्यांवरील सुरकुत्या काढून त्यांना आकर्षक बनवण्यासाठी इस्त्री या विद्युत उपकरणाचा मोठ्या प्रमाणात वापर केला जातो. घरगुती वापरापासून ते कार्यालयीन आणि व्यावसायिक क्षेत्रात इस्त्रीचे महत्त्व वाढत आहे. त्यामुळे इस्त्री हे प्रत्येक घरातील आवश्यक साधन बनले आहे.

उद्देश

या ब्लॉगचा उद्देश इस्त्री या घरगुती विद्युत उपकरणाबद्दल सविस्तर माहिती देणे हा आहे. इस्त्रीचे महत्त्व, उपयोग, प्रकार आणि योग्य वापर याबद्दल वाचकांना मार्गदर्शन करणे हा या लेखाचा मुख्य हेतू आहे. तसेच इस्त्री वापरताना घ्यावयाची काळजी व योग्य इस्त्री निवडण्याचे महत्त्व समजावून सांगणे हा देखील या ब्लॉगचा उद्देश आहे.

कृती

सर्वप्रथम इस्त्री सपाट आणि सुरक्षित ठिकाणी ठेवा.

कपड्याच्या प्रकारानुसार इस्त्रीचे तापमान सेट करा.

इस्त्रीचा प्लग वीजपुरवठ्याला जोडा आणि गरम होऊ द्या.

कपडा इस्त्री बोर्डावर नीट पसरून ठेवा.

कपड्यावर हलक्या हाताने पुढे-मागे इस्त्री फिरवा.

जाड कपड्यांसाठी जास्त उष्णता आणि पातळ कपड्यांसाठी कमी उष्णता वापरा.

इस्त्री पूर्ण झाल्यानंतर प्लग काढा आणि इस्त्री थंड होऊ द्या.

निरीक्षण

इस्त्री वापरल्यास कपड्यांवरील सुरकुत्या पटकन निघतात आणि कपडे सरळ, स्वच्छ दिसतात. वेगवेगळ्या कपड्यांसाठी वेगवेगळ्या तापमानाची आवश्यकता असते. हलक्या कपड्यांवर कमी तापमान आणि जाड कपड्यांवर जास्त तापमान वापरल्यास इस्त्रीची कामगिरी उत्तम होते. नियमित इस्त्री केल्याने कपड्यांचे आयुष्य वाढते आणि घरातील स्वच्छता राखली जाते.

निष्कर्ष

इस्त्री हे घरगुती जीवनातील महत्त्वाचे उपकरण आहे. कपड्यांवरील सुरकुत्या दूर करून ते स्वच्छ, नीटनेटके आणि आकर्षक बनवण्याचे काम इस्त्री करते. योग्य इस्त्री निवडल्यास वेळ, श्रम आणि वीज वाचते, आणि कपडे दीर्घकाळ टिकतात. त्यामुळे घरातील प्रत्येक व्यक्तीसाठी इस्त्री वापरणे आवश्यक आहे.

साहित्य

इस्त्री (Electric Iron)

इस्त्री बोर्ड

कपडे (कुठलेही वापरलेले किंवा स्वच्छ कपडे)

पाण्याची बाटली (स्टीम इस्त्रीसाठी)

कपड्याची दाबणी (जर आवश्यक असेल)

प्लग व विजेचा स्त्रोत

 चूल प्रकल्प

प्रस्तावना

ग्रामीण भागात पारंपारिक चुलीवर स्वयंपाक करताना मोठ्या प्रमाणात धूर निर्माण होतो. हा धूर महिलांच्या आरोग्यासाठी घातक ठरतो तसेच पर्यावरणालाही हानी पोहोचवतो. ही समस्या लक्षात घेऊन निर्धूर चूल ही संकल्पना विकसित करण्यात आली. निर्धूर चूल धूर बाहेर फेकण्यासाठी विशेष व्यवस्था असते आणि इंधनाचा कार्यक्षम वापर करते. त्यामुळे कमी इंधनात अधिक उष्णता मिळते व स्वच्छ स्वयंपाक करता येतो.

२) उद्देश

निर्धूर चूल तयार करण्याचे मुख्य उद्देश खालीलप्रमाणे—

धूररहित स्वयंपाकाची सोय उपलब्ध करून देणे.

इंधनाची बचत करणे.

स्वच्छ व पर्यावरणपूरक ऊर्जा वापर वाढवणे.

