१. सेफ्टी चे नियम

सेफ्टीचे तीन प्रकार पडतात

१) स्व;ता ची

२) दुसऱ्याची

३) टूलची

१) ;-  स्व; ता

आपल्या जवळ हॅन्डग्लोज, ऑप्रन, गॅगल, सेफ्टी शूज, व त्या ठिकानि जे काम कारणात

आहे ते काम योग्य प्रकारे करावे व अर्थिंग  योग्य लावावी

२);- टूल

टूल चा मेंटेनंस करावा गांजलेले बोलके टूल वापरू नये टूल बॉक्स मध्ये योग्य ठिकाणी असावे

cat  १ – DC करंट व इत्तर साधने

cat  २ – होम वापरइंग वस्तूची बोर्ड सॊकेट

cat ३ – मेंन टीव्ही, में मोटर, ३० पासून पुढची

cat ४-  ट्रान्स्फार्मर . LT लाइन HT लाईन

काम करताना कॅटगिरी नुसार टूल व सेफ्टी निवडणे

१)  काम करताना में सप्लाय बांध करावा

२)  काम करताना रबरी हॅन्डग्लोज व सेफ्टी शूज गॅगल वापरावे

३) स्क्रू ड्रॉयव्हर सारखा वापरून नये

४) योग्य ठिकाणी टूल वापरावे न चालू हत्यारे घ्यावीत

५) शॉर्ट सर्किट मुळे आग लागल्यास पाणी वापरू नये

६) फ्युज जळाल्यानंतर फ्युज तरच वापर करावा

७) उंच ठिकाणी काम करताना योग्य सुरक्षा बाळगावी

८) टेस्टर फेज चेक करण्यासाठी च वापरावा

९) उपकरणांची अर्थिंग जोडलेली आहे त्याची खात्री करावि

१०) इलेक्ट्रिकल काम करताना सुलेशन असलेली हत्यारे वापरावे

११) इलेकट्रीकल सप्लाय टेस्ट लॅम्पचा साह्याने चेक करणे

२  इलेकट्रीकल बेसिक 

१) ट्रिप, लोड, शॉर्टसर्किट open सर्किट, close सर्किट

१) ट्रिप – जर कुठे शॉर्टसर्किट झालतर किंवा एकाच वेळी लोड आलातर  प्रवाह बंद होतु त्यास ट्रिप म्हणतात

२) शॉर्टसर्किट – केबल व  इन्सुलेशन वितळते व एक मेकांना चीखटते त्यामुळे आग व करंट स्पार्क होतो त्यास शॉर्टसर्किट म्हणतात

३) open सर्किट – हे कोणत्याही सर्किट वरून डिस्कनेट झाल्यानंतर डीव्हासच्या दोन टर्मिनलला विद्युत

संभाव्य तेच फरक आहे कोणतेही वाहक लोड कनेक्ट केलेले नाही टर्मिनर्समध्ये बाह्य विद्युतीय प्रवाह प्रवाहित होत नाही open सर्किट व्होल्टेजच्या विचार व्होल्टेजम्हणून केला जाऊ शकतो सोलर व बॅटरी या लागू होतो

volt – विद्युत प्रवाहाच्या दाबास volt म्हणतात व्होल्ट विद्युत क्षमता एक दोन गन दप्पात  आयोजित वापर एक

तेव्हा विद्युत वर्तमान एक विद्युत

ओहम ;- ओहम कंडक्टर दोन बिंदू मध्ये विद्युतीय प्रतिकार म्हणून परिभाषित केले जाते तेव्हा या बिंदू वर लागू केलेला एका व्होल्टेज चे संभाव्य – फरक कंडक्टर मध्ये अम्पियरचे उत्पादन करतो

वॅट = व्होल्टेज आणि करंट याचा गुणाकार करून जे उत्तर येईल ते म्हणजे वॅट व त्या लोड ची पावर

अम्पियर = विदयुत प्रवाह मोजण्याचे एकक आहे अम्पियर आय चिन्ह A आहे एक अम्पियर म्हणजे एक किलो प्रति सेकंड A   A = A  ६/५‌‌‍‌‍‍‌‍‍‌

ट्रान्स्फार्मर – पावर

इंस्ट्रमेंटशान

पल्स

ओटोट्रान्स

पावर ट्रान्स फार्मर – ज्याच्या प्राथमिक हेतू प्राथमिक पळवाट – पासून इलेक्ट्रिकल पावर हरथोरर करणे आहे तथापि काही ट्रान्स्फर मध्ये काही विद्युत पावर ते प्राधगक आणि महावीज उलगाव प्रधान होते

LT लाईन – ओळी मध्ये .  कमी व्होल्टेज २ किलो पेक्षा कमी , उदा , २३१४४०व्ही आहेत जर – कमी अंतरावर वीज प्रक्षेवात करण्यासाठी .

