1) मापन

उददेश :- मापनाचे सर्व माहिती माहित असणे गरजेचे आहे. मापन अचूक प्रमाणे करता येणे.

मापन करण्याचे साहित्य:- मेजरिंग टेप, स्केल, वजन काटा, गेज.

प्रकार:- मापनाचे खालील दोन प्रकार असतात:-

  1. ब्रिटीश पद्धत :- ही पद्धत फुट, इंच, कोस,गुंठा, खंडी, मण इत्यादीमध्ये मोजले जाते. ही मापने ब्रिटिश च्या काळात वापरली जायची म्हणून या मापनाच्या पद्धतीला ब्रिटिश पद्धत असे म्हणतात.
  2. मॅट्रिक पद्धत :- ही पद्धत mm, cm, km, लिटर इत्यादी मध्ये मोजले जाते. या पद्धतीचा उपयोग आताच्या काळात जास्त प्रमाणात केला जातो.

मापनाचे सूत्र :- मॅट्रिक

Cm

  1. 1cm = 10mm
  2. 1 in = 2.5 cm
  3. 1m = 100cm

Ft

  1. 1mm = 0.001 m
  2. 1cm = 0.01 m
  3. 1 in = 0.0254 m
  4. 1ft = 0.3048m

मापनाचे सूत्र :- ब्रिटिश

  1. 1kg = 1000 gm
  2. Gm = gram
  3. Kg = kilogram

हे स्थूल मोजण्याचे एकक आहे.

  1. ml = मिली लिटर
  2. L = लिटर

हे द्रव मोजण्याचे एकक आहे.

2) वेल्डिंग

वेल्डिंग म्हणजे दोन धातना एकत्र जोडणे.

वेल्डिंग करताना आम्ही सेफ्टी वापरली. म्हणजेच वेल्डिंग गॉगल्स, हॅन्ड ग्लोज, ॲप्रन

वेल्डिंग च पुढील प्रकार आहेत :-

  1. ACR welding
  2. Mig welding
  3. Tig welding
  4. spoet welding
  5. Gas welding

धातूचे प्रकार :-

  1. Ms – माईस स्टील
  2. Ss – स्टेनलेस स्टील
  3. Beuss
  4. Coper
  5. फास्टायल

वेल्डिंग ग्रँडचे प्रकार :-

  1. Cast icon electcode
  2. coton welding electcode
  3. Mild steet
  4. Stoifess steet

जॉईंट चे प्रकार:-

  1. बड जॉईंट
  2. लॅप जॉईंट
  3. मज जॉईंट
  4. टी जॉईंट
  5. कॉर्नर जॉईंट

पोझिशन :-

  1. हिरोजंटल
  2. पर्टीकल
  3. कर्लट पोझिशन
  4. ओव्हर हेड.

हे सर्व प्रकार समजून घेतले.

3) पावडर कोटिंग 

पावडर कोटिंग म्हणजे एखादी धातू जर रंगवायचे असेल तर आपण पावडर कोटिंग च्या मशीनचा वापर करून ती वस्तू किंवा धातू रंगवू शकतो. पावडर कोटिंग करत असताना आपल्याकडे सेफ्टी असणे व त्याचा वापर करणे अत्यंत आवश्यक आहे. या मशीनद्वारे मेटलला रंग दिले जाते, पावडर कोटिंग कलर मध्ये जो रंग असतो तो पावडरच्या स्वरूपात असतो. मेटल वर चिटकवण्यासाठी एक ओवर आहे ज्याने ते मेटल ओवन मध्ये  ठेवल्यास पावडर गरम होते व वितळून पावडर मेटल वर चिटकते.

साहित्य:-  थ्री इन वन ऍसिड ,  हॅन्ड ग्लोज,  गॉगल,  ज्या वस्तूला पावडर कोटिंग करायचे आहे ती वस्तू…

कार्य:-

  1. सर्वात आधी धातूला चांगल्या प्रकारे पॉलिश करून घेणे. 
  2.  पॉलिश केल्यानंतर 3 इन 1 ऍसिड ने त्याला असलेले गंज काढून घ्यावे.
  3.  त्यानंतर पाण्याने स्वच्छ धुऊन दहा-पंधरा मिनिट सुकायला तसेच ठेवावे.
  4.  नंतर  आपल्याला जो कलर  लागत असेल ते पावडर टाकून घ्यावे.
  5. त्यानंतर जमिनीवर मोठे कार्पेट अंतरावे ज्याने खाली पडलेले कलर पावडर वाया जाणार नाही किंवा खराब होणार नाही. 
  6.  नंतर कॉम्प्रेसर चालू करून हवा भरून धातूवर कलर फवारला जातो.
  7.  त्यानंतर ओवन ठेवून त्याला सेट करावे व त्या धातूवरचा कलर हिट होऊन त्यावर चिटकला जातो.
  8.  आपण सेट केलेले टाईम आपोआप बंद होईल तसेच मशीन सुद्धा बंद होईल.

