प्रस्तावना:
डोम रीनोवेषन :
प्रस्तावना :-
आम्ही डोममध्ये सर्व नवीन काहीतरी करण्याचा ठरवलेला प्लॅन तयार केला आहे. या प्लॅनमधून आश्रमातील विविध कार्य व क्रियाकलाप लोकांसमोर दिसून यावेत, असा आमचा उद्देश आहे. हे सादरीकरण साध्या पद्धतीने न करता, वारली चित्रकलेच्या माध्यमातून मांडण्याचा आमचा विचार आहे, ज्यामुळे पारंपरिक कलात्मकता टिकून राहील आणि आधुनिकतेसह एक आगळावेगळा संगम साधता येईल.
सर्वे :-
डोममध्ये काय व कसे करायचे यासाठी प्रथम 3D डिझाईन तयार केले. त्यानंतर लागणारे साहित्य निश्चित करून गावात जाऊन आणले. जागेची पाहणी व मोजमाप करून सर्वे केला.
उद्देश :-
डोम रिनोवेशन करण्यामागचा मुख्य उद्देश असा होता की आश्रमातील मुलांसाठी एक चहा पिण्याची जागा तसेच आरामात बसण्यासाठी योग्य ठिकाण तयार करणे. या जागेमुळे मुलांना एकत्र येऊन गप्पा मारता येतील, विश्रांती घेता येईल आणि आपले अनुभव शेअर करण्यासाठी एक अनुकूल वातावरण मिळेल.
साहित्य :-
1 स्क्रॅपर
2 पुट्टी
3 ट्रॅक्टर इमल्शन
4 प्रायमर
5 डिस्टेंपर
6 सिमेंट कलर
7 काळा ऑइल पेंट
8 सिमेंट कच
9 पॉलिश पेपर (सॉफ्ट व हार्ड)
कृती :-
बाहेरून रंग केला, आत वारली चित्रकला केली, खांबाला काळा ऑइल पेंट लावला. बाहेर भिंत बांधली, झाडांच्या फांद्या कापल्या, पाणी जाण्यास भोक पाडले आणि पन्हाळीसाठी हिरवा प्लास्टिक पाईप लावला.
निरीक्षण :-
बाहेरचा रंग कोणता वापरायचा आणि तो छान दिसेल का, आतला रंग कसा द्यायचा, वारली चित्रकला करावी का, घर कमी खर्चात टिकाऊ कसे करावे—हे सर्व विचार करून निरीक्षण केले.
निष्कर्ष :-
बाहेरच्या रंगासाठी असे रंग निवडावेत जे आकर्षक दिसतात आणि हवामानापासून टिकतात.
आतच्या भिंतींवर हलका रंग वापरावा आणि वारली चित्रकला करून पारंपरिक सौंदर्य जोपासावे.
घर कमी खर्चात टिकाऊ बनवण्यासाठी साहित्याची योग्य निवड, मोजमाप, आणि योग्य पद्धतीने काम करणे गरजेचे आहे.
पाणी जाण्याची सोय आणि पन्हाळीसाठी प्लास्टिक पाईप यासारख्या सूक्ष्म बाबी लक्षात घेणे आवश्यक आहे
भविष्यातील उपयोय :-
डोम रिनोवेशनमुळे मुलांना विश्रांती, गप्पा मारणे आणि एकत्र बसण्याची जागा मिळेल. तसेच या जागेचा उपयोग छोटे कार्यक्रम, अभ्यास किंवा क्रिएटिव्ह अ‍ॅक्टिव्हिटीजसाठी करता येईल.
टाईनी हाउस
प्रस्तावना :-
आजच्या वेगवान जीवनशैलीत व वाढत्या लोकसंख्येमुळे घरांची कमतरता भासत आहे. मोठ्या घरांच्या तुलनेत लहान, किफायतशीर व पर्यावरणपूरक घरांची संकल्पना पुढे येत आहे. त्यालाच टायनी हाऊस असे म्हणतात.
या प्रकल्पामध्ये आम्ही १० फूट × १० फूट क्षेत्रफळाचे टायनी हाऊस डिझाइन केले आहे.
सर्वे :-
कमी खर्चात व कमी जागेत आवश्यक सोयी उपलब्ध करून देणारे घर म्हणजे टायनी हाऊस.
या प्रकल्पात आम्ही १०x१० फूट टायनी हाऊस डिझाईन केले आहे.
