कष्ट रॉकेट: कृती, साहित्य, आणि निष्कर्षसाहित्य1. रॉकेट तयार करण्यासाठी:प्लास्टिक बॉटल (पाणी किंवा सॉफ्ट ड्रिंक बॉटल)कागद, काडतुसे किंवा हलक्या वजनाचे मटेरियल (फिन्ससाठी)प्लास्टिक कॉर्क किंवा रबर स्टॉपर (बॉटलच्या तोंडावर बसवण्यासाठी)स्ट्रॉ किंवा पाईप (मार्गदर्शनासाठी)2. उडण्यासाठी:पाणी (प्रोपल्शनसाठी)पंप (हवा दाब निर्माण करण्यासाठी, सायकल पंप योग्य ठरतो)टेप (फिन्स व इतर भाग चिकटवण्यासाठी)3. सुरक्षा साहित्य:डोळ्यांचे संरक्षण करणारे चष्मेमोकळ्या जागेची निवड—कृती (कष्ट रॉकेट तयार करण्याची पद्धत)1. बेस तयार करा:प्लास्टिक बॉटलच्या खाली 3-4 फिन्स लावा, ज्यामुळे रॉकेटला स्थिरता मिळेल.बॉटलच्या तोंडावर रबर स्टॉपर किंवा कॉर्क व्यवस्थित बसवा. त्यात एक छिद्र तयार करून त्यामध्ये स्ट्रॉ किंवा पाईप घाला.2. पाणी भरणे:बॉटलमध्ये अर्ध्यापेक्षा कमी (सुमारे 1/3) पाणी भरा. पाणी हा प्रोपल्शनसाठी आवश्यक घटक आहे.3. दाब निर्माण करणे:पाईपला पंप जोडून हवा दाब तयार करा.4. रॉकेट प्रक्षेपित करणे:तयार रॉकेट उभ्या स्थितीत एका सुरक्षित जागी ठेवा. दाब वाढवल्यावर रॉकेट उंच उडेल.—निष्कर्ष1. वैज्ञानिक संकल्पना:न्यूटनचा तिसरा नियम (क्रिया-प्रतिक्रिया): पाणी आणि हवेचा दाब बाहेर फेकला जातो, त्याची प्रतिक्रिया म्हणून रॉकेट वर उडते.दाब व प्रवाहाची दिशा नियंत्रित करून गती वाढवता येते.2. शिक्षणात्मक महत्त्व:हे एक प्रयोगशील खेळणे असून विद्यार्थ्यांना विज्ञान आणि अभियांत्रिकीचे मूलभूत नियम शिकवण्यास मदत करते.3. मर्यादा:रॉकेटच्या लांबच लांब प्रवासासाठी दाब मर्यादित असतो.रॉकेट उडवण्यासाठी मोठी आणि मोकळी जागा आवश्यक असते.4. सुरक्षा:योग्य तयारीशिवाय किंवा अधिक दाबाने प्रयोग करताना अपघात होऊ शकतो, म्हणून सुरक्षेचे नियम पाळणे गरजेचे आहे.कष्ट रॉकेट तयार करणे सोपे, मजेदार आणि शिक्षणात्मक उपक्रम आहे, जो विद्यार्थ्यांमध्ये वैज्ञानिक विचारसरणीला चालना देतो.