4.सनमाईक

उद्देश

:- सनमाईक बसवण्याचा मुख्य उद्देश म्हणजे भिंतीना अकर्षक,टिकाऊ आणि साधारण पने गंज घर्षण किंवा इतर बाह्य घटकांपासून संरक्षण देणे हे घर कार्यालय किंवा इतर सवरचानामध्ये सजावटीसाठी तसेच भीतीवर संरक्षण लेर म्हणून वापरले जाते

साहित्य :-

(१) सनमाइक पॅनल्स प्लावूड किंवा एमडिअफ एपॉक्सी किंवा सिमेंट आधारित गोंड सनमाइक कटर आणि स्क्रू, पिन, मापन, टेप , पातळ लेवल पाणी, हेड क्लोज , गम

कृती :-

1) पहिल्यांदा टेबल साफसफाई करून घेतली त्याला नेट झाडू मारला

2) नंतर टेबलचे मोजमाप घेतले व त्यात मापाचे मार्क केले

3) सनमाइक पॅनल्स नानुसार मार्किंग केली व कापले व त्याला नीट केले

4) टेबल ला (फेविकॉल) गम टेबल वरती नीट लावले व त्याला दाबून दिले

5) सर्व नीट लावल्यानंतर टेबल उलटा करून त्याच्यावरती वजन ठेवले व दाबून ठेवले

निष्कर्ष

:- सनमाइक बसवणे एक सोपी आणि खर्चिक सजावटीचे पद्धत आहे जी भिंतींना आकर्षक टिकाऊ आणि मजबूत बनवते हे घरातील सौंदर्य वाढवते आणि त्याच वेळेस भिंतींना संरक्षण पैदा करते.

5.रंगकाम

रंगाचे प्रकार
१ चुना
२ माती
३ सिमेंट कलर
४ डिस्टएम्बर
५ गेरू
६ टेकटर इमल्शलं
७ लष्टर
८ एक्रलिक
९ ऑइल पेंट
१० anemal हिपनशल

कव्हरिंग पवार

एका लिटरमध्ये व्यापणाऱ्या एरियाला किती क्ष्रत्रफ़ळ कलर वापरला याला कव्हरिंग पवार असे म्हणतात .

कव्हरिंग पवार

१ ऑइल पेंटची ४.५ मी स्क्वेअर
२ चुना १५ मी स्क्वेअर
३ सिल्वर पेंट ४० मी स्क्वेअर
४ टॅक्टर इमल्शल ६ मी स्क्वेअर
५ माती ४ मी स्क्वेअर
६ सिमेंट ४ मी स्क्वेअर

ऑईलपेंट पातळ करण्यासाठी थिनर चा वापर केला जातो
मटेरियल साफ करण्यासाठी रॉकेलचा वापर करतात
ऑइलपेण्टमध्ये पिगमेंट हा घटक असतो

प्रायमर चे प्रकार
१ लाकडाचा प्रायमर
२ भिंतीचा प्रायमर
३ लोखंडाचा प्रायमर
हे तीनही प्रकार वेगवेगळे असतात

कलर देण्याच्या पद्धती
१ ब्रश
२ रोलर
३ स्प्रे पेन्टिंग
४ हाताने.

6. plumbing

उद्देश:-

प्लंबिंग मध्ये पाईपलाईन लावणे जोडणी करणे न सुधारणे यांसारख्या विविध कामांचा समावेश असतो तसेच पाणी पुरवठा आणि नाली प्रणालीचे ज्ञान प्राप्त होते.

साहित्य:-

1. पाईप (PVC ,PPR, GI, किंवा CPUC)

2. एल्बो , टी ,कॅप ,बेड

3. फॅट, बॉक्सर ,हॅन्ड शॉवर, गॅजेटस

4. वॉटर पंप, सिमेंट, टिपरेट सिमेंट

5. स्टूल प्लंबर व्हॅली स्पेनर टेप टूल ड्रिल मशीन

कृती:-

1. पहिल्यांदा पाईप किती मापाचे बसले त्याचे माप घेऊन व त्याच्या मापावर कट करून घेतले.

2. कापलेल्या बायकाला पहिल्यांदा सोलुशन लावून पाईप फिट केला.

