Agriculture

मिरची ची लागवड

आम्ही पहिल्यांदा शेत तयार करण्या साठी ट्रॅक्टर घेऊन तिथे रोटर फिरवले आणि त्या जागेत ले दगड आणि पालापाचोला उचलून फेकून दिला . मग त्याच्या नंतर वाफे तयार करून घेतले.

कोळपणी

• कोळपणी यासाठी केली कि जे बारीक लहान गवत राहून जाते ते पिकांना वाढू देत नाही त्यामुळे कोळपणी केली आणि त्याच्या मुळे बारीक दगड पण आणि मोठे दगड पण भायेर झालेत .

• खाद्य देणे आम्ही सिंगल सुपर फॉस्फरस [ssp]आणि शेण खत मिक्स करून टाकले आणि त्याच्या वरती आम्ही पाणी मारून दिले खाद्य टाकण्याचे कारण कि झाडाची वाढ लवकर होते

• त्या नंतर आम्ही बीजप्रक्रिया केली त्यात आम्ही रोको हे बुरशी नाशक १५ लिटर पाण्यात ५० ग्राम टाकून त्याचे द्रावण तयार केले आणि रोपांच्या मुळ्या त्या पाणीत भिजवून ठेवली .

• त्यानंतर मग आम्ही रोपे लावायला सुरवात केली ६०×६० सेंटीमीटर वरती रोपे लावतात तशे ९० रोपटे लागलीत आणि मग परत पाणी सोडून सर्व हत्यार घेऊन वरती आलो

2.FCR

AIM: to calculate the FCR of a hen

REQUIREMENTS:no of hens , info about their feed eaten , its initial and final mass.

Example:

Karan’s poultry on 21/7/2024 avaerage weight of the hens was 1255gmThe weight before 7 days was 900 g . according to karan’s data 390Kg of feed was given . now calculate what is the FCR , cost of a hen , and cost of the feed

390*295310Rs for the feed

FCR = total feed / weight gain

Total weight gain = 355*500 = 177500g

= 177.5 Kg

FCR 390/177.5

When 2.19 Kg food is given to one hen it gains 355gm

Weight

63.51 Rs of one hen

3. उतीसंवर्धन

उतीसंवर्धन-

–झाडाच्या विशिष्ट अवयवाच्या भागाची एखाद‌या पेशीती किंवा पेशींचा समूह (Tissue) केंद्र होऊन को योग्य प्रकारच्या माध्यमात कृत्रिम पोषण प्रयोग शाळेत निरजंतू आणि नियंत्रीत वातावरणात परिक्षा नलिकेत (Test tube) घालून त्यापासून रोपांची अभिरूध्दी करण्याच्या शास्त्रशुद्ध पद्धतीला ऊती संवर्धन असे म्हणतात.

उती संवर्धन तंत्रात दिवसेंदिवस प्रगती होत आहे. त्याचा उपयोग फूल पिकात देखील होत आहे. माति सारखी अनुवंशिक गुणधर्म असलेली रोग विरहित रोपे कमी कालावधी तयार करण्यासाठी ऊती संवर्धनाच्या तंत्राचा वापर करतात. ऊती संवर्धन हे जैव तंत्रज्ञान (Biotechnolo -१५) या आधुनिक शास्त्राचा भाग आहे सर्वप्रथम Dr. Morail या शास्त्रज्ञांनी France मध्ये 1960 मध्ये orcidia फुल झाडा मध्ये उती संवर्धनाचा उपयोग केला.

ऊतीसंवर्धन करण्याच्या पध्दती.

