1) आहार देणे
१) डिकोट
डिकोटच्या तळ्यामध्ये व्हॅस्क्यूलर बंडलची एक रिंग असते, जी झाईलम आणि फ्लोएमने बनलेली असते, जी जमिनीच्या ऊतींना बाह्य कॉर्टेक्स आणि मध्यवर्ती पिथमध्ये विभाजित करते. डिकॉट व्हॅस्कुलर बंडलमध्ये अतिरिक्त घटक असतो, जो मोनोकोट स्टेममध्ये नसतो, ज्याला कँबियम म्हणतात.
२) मोनोकोट
मोनोकोट बिया हे बिया असतात जे एका (मोनो) भ्रूण पान किंवा कोटिलेडॉनपासून बनवले जातात. डिकोट बिया म्हणजे दोन भ्रूण पाने किंवा कोटिलेडॉनपासून बनलेले बियाणे. मोनोकोट बियांमध्ये पातळ आणि लहान कोटिलेडॉन असतात. डिकोट बियांमध्ये मांसल कोटिलेडॉन असतात जे अन्न संसाधने साठवतात.
३) सुका चारा
चारा हा पशु, गाय, बैल, म्हैस, ससा, घोडे इत्यादी पाळीव प्राण्यांना खाण्यासाठी शेती किंवा इतर कृषी प्रक्रियेतून बनवलेला एक प्रकारचा अन्न आहे. चारा फक्त प्राणी खाऊ शकतात किंवा खाऊ शकतात. ते मानवासाठी नाही. चाऱ्याची उदाहरणे आहेत. गवत, वाळलेले गवत, पेंढा इ.
. माती परीक्षणाचे फायदे
. माती परीक्षण केल्याने जमिनीतील अन्नद्रव्ये आणि जमिनीचे दोष समजतात आणि त्याप्रमाणे नियोजन करता येते
. जमीन आम्लधारी किंवा विमलधारी हे समजते त्यानुसार पिकाची निवड आणि खतांचे नियोजन करता येते
. जमीन सुधारण्यासाठी उपाययोजना करता येतात
. खतांचा संतुलित वापर होऊन खतांना येणारा खर्च कमी करता येते
. जमिनीची सुपीकता टिकवून ठेवता येते आणि उत्पादन क्षमता वाढवता येते
2. शेळ्या पाळण्याच्या पद्धती.
शेळी पाळण्याच्या पध्दती :
१. बंधिस्त
२. अर्धा बंधिस्त
३. मोकाट
शेळ्यांच्या जाती
. देशी जाती :
.१) उस्मानाबादी २) संगमनेरी ३) जमनापारी ४) शिरोही
विदेशी जाती:
१) सानेन २) आफ्रिकन बोअर ३) अल्पाइन ४) अंगोरा ५) टोगेनबर्ग
मेंढ्यांच्या जाती:
. मेंढ्यांच्या देशी जाती
. १) दख्खनी २) नेल्लोर ३) बन्नूर ४) माडग्याळ
. विदेशी जाती:
१) मेरीनो २) रेम्ब्युलेट३) डोर सेट
3. शिमला मिरची फवारणी
फवारणीसाठी आवश्यक साहित्य:
- कीटकनाशक किंवा जैविक कीटकनाशक
- पाणी.
- फवारणी करण्यासाठी स्प्रेय मशीन.
फवारणी करण्याची पद्धत:
- फवारणी करत असताना, शिमला मिरचीच्या झाडांच्या पाण्याच्या ओलसर अवस्थेत असावे, म्हणजे फवारणी सुलभपणे होईल.
- फवारणी करताना झाडाच्या सर्व भागांवर, विशेषत: पानांच्या तळाशी आणि किड्यांची वाढ होणाऱ्या ठिकाणी फवारणी करा.
- फवारणी करतांना २५०-३०० लिटर पाणी प्रति हेक्टर वापरावे.
फवारणीचे वेळापत्रक:
- कीटक नियंत्रणासाठी: जसे की मिरची माशी किंवा मावा, फवारणी पहिल्या पेरणीनंतर १५ ते २० दिवसांनी करावी.