    

 

१) काम करताना घ्यावी जाणारी सेफ्टी .

१काम करण्यपूर्वी उपवावे

१काम करण्यपूर्वी उपवावे

२  काम करताना हॅन्ड ग्लोज व  रबरी सोल

करणांचे सप्लाय व फ्यूज मेन स्विच बंद

करावे  काम चालू आहे असा फलक तेथे ला

असलेली सेफ्टी

शूज वापरावे

३ उपकरणला अर्थिंग जोडलेले आहे . याची खातरी करवी

४उंच   ठिकाणी काम करताना योग्य त्या सुरक्षा बाळगाव्यात .

                                                                                  1)   Electrician plier = याचा उपयोग  चालू  वायरींग  वर  काम  करण्यासाठी  किंवा   इलेट्रीकल   पोलच्या  तारा  अवळण्यासाठी होतो.                                                                                                                                         2)  Screw  Deiver = याचाउपयोग

 ब्रोडचे  स्कू किंवा   कोणत्याही   इलेट्रीकल   वस्तूचे  स्कू  फिट  करण्यासाठी   होतो .                                                                                                                                                                                                                                                       3)  Cihe  Tester = या  टेस्टरचा  उपयोग   कूठे  शाँट   झाला   असेल   किंवा   चालू   लाइण  चेक  करण्यासाठी   होतो.                                                                                                                                                                                                                                                               4)   power  Drill  Maohine = या  मशीन चा  उपयोग   होल  मारण्यासाठी   किंवा  ब्रोड  बसवण्यासाठी केला   जातो .                                                                                                                                                                                                                                                   5)  Diggongu Cuttihgpler = याचा   उपयोग  करतात  वायर  कट  करण्यासाठी  होतो .                                                                                                                                                           6)  Cohg  Nosed  Plier = याचा   उपयोग   कोणत्याही   वायरला  जाँइड   मारण्यासाठी   होतो                                                                                                                                                 7)  wire  Strippey = याचा  उपयोग  वायर  सोलण्यासाठी  होतो.                                                                                                                                                                                               8)  Push  puli  Steel  tape =    या   टेपचा  उपयोग   नावे  मेन   जाब्यासाठी  तसेच  लाबी व  रूदी  मोजण्यासाठी  होतो.                                                                                                                                                                                                                                                       9)  Hacu  Saw = याचा  उपयोग  इलेक्ट्रीकल   बडि  कंपण्यासाठी  होतो                                                                                                                                                                                   10) Hanmer iron = याचा  उपयोगा  पटृटींत  करताणा  त्या पटटीत  जेस्कू   वापरतात   ते ठोकण्या  साठी.                                                                                                                                                                                                                                                                           11) Soldering  Iron = याचा   उपयोग   कूठल्याही   किंवा   सर्कीटला   जोडण्यासाठी  किंवा तूटलेल्या  वायर  शोलडर  करण्यासाठी   होतो.                                                                                                                                                                                                                             12) Alien Keys =  याचा  वापर   लहान   व  मोठे  स्कू  किंवा   नट  फिट  करण्यासाठी   होतो.                                                                                                                                                       13) Sirmer Chisel = या  कानसाचा  उपयोग  घासण्यासाठी  होतो.

      5     लोड वरूण विज बील काढणे                                                      War                                                                                                                                                                                                                                                                                      थ्रि फेज व सींगल फेज सप्लाय लोडवबील काढणे                  थ्रि फेज               सिंगल फेज           थ्रि फेज        सिंगल फेज (१)Watt=1680    (1)W=4049         (1)W=2200 (1)W=160 (2)V=1140         (2)V=230             (2)V=440    (2)V=270 (3)I=3-81A         (3)I=17.60A        (3)I=5A       (3)I=43.44                                                                                                                             *फेज लोड मोजून विभागणी                                           थ्रि फेज                                       सिंगल फेज                         (१)Watt=4400                          (१)Watt=230*                        (२)H=8.81A                              (२)D=61.4A                                                                                                                                                         Totqy                                                            (१)Ft=929                                                                               (२)230V                                                                                   (3)1-7.94A                                                                                                            वस्तूचे नाव      Vottgte     Cureht       Watt             