ग्रामीण महिलांचे आरोग्य सुधारण्यासाठी उपाय सुचवणे.कमी खर्चात व सोप्या पद्धतीने तयार होणारी चूल बनवणे.

ग्रामीण भागात पारंपारिक चुलीवर स्वयंपाक करताना मोठ्या प्रमाणात धूर निर्माण होतो. हा धूर महिलांच्या आरोग्यासाठी घातक ठरतो तसेच पर्यावरणालाही हानी पोहोचवतो. ही समस्या लक्षात घेऊन निर्धूर चूल ही संकल्पना विकसित करण्यात आली. निर्धूर चूल धूर बाहेर फेकण्यासाठी विशेष व्यवस्था असते आणि इंधनाचा कार्यक्षम वापर करते. त्यामुळे कमी इंधनात अधिक उष्णता मिळते व स्वच्छ स्वयंपाक करता येतो.

२)

निर्धूर चूल तयार करण्याचे मुख्य उद्देश खालीलप्रमाणे—

धूररहित स्वयंपाकाची सोय उपलब्ध करून देणे.

इंधनाची बचत करणे.

स्वच्छ व पर्यावरणपूरक ऊर्जा वापर वाढवणे.

ग्रामीण महिलांचे आरोग्य सुधारण्यासाठी उपाय सुचवणे

कमी खर्चात व सोप्या पद्धतीने तयार होणारी चूल बनवणे.

आर्थिंग चे फायदे

प्रस्तावना
आर्थिंग किंवा ग्राउंडिंग म्हणजे आपल्या शरीराचा थेट पृथ्वीशी संपर्क साधणेउदा. अनवाणी चालणे, गवतावर बसणे, मातीला स्पर्श करणे इ. पृथ्वीतील नकारात्मक इलेक्ट्रॉन्स शरीरात शोषले जातात आणि त्यामुळे शरीरातील ताण, सूज व विद्युत् असंतुलन कमी होण्यास मदत होते. आधुनिक जीवनशैलीमुळे निर्माण होणाऱ्या तणावापासून दूर होण्यासाठी आर्थिंग ही एक नैसर्गिक व साधी पद्धत आहे.उद्देश
आर्थिंगमुळे मिळणारे शारीरिक व मानसिक फायदे समजून घेणे.
नैसर्गिक मार्गाने शरीरातील उर्जा-संतुलन सुधारण्याचे महत्त्व स्पष्ट करणे.
वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून आर्थिंगचे निरीक्षण करून त्याचा उपयोग कसा करता येईल हे जाणून घेणे.
निरीक्षण
तणाव कमी होणे: जमिनीशी थेट संपर्क साधल्यामुळे नर्व्हस सिस्टीम शांत होते व मानसिक ताण कमी होतो.
झोप सुधारते: शरीरातील कोर्टिसोलचे प्रमाण संतुलित राहते, ज्यामुळे झोपेची गुणवत्ता वाढते.
दाह (Inflammation) कमी होणे: पृथ्वीतील इलेक्ट्रॉन्स शरीरातील सूज कमी करण्यास सहाय्यक ठरतात.
रक्तप्रवाह सुधारतो: आर्थिंगमुळे रक्ताची चिकटपणा (viscosity) कमी होऊन रक्तप्रवाह व्यवस्थित होतो.
ऊर्जा वाढते: थकवा कमी होऊन शरीरात हलकेपणा आणि ऊर्जा जाणवते.
प्रतिरोधक शक्ती वाढते: नैसर्गिक संपर्कामुळे शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती सक्षम होते.
निष्कर्ष
आर्थिंग ही अत्यंत सोपी, नैसर्गिक आणि खर्चविरहित पद्धत असून ती शरीर व मन यांच्यातील संतुलन राखण्यासाठी उपयुक्त आहे. दररोज काही मिनिटे अनवाणी चालणे, गवतावर बसणे किंवा जमिनीशी संपर्क साधणे यामुळे तणाव, सूज, थकवा कमी होतो आणि एकूण आरोग्य सुधारते. आधुनिक जीवनशैलीत आर्थिंगचा अवलंब हा आरोग्यासाठी प्रभावी व सहज उपाय ठरू शकतो

हायड्रोमार्कर

प्रस्तावना

हायड्रोमार्कर हे पावसाचे पाणी किंवा पाण्याची पातळी मोजण्यासाठी वापरले जाणारे साधे उपकरण आहे. याचा उपयोग हवामान निरीक्षण, शेती तसेच पर्यावरण अभ्यासात केला जातो. शालेय प्रयोगात हायड्रोमार्कर साध्या साहित्यापासून तयार करता येतो.