ही छाट कलम या मध्ये 1 सेमी पेक्षा कमी लांबीचे खोड, पान, फुल, मूळ, मुकूळ, (डोळा) यांचे तुकडे उपयोगात आणले जातात. वनस्पतींच्या प्रत्येक पेशी मध्ये त्या जातीच्या परिपूर्ण वनस्पती संपूर्ण निर्माण करण्याची संपूर्ण क्षमता असते. त्यामुळे एका डोळ्या पासून अनेक रोपे तयार करता येतात. या गुणधर्माचा ऊती संवर्धन तंत्रामध्ये वापर केला जातो प्रामुख्याने ही सारी किमया परिक्षा नळी मध्ये ठेवलेल्या निरजंतु आवश्यक अवस्थेतील पोषन माध्यमावर अवलंबून असते. ज्या मध्ये अन्न द्रवे अमिलो नामले, साखर, संजिवके इत्यादिंचा समावेश असलो, प्रयोग शाळेत कृत्रिम आणि नियंत्रित वातावरणात मध्ये, तापमान, प्रकाश, आद्रता, नियंत्रित करतात निरजंतू केलेले मुकुल या पासून अल्पकाळ पाणी आणि मुळे असलेली फुटवे अथवा बहुमुके अंकूर, निर्माण करूण त्याच जातीच्या रोग मुक्त झाडे जलद गतीने मोठ्या प्रमाणावर वर्ष भर तयार करता येतात.

ऊती संवर्धनाचे फायदे.

• कमीतकमी कालावधीत निवड केलेल्या मातृ वृक्षा पासून अनुवंशिक शुद्ध गुण असलेली लक्षावधी दर्जेदार रोपे तयार करता येतात.

• रोपांची नियंत्रित वातावरणात वर्षभर निर्मिती करता येते, रोपे विशानु, जिवाणू व रोगराई पासून मुक्त आणि निरोगी असतात.
• निर्मित रोपांची देशात लांब अंतरावर किंवा परदेशात वाहतूक करुण विक्री करता येते. कारण ही रोपे परिक्षा – नळी नियंत्रिती आणि निरजंतुक तयार केलेली असतात. ती वातावरणात वाहतुकीस सोपी तसेच निरजंतुक असल्यामुळ्या आयात निर्याती बाबत कोरंटाईन बाबतच्या अडचणी येत नाही.
• प्रगत जैविक तंत्रज्ञानाचा वापर करूण वनसातींचा गुणधर्मात सुधारणा केलेल्या नवीन वनस्पतीच्या तसेच दुर्मिळ किंवा विशिष्ट गुणधर्माचा प्रगत वाहनांची रुद्धी ऊती संवर्धित झाडांना फुले व फळे लवकर आणि एक समान येतात तसेच अशा सर्व झाडांची वाढ एकसारखी असते.
• अशा झाडांच्या उत्पदनात सुलभ व जलद काढणी करता येतो आणि उत्पदनात 50 ते 100% वाढ होते.
• बियाने वापरण्याची अवश्यकता नसल्याने पाहिजे तेव्हा. वर्षभर रोपांची आवश्यकता निर्मिती तयार करता येते.

ऊती संवर्धनातील मर्यादा.

१) उती संवर्धना मार्फत रोपे निर्मिती करण्यासाठी प्रगत तंत्रज्ञानाची तसेच खर्चीक प्रयोग शाळेची आणि इतर सामुग्रीची आवश्यकता असते.

२)काही वनस्पतींच्या बाबतीत अजुनही विशेषता पोषण माध्यम आणि नियंत्रित वातावरणासाठी ऊती संवर्धन तंत्रज्ञान विकसित झाले नाही.

4.जीवामृत

जीवामृत मध्ये नायट्रोजन, फॉस्फरस, पोटॅशियम, आणि सुष्म अन्नद्रव्ये यांचा चांगला स्रोत आहे.

साहित्य:-

१)दहा किलो शेण

२) १० लिटर गोमूत्र

३) २ किलो गुळ

४) २ किलो डाळीचे पीठ

५) 100 ग्रॅम माती.

कृती:- सर्वप्रथम ड्रम मध्ये २०० लिटर पाणी १० किलो शेण १० लिटर गोमूत्र मिक्स करावे. २ किलो गुळ, २ किलो डाळीचे पीठ आणि 100 ग्रॅम माती पाण्यात मिक्स करा. द्रावण चांगली ढवळून 48 तास सावलीत ठेवा. 48 तासात कमीत-कमी दोन वेळा दहा-दहा मिनिट पाणी ढवळावे. त्यानंतर त्याचा वापर आपण करू शकतो.

