शेळी पालन

शेळी मेंढी पालनाचे महत्त्व

आपल्या देशात पाळीव प्राण्यांच्या विचार करता शेंबड्या यांच्यापासून मिळणारा रोजगार विशेषता दुर्बळ घटकांकरीता मोठ्य प्रमाणात उपलब्ध होतो शिर्डीला गरिबांची गाय म्हणून संबोधले जाते शेळी मेंढ्यांच्या कातडीच्या उपयोग कर्म उपयोगामध्ये मोठ्या प्रमाणात केला जातो मेंडेल पासून लोकर आणि मास मिळते यापासून मिळणारे केस लवकर निघतात व्यवसायात वापरले जाते शेळ्या मेंढ्यांपासून मिळणारे खते गाय मशीनच्या खतापेक्षा सरळ असून त्यामध्ये नेहमीच्या खतापेक्षा दुप्पट व पोटॅशियम असते .

शेळ्यांच्या जाती .

1 देशी जात

2 संगनेरी जात

3 जमनापारी जात

4 सिरोही जात

5 विदेशी जात

माती परीक्षण

व्याख्या

माती परीक्षण मजेशीर जमिनीतील रासायनिक आणि जैविक घटकाचे विश्लेषण करणे माती परीक्षणामुळे शेत जमिनीत सुपीक किंवा आरोग्य तपासता येते आणि पिकांसाठी खताची मात्र तपासली जाते .

माती परीक्षण म्हणजे काय . ती परीक्षण म्हणजे जमिनीतील अंगभूत रसायने आणि जैविक चे विश्लेषण होय्षण माती परीक्षण मध्ये जमिनीचे पिकांनी निरराळि अर्न्नद्रव्य पुरवठा करण्याची क्षमता म्हणजेच सुपीकता आणि आरोग्य तपासले जाते. माती परीक्षण मध्ये मातीतील घटकांची प्रमाण कळते त्यानुसार कोणत्या पिकांसाठी ती उपयुक्त आहे आणि कोणत्या घटकांची कमतरता आहे हे समजते असते . एकंदरीत माती परीक्षणातून जमिनी सुपीकता आरोग्य आणि उत्पादकता समजते

माती परीक्षणाचे फायदे .

माति परीक्षण केल्याने जमिनीतील लग्न द्रव्य आणि जमिनीचे दोष समजतात आणि त्याप्रमाणे नियोजन करता येते जमीन आणलं दारी किंवा विमलधारी हे समजते त्यानुसार पिकांची निवड आणि खताचे नियोजन करता येते जमीन सुधारण्यासाठी उपाययोजना करता येतात खतांच्या संतुलित वापर होऊन खतांना येणारा खर्च कमी करण्यासाठी येतो जमिनीत सुपीकता टिकून ठेवता येते आणि उत्पादन करता येतो

कुकुट पालन उद्योग

व्यवस्थापन .

1 कोंबड्यांच्या जाती संकलित व गावठी कोंबड्यांचे अंडी मास व पिल्ल्यांचा उत्पादनासाठी पाडल्या जातात या व्यवस्थातून अधिक उत्पादन मिळवण्यासाठी योग्य जातीच्या कोंबड्यांची निवड करून व्यवस्था करावा

2 गिरीराज .

ही जात अगदी मास उत्पन्नासाठी उपलब्ध या जातीच्या नराचे वजन चार ते साडेचार किलोग्राम पर्यंत असते या जातीची मादी वर्षाला किमान 230 ते 240 इतकी अंडी देते .

3 वनराज.

गणराज ही हैदराबादच्या कुक्कुटपालनचा प्रकल्प संचालनाद्वारे विकसित केलेले आहे या कुंड्यांचे एक दिवसाचे पिल्लू चाळीस ते पन्नास ग्राम एवढे असते या जातीची माती वर्षाला 180 ते 200 अंडी देते .

4 वजन.

वनराज हैदराबादच्या कुक्कुटपालनाच्या प्रकल्प संचालनाद्वारे विकसित केलेली आहे या कोंबड्यांचे एक दिवसाचे पिल्लू चाळीस ते पन्नास ग्राम एवढे असते या जातीची माती वर्षाला 180 ते 200 अंडी.

5कावेरि

या कोंबड्यांचे मांस खाण्यासाठी गावरान सारखे चवदार असते कोंबड्यांना वर्षभर 180 ते 200 अंडी देतात अंडी आणि मास यासाठी फायदेशीर ठरते .

