1) प्रस्तावना
अॅग्री सेक्शनमधील 15 दिवसांच्या प्रशिक्षणादरम्यान आधुनिक शेती, नर्सरी व्यवस्थापन, कळम पद्धती, पॉलीहाऊस शेती, पशुपालन आणि पोल्ट्री पालन याबद्दल सविस्तर व प्रत्यक्ष अनुभव मिळाला. शेतकरी उत्पन्न वाढवण्यासाठी आधुनिक कृषी तंत्रज्ञान आणि व्यवस्थापन कौशल्ये किती महत्त्वाची आहेत हे या प्रशिक्षणातून समजले.
2) उद्देश
या प्रशिक्षणाचा मुख्य उद्देश विद्यार्थ्यांना
- झाडांच्या प्रसारणाच्या पद्धती (कळम, गुटी, पाचट कळम) शिकवणे,
- नर्सरीतील रोप निर्मिती व व्यवस्थापन समजावणे,
- घोटा/शेळी पालन व पोल्ट्री पालनातील शास्त्रीय पद्धती दाखवणे,
- पॉलीहाऊसमधील संरक्षित शेतीचे फायदे समजून घेणे,
- आणि प्रत्यक्ष काम करण्याचा आत्मविश्वास विकसित करणे.
3) कृती
प्रशिक्षणादरम्यान खालील प्रत्यक्ष क्रिया केल्या गेल्या:
- विविध प्रकारच्या कळम पद्धतींचा सराव: कळम, गुटी, पाचट कळम, हार्डवुड कळम.
- नर्सरीमध्ये बीज प्रक्रिया, रोपे तयार करणे, हार्डनिंग व पॅकिंग.
- पॉलीहाऊसमध्ये सिंचन, फर्टिगेशन व तापमान नियंत्रण पाहणी.
- शेळीपालन व घोटापालनातील आहार, निवास व रोग व्यवस्थापनाचा अभ्यास.
- पोल्ट्री शेडमधील तापमान, खाद्य, लसीकरण व वजन तपासणी निरीक्षण.
4) निरीक्षक
प्रशिक्षणादरम्यान घेतलेल्या निरीक्षणांमधून खालील गोष्टी समजल्या:
- कळम योग्यरित्या घेतल्यास झाडाची वाढ निरोगी व जलद होते.
- नर्सरीतील रोपांची गुणवत्ता तापमान, ओलावा व स्वच्छतेवर अवलंबून असते.
- शेळी व घोटा पालनात संतुलित आहार व स्वच्छता उत्पादन वाढवण्यास मदत करतात.
- पोल्ट्रीमध्ये तापमान नियंत्रण व लसीकरण हा यशस्वी व्यवसायाचा आधार आहे.
- पॉलीहाऊसमध्ये पाण्याची बचत होते आणि उत्पादन 3–4 पट वाढते.
5) निष्कर्ष
या 15 दिवसांच्या प्रशिक्षणामुळे आधुनिक शेतीच्या सर्व पैलूंविषयी सखोल ज्ञान मिळाले. कळम, नर्सरी व्यवस्थापन, पशुपालन, पोल्ट्री व पॉलीहाऊस यांसारख्या प्रायोगिक कामाचा अनुभव मिळाल्यामुळे कृषी व्यवसायाकडे पाहण्याची दृष्टी अधिक व्यावसायिक झाली. भविष्यात स्वयंपूर्ण कृषी उद्योजक होण्यासाठी या प्रशिक्षणाने भक्कम पाया तयार केला.
