आवळा लोणच
मी विज्ञान आश्रम मधला विद्यार्थी आहे आणि मी आवळा लोणच तयार केल
आवळा लोणचं – साहित्य
आवळे – ½ किलो
मीठ – 2–3 टेबलस्पून (चवीनुसार)
लाल तिखट – 3–4 टेबलस्पून
हळद – 1 टीस्पून
मेथी दाणे – 1 टेबलस्पून (कुटून किंवा भाजून पूड)
मोहरी – 1 टेबलस्पून (भाजून पूड)
तेल – ½ कप (किंवा आवश्यकतेनुसार)
हिंग – ½ टीस्पून
कढीपत्ता (ऐच्छिक) – काही पाने
कृती ;
- आवळे स्वच्छ धुवून पाण्यात उकळा किंवा भांड्यात वाफेवर मऊ होईपर्यंत शिजवा.
- शिजल्यानंतर त्यांचे कोय काढून फोडी करा (पण फार जास्त मऊ होऊ देऊ नका).
मसाला तयार करणे
- कढई गरम करून त्यात थोडे तेल घाला.
- हिंग घाला.
- मेथी आणि मोहरीचे दाणे हलक्या हाताने भाजून त्यांची पूड तयार करा (किंवा आधी तयार पूड वापरा).
- एका बाउलमध्ये लाल तिखट, हळद, मीठ, मोहरी-मेथी पूड एकत्र मिसळा.
लोणचं मिक्स करणे
- आवळ्याच्या फोडींमध्ये तयार मसाला व्यवस्थित लावून घ्या.
- उरलेले गरम तेल मसाल्यावर घाला, त्यामुळे लोणचं जास्त काळ टिकतं.
- सगळं नीट मिसळा.
मुरवणे
तयार लोणचं स्वच्छ, कोरड्या काचेच्या बरणीत भरा.
2–3 दिवस रोज एकदा चमच्याने हलक्या हाताने ढवळा.
साधारण 4–5 दिवसांत लोणचं पूर्ण मुरतं.
बरणी आणि चमचा पूर्णपणे कोरडे असावेत.
अधिक टिकवायचे असल्यास तेल थोडं जास्त वापरा.
मसाला चवीनुसार कमी-जास्त करता येतो.
निरीक्षण ;
आवळा लोणचं तयार करणे व त्यातील बदलांचे निरीक्षण
२. उद्देश:
आवळा मीठ, मसाले आणि तेलामध्ये ठेवल्यावर होणारे भौतिक व रासायनिक बदल समजून घेणे.
३. आवश्यक साहित्य:
ताजे आवळे
मीठ
हळद
लाल तिखट
मेथीदाणे / मोहरी पावडर (पर्यायी)
गरम केलेले आणि थंड झालेले तेल (साधारणपणे कडुलिंबाचे/तीळ तेल वापरतात)
स्वच्छ काचेची बाटली
सुरी, पातेली, चमचा
- आवळे स्वच्छ धुवून पुसून कोरडे केले.
- आवळ्यावर चिरा मारल्या किंवा तुकडे केले.
- मीठ आणि हळद मिसळून आवळ्यांवर लावले.
- मसाले (तिखट, मेथी/मोहरी) घालून चांगले मिसळले.
- थंड झालेलं तेल ओतून सर्व मिश्रण एकजीव केले.
- लोणचं स्वच्छ काचेच्या बरणीत भरून २–३ दिवस उन्हात ठेवलं.
निष्कर्ष
मीठ आणि मसाल्यांमुळे आवळ्यातून पाणी बाहेर येते (ऑस्मोसिस).
तेलामुळे लोणच्याची टिकवण क्षमता वाढते.
सुर्यप्रकाश आणि वेळ यामुळे मसाले आवळ्यात मुरून चव, रंग आणि सुगंध समतोल होतो.
हे संथ बदल मुरवणी (साल्ट क्युरिंग व मॅरीनेशन) प्रक्रियेने होता