कृती

पाऊस पडल्यानंतर बाटलीतील पाण्याची उंची नोंदवावी.

एक पारदर्शक बाटली घ्यावी.

बाटलीचा वरचा भाग कापून उलटा करून फनेलसारखा बसवावा.

बाटलीवर सेंटीमीटरमध्ये मोजमापाच्या खुणा काढाव्यात.

उद्देश

उघड्या जागेत बाटली स्थिर ठेवावी.

हवामानातील बदलांचा अभ्यास करणे

पावसाचे प्रमाण मोजणे

पाण्याची पातळी निरीक्षण करणे

विद्यार्थ्यांना मोजमाप व निरीक्षणाची सवय लावणे

निरीक्षक

दररोज किंवा प्रत्येक पावसानंतर पाण्याची पातळी तपासली.

जास्त पावसाच्या दिवशी पाण्याची पातळी अधिक आढळली.

कमी पावसात पातळी कमी नोंदली गेली.

निष्कर्ष

हायड्रोमार्करच्या साहाय्याने पावसाचे प्रमाण सो

पद्धतीने मोजता येते. हे उपकरण स्वस्त, उपयुक्त आणि शैक्षणिक दृष्ट्या महत्त्वाचे आहे. यामुळे हवामान निरीक्षणाची मूलभूत समज विकसित होते

प्लेन टेबल

प्रस्तावना
प्लेन टेबल सर्व्हेक्षण ही क्षेत्रातच नकाशा काढण्याची सोपी व जलद पद्धत आहे. या पद्धतीत प्लेन टेबल, अ‍ॅलिडेड, प्लंब बॉब, स्पिरिट लेव्हल इ. साधनांचा वापर करून प्रत्यक्ष मोजमापे घेऊन त्याच वेळी नकाशावर नोंदी केल्या जाता

उद्देश

प्लेन टेबल सर्व्हेक्षणाची ओळख करून घेणेक्षेत्रातील वस्तूंचे अचूक स्थान नकाशावर दर्शविणेरेडिएशन/इंटरसेक्शन पद्धतीने सर्व्हे करणे भूमी मोजणी व नकाशा तयार करण्यासाठी प्लेन टेबल सर्व्हे ही सोपी व उपयुक्त पद्धत आहे. या पद्धतीत प्रत्यक्ष जागेवरच मोजणी करून नकाशा तयार करता येतो. विज्ञान आश्रममधील गर्ल्स हॉस्टेल समोरची जागा मोजण्यासाठी प्लेन टेबलचा वापर करण्यात आला.

निष्कर्ष

प्लेन टेबल सर्व्हेद्वारे गर्ल्स हॉस्टेल समोरची जागा अचूकपणे मोजता आली. ही पद्धत सोपी, स्वस्त व प्रत्यक्ष नकाशा तयार करण्यासाठी उपयुक्त आहे. शेती, बांधकाम व जागा नियोजनासाठी प्लेन टेबल फार उपयोगी आहे.

भूमी मोजणी व नकाशा तयार करण्यासाठी प्लेन टेबल सर्व्हे ही सोपी व उपयुक्त पद्धत आहे. या पद्धतीत प्रत्यक्ष जागेवरच मोजणी करून नकाशा तयार करता येतो. विज्ञान आश्रममधील गर्ल्स हॉस्टेल समोरची जागा मोजण्यासाठी प्लेन टेबलचा वापर करण्यात आला.

प्लेन टेबलच्या साहाय्याने जागेची लांबी व रुंदी मोजणे

मोजलेल्या जागेचा स्केच/नकाशा तयार करणे

प्रत्यक्ष सर्व्हेचा अनुभव घेणे

शेती व बांधकामासाठी मोजणीचे महत्त्व समजून घेणे

३) कृती

प्लेन टेबल योग्य ठिकाणी स्थिर ठेवला

लेव्हलिंग करून टेबल समतल केला

कागद टेबलवर नीट बसवून क्लिपने घट्ट धरला

अलिडेडच्या सहाय्याने कोपरे निश्चित केले

टेपच्या मदतीने जागेची लांबी व रुंदी मोजली

मोजमापानुसार स्केल वापरून कागदावर नकाशा काढला

४) निरीक्षण

जागा समतल असल्यामुळे मोजणी सोपी झाली

लांबी व रुंदी अचूक मोजता आली

प्रत्यक्ष जागेचा आकार नकाशावर स्पष्ट दिसला

मोजणी करताना संघकार्याचे महत्त्व