3. त्याला सरळ रेषेत पाणीचे प्रेशर घेण्यासाठी लेवल टू च्या साह्याने सरळ करून घेतले व वाकडेतिकडे होऊ नये याच्यासाठी क्लिपा मारल्या क्लिपा मारताना पहिले ड्रिल मारून घेतले व नंतर त्याला खेळ ठोकून घेतले.

4. सोलुशन मारल्यावर पाईप घट्ट बसण्यासाठी त्याला प्रेस करून गोल फिरवावे लागते व नीट बसवावे लागते नाहीतर पाईप लिकेज राहण्याची शक्यता असते.

5. काही पाईपाना एडपटर नसले तर त्याला सोलुशन लावून गरम करून आपण सॉकेट बनवू शकतो व पाईपला बसू शकतो.

निष्कर्ष:-

प्लंबिंग मध्ये प्लंबिंग प्रणालीचे शास्त्रीय ज्ञान आणि व्यावहारिक कौशल्य मिळते पाणीपुरवठा गटार प्रणाली जोडणी व दुरुस्ती परकीय ची चांगली समज मिळाल्यामुळे त्याचा भविष्यात योग्य वापर करून आपण आपले काम करू शकतो.

7.) बांधकाम

उद्देश:- बांधकाम क्षेत्रातील विविध तंत्रज्ञान आणि प्रक्रिया शिकवणे आहे यामध्ये कच्चा साहित्याचा वापरापासून ते बांधकामाच्या अंतिम पूर्णते पर्यंतच्या टप्प्यांचा अभ्यास केला जातो बांधकाम करताना सुरक्षिततेचा महत्त्व आणि पर्यावरण पूरक तंत्रज्ञान शिकवणे.

साहित्य:- विटा, सिमेंट, वाळू, पाणी, स्टील रॉड, आयरन रॉड, हातोडा, मोडेल्स ( साचे ), कटर, टूल्स व सेफ्टी.

कृती:-

  1. पहिल्यांदा बांधकामासाठी विटा घेतल्या व त्यांना एका जागेवर जमा केल्या.
  2. त्यानंतर जॉईंट चे प्रकार सांगितले.
  3. त्यानंतर ज्या ठिकाणी बांधकाम करायचे होते त्या जागेचे मापन घेतले व समान जागा आहे का नाही ते पाहिले.
  4. त्या ठिकाणी सिमेंट व वाळूचे मिश्रण खाली टाकले व नंतर आपल्याला कसे बांधायचे आहे त्यावरून विटांची रचना ठरवून घेतली.
  5. प्रत्येक विटांमध्ये 1 cm तरी अंतर असावे, बांधकाम करत असताना खालच्या थरावर गॅप असेल तर वरच्या थरावर गॅप आला नाही पाहिजे ही काळजी घ्यावी.

8 Rcc कॉलम

Rcc – रेन्फोस्टर सिमेंट काँक्रीट ( reinforceted cement concrete )

उद्देश :

इमारतीच्या सरचनेचे सामर्था आणि स्थिरता वाळून इमारतीची डिझाईन आणि योग्य ती रचना करणे व मोजमापन करणे.

साहित्य:

सिमेंट, खडी, रेती , पाणी, थापी, गज, पावडे ,घमेले,गोल पिलर साठी प्लास्टिक पाईप .

कृती:

1) पहिल्यांदा वर्कशॉपचे साईडला जाऊन साईड पाहिले.

2) नंतरुन स्क्रॅप ला जाऊन साच्याची लांबी आणि डायमीटर काढला.

3) नंतर लिटरचे फॉर्मुला वापरून टोटल माल किती बसतो ते काढले. नंतरुन त्याचे प्रमाण 1:2:4 अशाप्रकारे सिमेंट खडी रेती आणि पाणी जमा व सर्व साहित्य जमा केले

4) साच्याला ऑनलाईन ऑइल घेतले.

5) पाणी टाकून सर्व माल तयार केले

6) नंतरन पिलर च्या साच्यामध्ये माल टाकला आणि मिश्रण त्याचे पूर्ण पणे व्हायब्रेट केले.

7) नंतरुन त्याला गजाने वरून नीट दाबून घेतले.

फायदे:

1) उच्चतागत आणि टिकाऊपणा

2) लोड सहन करण्याची क्षमता.

3) देखभाल कमी लागते

4) आकार आणि डिझाईन मध्ये लवचिकता.

सूत्र : 1:2:4

1 घमेले सिमेंट 2) 2 घमेले 3) 4 खडी

9 फेरो सिमेंट

फेरो सिमेंट म्हणजे काय ?