यात –
स्वयंपाकघर
हॉल
स्नानगृह व शौचालय
उद्देश :-
कमी जागेत जास्तीत जास्त उपयोग करणे
कमी पैशात जास्त जागेचा वापर करणे.
स्वस्त व किफायतशीर घर उपलब्ध करून देणे.
किचन, हॉल व बाथरूम यांसारख्या मूलभूत सोयी समाविष्ट करणे.
पर्यावरणपूरक व टिकाऊ बांधकाम करणे.
ग्रामीण व शहरी भागातील गृहसमस्या कमी करणे.
साहित्य :-
१.५ × १.५ इंच ट्यूब
सिलिंग शीट (PUC) – छतासाठी
भिंत शीट (सिमेंट शीट) – भिंतीसाठी
नट व बोल्ट – जॉईंट्स व जोडणीसाठी
सिमेंट प्लायवूड – मजल्यासाठी व आतील कामासाठी
बाथरूम साहित्य –
नळ (Tap)
कमोड (कमोड/शौचालय सीट)
बेसिन (हात धुण्याचे बेसिन)
काळी वायर 1.5 mm/2.5
हिरवी वायर 1.5mm/2.5
लाल वायर 1.5 mm/2.5
कृती :-
फ्रेम तयार करणे
१.५ x १.५ इंच ट्यूब वापरून चौकट (Frame) तयार करणे
नट-बोल्टच्या सहाय्याने जोडणी करणे
भिंती व छत बसवणे
भिंतींसाठी सिमेंट शीट लावणे
छतासाठी PUC शीट बसवणे
वायरिंग केली व बोर्ड भरले आणि, वायर साठी वायरिंग पाईप लावले.
नळ (Tap) बसवणे
कमोड (Toilet Seat) बसवणे
बेसिन (Wash Basin) बसवणे
निरीक्षण :-
टायनी हाऊस प्रकल्पामध्ये कमी जागेत व कमी खर्चात किचन, हॉल व बाथरूम या आवश्यक सोयी उपलब्ध झाल्या.
साहित्याचा योग्य वापर करून घर मजबूत, टिकाऊ व पर्यावरणपूरक बनले आहे.
निष्कर्ष :-
१०x१० फूट टायनी हाऊस कमी खर्चात, कमी जागेत व टिकाऊ साहित्य वापरून बांधता येते.
यामध्ये सर्व मूलभूत सुविधा मिळून हे घर किफायतशीर व उपयुक्त ठरते.
भविष्यातील उपयोय :-
टायनी हाऊस संकल्पना भविष्यात ग्रामीण व शहरी भागातील गृहसमस्या सोडवण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकते.
हे घर पोर्टेबल, कमी खर्चिक व पर्यावरणपूरक असल्याने विद्यार्थ्यांसाठी, प्रवाशांसाठी व लहान कुटुंबासाठी उपयोगी आहे
मी हे शिकलो:-
वायरिंग कसे करायचे ते शिकलो.
PUC सिल्लिंग लावायचं शिकलो.
स्टाईल्स बसवायला शिकलो.
प्लंबिंग शिकलो.
दरवाजा आणि खिडकीची फ्रेम बनवायला शिकलो.
पेंटिंग कसे करायचे ते शिकलो.
छत्री प्रोजेट
प्रस्तावना :- पाऊस व उन्हाळा या दोन्ही ऋतूंमध्ये मानवाला संरक्षण देणारे साधन म्हणजे छत्री होय. छत्रीचा शोध प्राचीन काळी लागला असून आज ती प्रत्येकाच्या दैनंदिन जीवनातील आवश्यक गोष्ट बनली आहे. पावसापासून बचाव करण्यासाठी तसेच उन्हापासून सावली मिळवण्यासाठी छत्रीचा वापर होतो. हलकी, सोपी व नेहमी उपलब्ध राहणारी ही वस्तू माणसाच्या जीवनात महत्त्वाची भूमिका बजावते.
सर्व :– अनिल सरांनी चित्र दाखवले व त्याची माहिती सांगितली व छत्री च्या सर्व पार्ट चे माप सांगितले .
उदेश :– लोकांच्या दैनंदिन जीवनात सोय आणि आराम मिळवून देणे. कमी किमतीत सहज उपलब्ध होणारे हवामानापासून रक्षणाचे साधन. वेगवेगळ्या डिझाइन, रंग, ब्रँड यामुळे फॅशन आणि व्यक्तिमत्वाचा भाग म्हणूनही वापर. मोठ्या छत्र्या (शेडसारख्या) दुकानदार, स्टॉल लावणारे वापरतात – ग्राहकांना उन्हा/पावसापासून वाचवण्यासाठी.