- जैविक फवारणी: निसर्गाच्या संतुलनासाठी जैविक कीटकनाशकांचा वापर कधी कधी फवारणी करून करणे चांगले.
- दुसरे नियंत्रण उपाय:
कीटकांची निगराणी ठेवण्यासाठी नियमितपणे झाडांची तपासणी करा.
आंतरपिकांची लागवड करून शिमला मिरचीवरील कीटकांची संख्या कमी केली जाऊ शकते.
वधारलेल्या फवारणीचे धोरण:
जर पाणी कमी असेल किंवा माती ओलसर नसेल, तर फवारणीची साप्ताहिक तपासणी करणे आवश्यक आहे.
फवारणीचे मुख्य मुद्दे:
- झाडांची नियमित निरीक्षण करा.
- योग्य सेंद्रिय आणि रासायनिक कीटकनाशकांचा वापर करा.
- हवामानानुसार फवारणीचे वेळापत्रक निश्चित करा.
- शिमला मिरचीची उत्पादकता वाढवण्यासाठी, योग्य पद्धतीने आणि योग्य वेळेत फवारणी अत्यंत महत्त्वाची आहे.
x
अजोला सुकवणे
उद्देश:
अजोला सुकवणे एक प्रक्रिया आहे जी अजोला (Azolla) या जलजीवशास्त्रातील वनस्पतीला सुकवून त्याचा पोषणतत्त्वांचा उपयोग अधिक प्रभावीपणे करण्यासाठी केली जाते. अजोला एक जलचर वनस्पती आहे, जी जलाशयांमध्ये किंवा तलावांमध्ये पाण्याच्या पृष्ठभागावर उगवते आणि ती जैविक खत आणि पशुखाद्य म्हणून वापरली जाते.
अजोला सुकवण्याचे फायदे:
1. पोषणतत्त्वांचा संरक्षण: अजोला सुकवून त्यामध्ये असलेले पोषणतत्त्व जास्त काळासाठी टिकवता येतात. हे प्रक्रिया विशेषतः अजोला खत किंवा पशुखाद्य म्हणून वापरण्याचे कार्य अधिक प्रभावी करते.
2. संग्रहण सुलभता: ताज्या अजोला पाण्यात साठवले जाऊ शकत नाही, पण सुकवून ते लहान जागेत साठवता येते.
3. पोषक तत्त्वांचे उच्चतम केंद्र: अजोला सुकवल्यानंतर, त्यात असलेल्या प्रथिनां, जीवनसत्त्वां आणि खनिजांच्या घनतेत वाढ होते.
4. वापराचे क्षेत्र: सुकवलेली अजोला अनेक प्रकारे वापरली जाऊ शकते, जसे की पशुखाद्य, जैविक खत किंवा माती सुधारक म्हणून.
अजोला सुकवण्याची प्रक्रिया:
1. संपूर्ण अजोला गोळा करा: ताजे अजोला पाणी व गाळून गोळा करा. पाणी चांगले निचोडा.
2. स्वच्छता: अजोला चांगली स्वच्छ करा. त्यातल्या गाळ, कचरा किंवा इतर कोणत्याही प्रदूषक पदार्थांना काढून टाका.
3. सुकवण्याची पद्धत निवडा:सूर्यप्रकाशात सुकवणे: अजोला पाण्यातून काढून छायेत किंवा सूर्यप्रकाशात पसरवून सुकवता येते. साधारणपणे 2-4 दिवस लागतात.
वातावरणीय सुकवणारा यंत्र (Dehydrator) वापरणे:
एक इलेक्ट्रिक डिहायड्रेटर वापरून अजोला ५०-६० डिग्री सेल्सियस तापमानावर सुकवली जाऊ शकते.ओट्स किंवा भाज्या सुकवण्यासाठीसारखी यांत्रिक सुकवणे: यामध्ये एअर ड्रायर किंवा सुखाणाऱ्या यंत्रांचा वापर करणे.
