TDN (Total Digestible Nutrients) पद्धतीने प्राण्यांचे खाद्य काढणे ही एक महत्त्वाची आणि सामान्य पद्धत आहे, जी पशुपालनात वापरली जाते. TDN म्हणजे एक खाद्यद्रव्य मूल्यांकन पद्धती आहे, जी अन्नातील पचनशील ऊर्जा किंवा पोषणमूल्य मोजते. या पद्धतीचा वापर करून प्राण्यांना त्यांच्या आवश्यकतेनुसार योग्य प्रमाणात पोषण मिळवता येते, ज्यामुळे त्यांच्या आरोग्याची काळजी घेतली जाते आणि उत्पादनक्षमता वाढते. TDN म्हणजे काय?TDN म्हणजे **Total Digestible Nutrients**, याचा अर्थ प्राण्याने खाल्लेल्या अन्नातील किती पोषक तत्त्वे त्यांच्या शरीराने पचवली आणि शोषली, हे मोजले जाते. यामध्ये **प्रोटीन, कार्बोहायड्रेट्स (उपयोगी ऊर्जा), फॅट्स (चरबी), आणि फायबर** यांचा समावेश असतो. म्हणजे TDN कसे काढतात?TDN काढण्यासाठी खालील गणित वापरले जाते:“`TDN (%) = पचनशील प्रथिने (%) + पचनशील फायबर (%) + पचनशील नायट्रोजन-मुक्त अर्क (%) + (पचनशील फॅट (%) × 2.25)“`**स्पष्टीकरण:**- प्राण्याच्या शरीरात प्रथिने, कार्बोहायड्रेट्स, फॅट्स आणि फायबर यांचे पचन कसे होते, यानुसार हे टक्केवारीने मोजले जाते.- चरबी (फॅट) मध्ये इतर घटकांच्या तुलनेत अधिक ऊर्जा असते, म्हणून त्याच्या पचनशक्तीचे मूल्य 2.25 ने गुणिले जाते. TDN मोजताना विचारात घेतले जाणारे घटक:1. **पचनक्षम प्रथिने (Digestible Protein)**: प्रथिने प्राण्यांच्या स्नायूंना आणि इतर शारीरिक क्रियांसाठी महत्त्वाची असतात.2. **पचनक्षम फायबर (Digestible Fiber)**: फायबर पचनसंस्थेस मदत करते आणि पचनक्रिया योग्यरित्या चालू राहते.3. **पचनक्षम नायट्रोजन-मुक्त अर्क (Digestible Nitrogen-Free Extract)**: यामध्ये स्टार्च आणि साखर यांचा समावेश असतो, ज्यामुळे प्राण्यांना ऊर्जा मिळते.4. **पचनक्षम फॅट (Digestible Fat)**: फॅट्समधून प्राण्यांना जास्तीत जास्त ऊर्जा मिळते, त्यामुळे त्याचा गुणक 2.25 असतो. TDN चे फायदे:1. **संतुलित आहार**: प्राण्यांना योग्य आणि संतुलित आहार देण्यासाठी TDN पद्धत उपयुक्त ठरते. यामुळे त्यांना आवश्यक त्या पोषक घटकांचे प्रमाण निश्चित करता येते.2. **उत्पादनक्षमता वाढवणे**: TDN पद्धतीचा उपयोग करून प्राण्यांना योग्य आहार दिल्यास दूध उत्पादन, मांस उत्पादन आणि इतर उत्पादनक्षमता वाढवता येते.3. **प्राण्यांचे आरोग्य सुधारते**: योग्य प्रमाणात पचनक्षम घटक मिळाल्यामुळे प्राण्यांचे आरोग्य सुधारते आणि त्यांना आजार होण्याचे प्रमाण कमी होते.4. **खर्च वाचवणे**: TDN पद्धत वापरून प्राण्यांना त्यांच्या गरजेनुसार खाद्य दिल्याने अनावश्यक खाद्याचा अपव्यय टाळता येतो आणि यामुळे पशुपालकांचा खर्च कमी होतो. TDN पद्धती वापरण्याच्या मर्यादा:- **अचूकता**: प्रत्येक प्राण्याची पचनशक्ती वेगवेगळी असू शकते, त्यामुळे काही वेळा TDN पद्धतीने दिलेल्या खाद्याचे प्रभाव अचूक असू शकत नाहीत.- **फायबरची गुणवत्ता**: फायबरचे पचन खूप अवघड असते, विशेषत: गवतासारख्या कठीण पदार्थांचे. त्यामुळे सर्व फायबरचा उपयोग पचनक्षम पोषक तत्त्वांसाठी होत नाही. TDN पद्धतीने प्राण्यांचे खाद्य काढणे ही एक प्रभावी पद्धत आहे, ज्यामुळे पशुपालक प्राण्यांना योग्य प्रमाणात पोषण देऊ शकतात, त्यांच्या उत्पादनाची गुणवत्ता सुधारू शकतात, आणि आरोग्याची योग्य काळजी घेऊ शकतात.