फेरो सिमेंट हा एक बांधकाम साहित्य प्रकार आहे जे सिमेंट वाळू आणि लहान जाळीदार स्टीलची जाळी ( wire mesh ) किंवा लोखंडी बार यांच्या संयोजनातून तयार होते. याचा उपयोग हलक्या पण आणि मजबूत रचनेसाठी केला जातो .

उद्देश : पारंपरिक काँक्रीट पेक्षा कमी वजनात अधिक टिकवू आणि मजबूत बांधकामासाठी फिरोज सिमेंट वापरले जाते आणि कमी खर्चात टिकाऊ तर संरचना तयार करण्यासाठी हे उपयुक्त आहे

प्रमाण -1:3, 1= सिमेंट 3= वाळू ( रेती )

कृती :

1) पहिल्यांदा सर्व साहित्य जमा करून घेते.

2) नंतरन चेंबर ची लांबी आणि रुंदी मोजली 570×560

3) त्यानुसार टॉर्चर बारला बेंड करून कट करून वेल्डिंग मारले.

4) बार्शी फ्रेम मध्ये हँडल साठी बेंड करून घेतले आणि मध्ये एक एक आडवा बार सपोर्टला लावला.

5) त्यानंतरन फ्रेमनुसार wiremesh जाळी कट केली आणि बाइंडिंग तारेने बांधले.

6) नंतरुन चिकन मिस जाळीला बाइंडिंग तारेने तिच्यावरती बांधले.

7) सिमेंट आणि वाळू वरती फॉर्मुला वापरून तिचे प्रमाण काढले . त्यानुसार आम्ही तिचे मोल्टर ( मसाला तयार केला )

8) नंतरुन जाळीवरती फ्रेम मध्ये मसाला टाकला आणि मग हॅप्पीने प्लॅन करून घेतले.

9) बॉटम पट्टी लावून फिनिशिंग देण्यासाठी वरतून सिमेंट मारले आणि फिनिशिंग दिली.

10 लेथ मशीन

लेथ मशीन उद्देश : लाकूड किवा लोखंडावर फसईणग करण्यासाठी लेथ मशीन चा वापर करतात.

साहित्य :वर्णीय कलीफएर , लेथ मशीन मटेरियल : लाकडाचा cyclimder प्रकारचा तुकडा.

कृती :लाकडाच्या तुकड्याला 4 सेमी फकिनग करायची होती . लेथ मशीन वापरताना सेफ्टी घातली. नंतर लेथ मशीनला ऑईलीनग व ग्रीस लावली. टूल पोस्ट वर टूल बीट लावले . चकमध्ये लाकडाचा तुकडा फिक्स केला. त्याला मृत केंद्र सेंटर लावला. मशीन चालू करून हळू हळू टूल पोस्ट पुढे ढकलला.

लेथ मशीनमध्ये वापर जाणारी टूल :-

Facing :- लेथ ऑपरेशन्समध्ये फेसिंग ही पहिली पायरी असते. अक्षाच्या उजव्या कोनात बसण्यासाठी धातूला टोकापासून कापून टाकणे समाविष्ट आहे.·

TAPERING:- टेपरिंगमध्ये कंपाऊंड स्लाइड वापरून धातूला शंकूच्या आकारात कापून घेणे समाविष्ट आहे.

PARALLEL TURNING:- एक महत्त्वाचे

11) पायाची आखणी

उद्देश :

पायाची आखणी करणे म्हणजे पायाचे योग्य आकार रचना आणि संरचना करणे तयार करणे . यामध्ये प्रॅक्टिकलचे मुख्य

उद्देश पायाचे आखणी या अंगाची मपे आणि पॉलिहास ची पाया आखणी.

•पायाची आखणी करणे म्हणजे पायाचे योग्य रचना आणि संरचना तयार करणे.

• साहित्य:-

पेपर, पेन्सिल, स्केल, रबर, टेप, गज, ओळंबा, गुणा, पावडर राखण्यासाठी, कोन मापक.

कृती:-

सर्वात आधी पायाखणीसाठी सर्व साहित्य जमा करावे.

पहिल्यांदा आकृती पाहिले . त्यानुसार त्याची लांबी व रुंदी पाहिली .

नंतर मेजर टेपने पहिले मापून घेतले त्यानंतर लांबी व रुंदी अन त्यावरती फक्कीचे मार्केट करून घेते केली .

त्यानंतर लाईन दोरी घेतली व गज घेतले व त्यानंतर त्याला लावून मार्किंग वरती काटकोन येणे 90 डिग्री व डायगोना चेक केला.

मापन बरोबर आल्यावर आखणी करून घेतली.

त्यानंतरहून पूर्ण पक्की मारून घेतली त्यानंतर चैनल साठी आठ जागेवरती खड्डे काढले.