बीज प्रक्रिया

.. बीज प्रक्रिया म्हणजे बीजोपचार किंवा बियाण्यांची योग्य प्रकारे प्रक्रिया करणे. यामध्ये पेरणीपूर्ती बियाण्यांवर केलेल्या विविध उपचारांचा समावेश होतो. ही प्रक्रिया बियाण्यांमध्ये रोगजंतूंचा नाश करून त्यांना उगवण्यासाठी सशक्त बनवते. बियाण्यांना विशिष्ट रासायनांनी,जैविक घटकांनी आणि उकळलेल्या पाण्याने प्रक्रिया केली जाते. ज्यामुळे त्यांचे उगवण क्षमतेचे प्रमाण वाढते आणि पीक चांगले येते..रासायनिक बीज प्रक्रिया :-.रासायनिक बीज प्रक्रिया म्हणजे पेरणीपूर्वी येड्यांवर रासायनिक पदार्थांनी. या प्रक्रियेत बियाण्यांवर विशिष्ट रसायनांचे लेप दिले जाते, जेणेकरून त्यांचे संरक्षण होईल आणि त्यांची उगवण क्षमता वाढेल. रासायनिक बीज प्रक्रियेमुळे बियाणांचे बुरशी, बॅक्टेरिया आणि किडींपासून संरक्षण होते. उदाहरणार्थ = कार्बो-डायझीम, थायराम किंवा मॅन्कोझेब यांसारखी रसायने बियाण्यांना लागणारे रोगजंतू नष्ट करून त्यांचे संरक्षण करतात. ज्यामुळे उगवलेले पिक अधिक सशक्त होते..आम्ही केलेली बीज प्रक्रिया पुढील प्रमाणे :-पहिल्यांदा छोटा बटाट्यांना उन्हात पसरवून ठेवले. व दुसरीकडे एक लिटर पाण्यामध्ये दोन चमचे कार्बो-डायझिंग टाकले. मग या तयार झालेल्या रसायनाला बटाट्यांवर फवारले. मग बटाट्यांना उलटे करून त्यांच्या मागच्या बाजूवरही हे रसायन फवारले. या रसायनामुळे बटाट्यांना बुरशी लागणार नाही किंवा त्यांच्यावर कीड लागणार नाही. व त्यांना वाढीसाठी मदत करेल.

पिकांना पाणी देणे

पिकांना पाणी देण्याची पद्धत समजून घेणे .१) तुषार सिंचनसाहित्य :- नोझल, पाईप ,सॉकेट , एल टी , कॅप , फिल्टर .कृती :-१) सर्व पाईप पसरवणे.२) प्रत्येक दोन पाईप सोजन बसवलं.३) वळण्याचा जाग्यावर एल टी बसवलं.४) मोटरला नोझल बसवला व तिथे मेण पाईप लाईन जोडली नंतर मोटार चालू केली .काळजी :- पाईप लाईन करताना पाईप निसरले नाही पाहिजे .२) ठिबक सिंचनसाहित्य :- स्टॅन्ड , स्किन फिल्टर , मेण लाईन , सबमेन लाईन , एअर वॉल , कॉक ..कृती:१) मेण पाईप टाकली२) त्याला सब मेण लाईन ऍरोमॅटच्या साह्याने जोडून घ्यावे .३) मेण लाईन मध्ये एअर वॉल बसवणे .४) स्टँड फिल्टर व स्क्रीन फिल्टर बसवणे .५) मोटार चालू करण्याचे आधी ठिबक प्रत्येक झाडावर बुडापाशी आहे कि नाही ते चेक करा .काळजी :- पाइपची जोडणी वेवस्थित करून घावी .३) पाठ पाणी देणेसाहित्य :- फावडेकृतीफावड्याचा साह्याने पापण्यांच्या मार्ग मोकळा करावा .प्रत्येक झाडाला पाणी भिलते कि नाही त्याची काळजी घावी .तोटा;१) पाणी जास्त वाया जाते२) खात द्यायला अडचण होते३) झाडांना खात वेवस्तीत भेटत नाही….

दूध काढण्याच्या पद्धती

जनावरांचे दूध काढत असताना योग्य पद्धतीने दूध काढणे व हाताकणे गरजेचे आहे .

हाताने दूध काढणे