साहित्य:- २५ x २५ बॉक्स पाईप ५ नग , ४० x ४० १ नग ,१०० x १०० १ नग ,२५ x ५ १ नग , ४० x ५ पट्टी १ नग ,कलर १ लिटर , नट बोल्ट १० mm ३ किलो
कृती :–
१ , cutting ( कटिंग ) – आवश्यक मोज मापानुसार कच्चामाल अचूक यंत्राद्वारे कट करणे .
२ . welding ( वेल्डिंग ) – कापलेल्या पार्ट्स योग्य कोण व मापत वेल्डिंगद्वारे जोडणे
3.polishing (पॉलिशिंग ) -पृष्ठभागाला आकर्षक व चमकदार फिनिशिंग देण्यासाठी पॉलिसी
4.powder coating (पावडर कोटिंग )- धातूचे संरक्षण व सुंदर लूप देण्यासाठी पावडर कोटिंग प्रक्रिया
5. Assembling (असेंबलींग )–सर्व तयार पार्ट्स एकत्र करून अंतिम उत्पादन तयार करणे
6.inspection (तपासणी )- तयार उत्पादनाची मोजमापे व गुणवत्ता तपासणी
मी हे शिकलो :- आर्क वेल्डिंग मारायला शिकलो co2 वेल्डिंग मारायला शिकलो, पावडर कोटिंग करायला शिकलो ग्राइंडिंग करायला शिकलो
निरीक्षण :– रचना ,उपयोगिता ,गुणवत्ता ,डिझाईन ,किंमत व टिकाऊ ,अडचणी .
निष्कर्ष :- छत्री पावसापासून व उन्हापासून संरक्षण करते. फोल्डिंग छत्र्या हलक्या व सोयीच्या असतात. जास्त टिकाऊ छत्र्या किंचित महाग असतात.
भविष्यातील उपयोग :– पावसापासून आणि उन्हापासून बचाव .
शेड
प्रस्तावना :
शेतीत तसेच बागायतीत रोपवाटिकेचे महत्त्व अतिशय मोठे आहे. निरोगी आणि दर्जेदार रोपे तयार करण्यासाठी अनुकूल वातावरणाची आवश्यकता असते. या उद्देशाने उभारले जाणारे शेड म्हणजेच शेडनेट हाऊस होय. शेडनेट हाऊसमध्ये सूर्यप्रकाश, उष्णता, पाऊस आणि वारा यांचा परिणाम नियंत्रित करता येतो. यामुळे रोपांची वाढ योग्य प्रकारे होते. यामध्ये हिरव्या, काळ्या किंवा पांढऱ्या जाळीचे वापर करून आवश्यकतेनुसार प्रकाश नियंत्रित केला जातो.
सर्व :जाधव सर आनि दोन मुल आम्ही गेलो व तेथे तो मालक आला मंग ती नैसर्गिक बघितले
उदेशउदेश: शेड नर्सरी एक ऐसी जगह होती है जहाँ पौधों के छोटे–छोटे रोप (Seedlings / Saplings) तैयार किए जाते हैं।
इसमें ऊपर शेड (छाया) बनाई जाती है ताकि पौधे तेज धूप, बारिश या ठंड से सुरक्षित रहें
साहित्य: वेलडिंग मशीन, dreel मशिन, ग्रेडर, सेफ्टी.
:कृती
1 cutting ( कटिंग ) – आवश्यक मोज मापानुसार कच्चामाल अचूक यंत्राद्वारे कट करणे .
2 welding ( वेल्डिंग ) – कापलेल्या पार्ट्स योग्य कोण व मापत वेल्डिंगद्वारे जोडणे
3 polishing (पॉलिशिंग ) -पृष्ठभागाला आकर्षक व चमकदार फिनिशिंग देण्यासाठी पॉलिसी
4 powder coating (पावडर कोटिंग )- धातूचे संरक्षण व सुंदर लूप देण्यासाठी पावडर कोटिंग प्रक्रिया
5 Assembling (असेंबलींग )–सर्व तयार पार्ट्स एकत्र करून अंतिम उत्पादन तयार करणे
6 inspection (तपासणी )- तयार उत्पादनाची मोजमापे व गुणवत्ता तपासणी
मी हे शिकलो :जाळी मारने, जाळी ओढने , वेलडिंग मारने.