                                                         वायर  कटर                                      उपयोग –

(१)वायर  वरचे  यूंसूलेशन काढण्या साठि

(२)वायर  कट करण्या साठी

फायदे-

(१)यांनी वायरला बेड पडत नाही

(२)वायर चागल्या प्रकारे सोलता येते

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          

 

 

 

 

                                                   joint 

                                                                simbols 

                                                          अर्थिंग 

अर्थिग (Earthing)

अर्थिग कसे करावे? व अर्थिगची उपयुक्तता काय आहे? हे आपण आता बघू या. अर्थिगला इलेक्ट्रीकल इंजिनियरिंगमध्ये अतिशय महत्त्वाचे स्थान आहे. परंतु दुर्दैवाने बरेचदा त्याकडेच दुर्लक्ष केले जाते.

 

अर्थिग कसे करावे? व अर्थिगची उपयुक्तता काय आहे? हे आपण आता बघू या. अर्थिगला इलेक्ट्रीकल इंजिनियरिंगमध्ये अतिशय महत्त्वाचे स्थान आहे. परंतु दुर्दैवाने बरेचदा त्याकडेच दुर्लक्ष केले जाते. अर्थिग कसे करतात. – जमिनीमध्ये साधारणत: ५ फुटांपर्यंत खड्डा खणून त्यामध्ये एक १’x१’ चा १’’ जाडीची तांब्याची किंवा बिडाची प्लेट पुरतात. या प्लॅटच्या सभोवताली कोळसा, मीठ, वाळू पुरतात. या क्रियेस ‘अर्थिग’ असे म्हणतात. जमिनीमध्ये पुरलेल्या प्लेटपासून तांब्याची एक जाड तार बाहेर काढलेली असते. या तारेस ‘अर्थिगची तार’ असे म्हणतात. अर्थिग केलेल्या जागेच्या आसपास ओलावा राहील, अशी खबरदारी घेतली जाते. विजेवर चालणाऱ्या उपकरणांच्या धातूच्या भागास शॉक बसू नये. याकरिता उपकरणांच्या धातूच्या भागास अर्थिग करतात. म्हणजे अर्थिगपासून एक तांब्याची तार काढून ती उपकरणाच्या धातूच्या भागास जोडली जाते. काही वेळा उपकरणांच्या धातूच्या भागाशी कनेक्शनची वायर चुकून थोडासा स्पर्श करते. (शॉर्ट होते.) अशावेळी धातूच्या भागामधून तो एक वाहक असल्याकारणाने प्रवाह वाहतो, या स्थितीमध्ये चुकून जरी अशा भागास आपला स्पर्श झाला; तरी आपल्याला शॉक बसतो. जर अशा उपकरणांना अर्थिग केलेले असेल, तर हा प्रवाह चटकन अर्थवायरमार्गे जमिनीत वाहून डेड (निकामी) होतो. असा प्रवाह जास्त असल्यास ताबडतोब फ्यूजही जातो. सुरक्षिततेकरिता, विजेवर चालणारी जी उपकरणे धातूची असतात, त्यांना अर्थिग करण्याची आवश्यकता असते. घरामध्ये पाण्यांच्या नळापासून अर्थ वायर काढली तरी चालते. कारण पाण्यांचा नळ हाही एक वाहक आहे. त्याच प्रमाणे हा जमिनीमध्ये लांबवर पुरलेला असतो. अर्थिग टर्मिनलची व्यवस्था असलेले खास प्लग सॉकेटही बाजारात मिळतात. यांना ‘थ्री पिन प्लग सॉकेट’ असे म्हणतात. यामध्ये जे जाड टर्मिनल असते, ते अर्थिग करिता असते. इंडियन इलेक्ट्रिसिटी अ‍ॅक्टप्रमाणे आजकाल घरामधील दिव्यांच्या सर्किटकरिताही थ्री पीन सॉकेटचा वापर करणे आवश्यक आहे.