4. सुकवून तयार झाल्यावर: अजोला पूर्णपणे कोरडी झाल्यावर, त्याला पॅक करून हवा बंद ठिकाणी ठेवून ठेवता येते. यामुळे त्याची पोषणतत्त्वे कायम राहतात आणि योग्य वेळेत वापरता येतात.
निष्कर्ष:
अजोला सुकवणे हे एक उपयुक्त उपाय आहे, विशेषतः अजोला केवळ फसल म्हणून नाही तर खत, पशुखाद्य आणि इतर जैविक उपयोगासाठी वापरण्याच्या उद्देशाने. सुकवलेल्या अजोला नेहमीच पोषणतत्त्वांनी परिपूर्ण आणि दीर्घकाळ टिकणारी असते, जी विशेषतः शेतीत उपयोगी पडते
Poli house
उद्देश:–
पॅड-फॅन पॉलिहाऊस (Pad-Fan Polyhouse) एक अत्याधुनिक कूलिंग प्रणाली असलेली ग्रीनहाऊस आहे, जी विशेषतः पिकांच्या योग्य वाढीसाठी तापमान नियंत्रित करण्याच्या उद्देशाने तयार केली जाते.
1. पॅड (Pad):
पॅड एक प्रकारचा विशेष फिल्टर असतो, जो एक रचनात्मक पाण्याच्या झडेल्या फाइबर किंवा कॉर्नेर सामग्रीपासून बनवलेला असतो. या पॅडमध्ये पाणी ओतले जाते, आणि जेव्हा हवा या पॅडमधून गेला जातो, तेव्हा पाणी वाफ होऊन हवा थंड होते. या प्रक्रिया कारणे वातावरणाचे तापमान कमी होते.पॅड अनेकवेळा पॉलिहाऊसच्या दक्षिण किंवा पश्चिम भिंतींवर लावले जातात.
2. फॅन (Fan):
फॅन हवेचे सक्रीय शोषण करते आणि थंड हवा पॅडमधून आत पॉलिहाऊस मध्ये आणते. हे फॅन पॅडच्या विपरीत बाजूस असतात आणि उच्च गतीने हवा खेचण्याचे कार्य करतात.पॅडपासून हवेतील ओलावा आणि थंड हवा खेचली जाते, जे पॉलिहाऊसच्या तापमानात लक्षणीय घट करते.
कार्यप्रणाली:
1. बाहेरील हवा थंड असते, त्यामुळे पॅडमध्ये पाणी ओतले जाते.
2. फॅन हवेची पंपिंग सुरू करते आणि पॅडमध्ये ठेवलेल्या पाण्याच्या ओलाव्यातून हवा जात असते.
3. या प्रक्रिया दरम्यान, पाणी वाफ होऊन हवा थंड होते, आणि ती थंड हवा पॉलिहाऊसच्या आतल्या भागात सोडली जाते.
4. यामुळे पॉलिहाऊसच्या आत योग्य तापमान आणि आर्द्रता राखली जाते, ज्यामुळे पिकांची उत्तम वाढ होऊ शकते.
फायदे:
तापमान नियंत्रण: पॉलिहाऊसच्या आत तापमान नियंत्रित राहते, जे पिकांच्या वाढीला मदत करते.
ऊर्जा बचत: पारंपारिक कूलिंग सिस्टीम्सच्या तुलनेत यामध्ये ऊर्जा कमी वापरली जाते.
उत्पादन व गुणवत्ता सुधारणा: योग्य तापमान आणि आर्द्रता राखल्यामुळे पीकांची गुणवत्ता आणि उत्पादन क्षमता वाढते.
पाण्याचा प्रभावी वापर: पॅडमध्ये वापरण्याचे पाणी एका प्रकारे पुनर्चक्रित होऊ शकते.
निष्कर्ष:
पॅड-फॅन पॉलिहाऊस हा एक प्रभावी आणि ऊर्जा बचत करणारा उपाय आहे, ज्याद्वारे ग्रीनहाऊस वातावरणाच्या तापमानावर नियंत्रण ठेवता येते, आणि यामुळे पिकांना आवश्यक असलेले आदर्श पर्यावरण मिळते.