निरीक्षण : रचना, ऊपयोग डिजाइन, किंमत व टिकाऊ अडचनी
निरीक्षण :शेड नेट नर्सरी पौध तैयार करने की एक प्रभावी और सुरक्षित पद्धति है, जिसमें पौधों को नियंत्रित धूप, तापमान और नमी मिलती है। इससे बीजों का अंकुरण बेहतर होता है, रोप मजबूत बनते हैं और पौधों की मृत्यु दर कम हो जाती है
भविष्यातील उपयोग :पावसापासून रोपे सुरक्षित ठेवण्यासाठी आनि ऊसापासून सुरक्षित ठेवण्यासाठी
इलेक्ट्रिक लॅब रिनोवेशन
प्रस्तावना-:
या प्रयोगात इलेक्ट्रिकल लॅबमध्ये वापरले जाणारे विविध उपकरणे, साधने व साहित्य यांचा अभ्यास केला. घरगुती उपकरणे जसे की सोलर पॅनल, एक्वा फिल्टर, फॅन, मोटर इत्यादींचे कार्य समजून घेतले तसेच AC आणि DC करंट यातील फरकही शिकला. लॅबची साफसफाई व वस्तूंची योग्य रचना केली.
सर्वे-:
गावामध्ये जाऊन विविध इलेक्ट्रिकल साहित्य व उपकरणांची उपलब्धता तपासली. स्थानिक बाजारातून लागणारे साहित्य आणले. लॅबमध्ये वापरण्यास योग्य वस्तू निवडल्या.
उद्देश-:
इलेक्ट्रिकल उपकरणांचे कार्य समजणे
AC व DC करंट यातील फरक जाणून घेणे
इलेक्ट्रिकल लॅबमधील उपकरणांचे योग्य वापर शिकणे
व्यवहार्य अनुभव मिळवणे
साहित्य-:
4×8 चे दोन प्लायवुड
राऊंड पट्टी (१ इंची) – 200 फूट
मास्किंग टेप
निळा ऑइल पेंट, थिनर
पांढरा वुड प्रायमर
मिक्सर, सिलिंग फॅन, टेबल फॅन
सोलर पॅनल, एक्वा फिल्टर, इस्त्री, इंडक्शन स्टोव
फिटर मोटर (1 HP)
ड्रिल मशीन, हातोडी, टाय, वायर
35×5 अँगल, 30×5 तुकडे
इलेक्ट्रिकल लॅबची साधने
कृती-:
गावात जाऊन सर्वे करून सर्व साहित्य आणले.
4×8 च्या प्लायवुडवर व 2×4 च्या बोर्डवर एक्वा फिल्टर बसवले.
35×5 च्या अँगलला खाचा मारून भिंतीवर प्लायवुड बसवले.
निळा ऑइल पेंट, थिनर व प्रायमर वापरून रंगकाम केले.
ड्रिल मशीन, हातोडी, टाय व इतर साधनांचा वापर केला.
AC (अल्टरनेटिव्ह करंट) व DC (डायरेक्ट करंट) यांचा फरक शिकवला.
घरामध्ये 240 वॅट करंट वापरला जातो हे समजले.इलेक्ट्रिकल लॅब स्वच्छ करून कपाटांची रचना बदलली.
निरीक्षण-:
सर्व उपकरणे व्यवस्थित कार्यरत होती.
AC व DC करंट मधील फरक स्पष्ट झाला.
प्लायवुड बसवताना मोजमाप अचूक ठेवणे महत्त्वाचे आहे हे लक्षात आले.
निष्कर्ष- :
या कामातून इलेक्ट्रिकल लॅबमधील कामाची सखोल माहिती मिळाली. उपकरणांची बसवणी, वायरिंग, रंगकाम व उपकरणांची कार्यप्रणाली समजली.
भविष्यातील उपयोग- :
घरगुती व औद्योगिक वायरिंगसाठी उपयुक्त ज्ञान मिळाले.
इलेक्ट्रिकल उपकरणांची दुरुस्ती करण्यासाठी मदत होईल.
सोलर सिस्टिम्स व करंट सिस्टीम्सचे व्यवहार्य ज्ञान मिळाले.
मी हे शिकलो-:
AC व DC करंट मधील फरक
उपकरणे बसवण्याची व रंगकामाची पद्धत
इलेक्ट्रिकल लॅबची निगा राखण्याचे महत्त्व
व्यवहार्य कौशल्य व सुरक्षितता उपाय