 

        डंपी लेव्हल 

*  उद्देश ;- डम्पी लेव्हलच्या साह्याने काटूर काढ़ने 

* साहित्य ;- डम्पी लेव्हल, वही पेन  

* कृती ;- सर्वात प्रथम बंधाऱ्याच्या मध्य भागी खोलगट जागेत  `स्टॅन्ड उभा करावा व स्टॅन्ड ची लेव्हल                     काढा 

२) डम्पि लेव्हल या उपकरणाला असलेली दुर्बीण तीन पैकी दोन फूट स्क्रूना समांतर ठेवावी . त्या नंतर ते       दोन्ही स्क्रू एकाच वेळी आत किंवा बाहेर फिरवून स्पिरिट लेव्हलमधील बुडबुडा बरोबर मध्यावर               आणावा 

३) त्यानंतर उरलेला तिसरा फूट स्क्रू ला दुर्बीण काटकोनात येईल अशा रीतीने फिरवावी . दुर्बीण स्क्रूवर     आणल्यानतंर हा तिसरा फूट स्क्रू योग्य रीतीने आत किंवा बाहेर फिरवून  बुडबुडा मध्यावर आणावा . 

४) दुर्बीनीत मध्यभागी तारेची फुली असते . याच्या वर व खाली दोन आडव्या रेषा असतात यांना स्टेडीय       म्हणतात 

* व्याख्या ;- समोच्च रेषा (कंटूर )  म्हणजे एका ठराविक ठिकाणापासून सारख्या उंचीवर असणाऱ्या                            ठिकाणांना जोडणारी रेषा होय 

डम्पि लेव्हल वापरताना स्पिरिट लेव्हल मधील बुडबुडा मध्यभागी आहे किंवा नाही हे वेळोवेळी अवश्य पहा 

* कौशल्ये ;- डम्पि लेव्हल स्टॅंडचा उपयोग करता येणे 

                    २) दिशा मार्क करता येणे , बेअरिंग (कोण ) मोजता येणे 

                    ३) दुर्बिणीमधून स्टाफवरील रिडींग बरोबर वाचता येणे 

                    ४) कंटूर लाईन्स काढता येणे 

            

 

                                   प्लेन टेबल सर्व्हिस 

आपले उद्दिष्ट

सिद्धांत

    सोलर सिस्टिम 

     * सोलरचे प्रकार 

 १) मोनो क्रिष्टलाईन 

       २) पॉली क्रिस्टलाइन 

१) लिड निवडणे 

२) बॅटरी 

३) सोलर प्यानल 

४) इत्तवर 

  लोड  ६. ५ rw 

                                         

                             प्यानल – ३२५ 

                            प्यानल संख्या – २० 

  

                  ३२५ x २० = ६५०० w 

या प्रकार आपण लोड वरुण प्यानल निवडु शकतो यांचे कनेक्शन पॉर्लर व् सीरीज मध्ये जोडतात 

३००   (५९) फुट जागेवर फुट जागेवर २५०  (१२)  प्यानल बसतात.

३००. ५९ pl साठी तीन लाख खर्च होतो १३ ते १५ यूनिट विज निर्मिति करते टी विज आपल्या 

बॅटरी च्या साह्याने स्टावर करते

 १) मोनो क्रिस्टलाइन      २ ) पॉली  क्रिस्टाइन 

                  A फ्रेम तयार करने 

साहित्य – लकड़ी पटी , स्क्रू नट बोल्ट , दोरी वोलंबा  इत्यादि 

साधने ;- करवट हतोड़ि वोलंबा 

कृति ;- १) सुरवातीला A फ्रेम तयार करण्यासाठी ५ मीटर लंबीच्या फ्रेंची 

            २) तय मधून दोन मीटर ला टुकड़े कपले 

             ३) A आकर जमिनीवर ठेवून ड्रिल करण्यासाठी मार्किंग करने 

            ४ ) १ मीटर लकड़ी एक तुकडा  कापने 

            ५) मार्किंग नुसार ड्रिल पड़ने 

            ६) बोल्ड लावून A फ्रेम तयार करने 

            ७) तसेच डोंगरावरील पानी आडवण्यासाठी घालायचा असेल तर  पॉइंट च्या साह्याने आपण                           त्याची दोन जागेत च  पॉइंट मार्क करू शकतो

           ८) आशा  प्रकारे A फ्रेम च्या साह्याने आपण जमिनीत चार करू शकतो 

निरिक्षण ;- १) A फ्रेम ने  जगा  मोजता  ना  योग्य  प्रकारे  मोजने 

                   २) जागेची योग्य निवड 

                                              बेसिक इलेक्ट्रॉनिक 

                                                                                         Active Electronic  Componets 

* डायोड ;- डायोड हा 

costing