प्रमाण

प्रीती रोप 50 एम एल

5.दशपर्णी अर्क

दहा प्रकारच्या पानांपासुन केलेल्या अर्कास दशपर्णी अर्क म्हणतात. दशपर्णी अर्क हे एक‌ बवुउपयोगी पर्यावरणपूरक कमी खर्चात तयार होणारे किटकनाशक आहे.

साहित्य :- पाणी 200लि, देशी गाई चे शेन २की,गोमुत्र 10लि.

दशपर्णी अर्कसाठी लागणारी पाने

• करंजाचापाला
• कडूलिंब
• शिताफळाचा पाला
• एरंडाचा पाला
• टनटनीचा पाला (घाणेरी)
• पपई पाने 4
• कापूसा पाला
• निरगुडी चे पाने
• गुळवेलाचे पाने
• बेलाची पाने

दशपर्णी अर्क बनव‌ताना आपल्याला अथ्या पानांचा उपयोग केला पाहिजे की त्या पानांना कोणतेही जनावर खात नाही.

कृती:- सर्वप्रथम दोनशे लिटर पाण्यामध्ये दोन किलो शेण मिक्स करायचे. 24 तासानंतर दहा प्रकारचा पाला त्यात ठेचून टाकावा. हे द्रावण सावलीमध्ये 30 ते 40 दिवस आंबवण्यासाठी ठेवावे. चाळीस दिवसानंतर द्रावण ढवळून त्याला वस्त्रने गाळून घ्यावे. गाळलेला अर्क सावलीत ठेवावा हा अर्क सहा महिन्याच्या महिन्यापर्यंत ठेवू शकतो. आणि त्याचा वापर करू शकतो.

वापरण्याचे प्रमाण

• अर्धा लिटर अर्क प्रति पंप (15 लिटर पाणी-अर्धा लिटर अर्क)

फायदे

१)दशपर्णी अर्क फवारल्यामुळे लहान अळ्या, रस शोषक कीड , किडींची अंडी यांचे निमूलन होते.

२) सर्व पिकांवर हा अर्क प्रभावी असल्याने रासायनिक कीटकनाशकावर खर्च करावा लागत नाही.

३) उग्र वासामुळे खिडकी पिकांमध्ये अंडी घालण्यापासून परावृत्त होतात.

४) मित्र किडींचे सर्वधन होऊ नैसर्गिक पद्धतीने किडनियंत्रण होते.

6. स्प्रेइंग पंप के प्रकार

हॅन्ड हेल्ड स्प्रेईंग पंप छोटे क्षेत्र के लिए.

पोर्टेबल स्प्रेईंग पंप

• हेक्टर माउंटेड स्प्रेईंग पंप : – बडे. बॅटरी ऑपरेंप पंप

• हॅन्ड हेल्थ पंप : – छोटा एक ते दोन झाडांना पाणी घालण्यास हाताने हवा मारायचे

• पोर्टेबल स्प्रेईंग पंप : – आपण आरामात हा पंप कुठेही नेऊ शकतो

• ट्रॅक्टर माउंटेड स्प्रेईंग पंप : – हा पंप फळबागेसाठी वापरला जातो व जास्त क्षेत्रात मारण्यासाठी याचा उपयोग केला जातो

• बॅटरी ऑपरेंप पंप : – हा पंप सगळे शेतकरी वापरतात हा बॅटरीवर काम करतो

• ड्रोन पंप : – याचा ड्रोन ने स्प्रे केला जातात.

PUMP SPORTS NAME

1 पाईप

2. बॅटरी

3. नोझल

4. ट्रेडल

5. बटन

6. बॅटरी चार्जर

7. मोटार

8. टंकी

7. गाईचे अंदाजे वजन काढने

• उद्देश :- जनावरांचे अंदाजे वजन काढने.

• साहित्य :- मोजपट्टी ,नोंद वही ,पेन , गाई ,इत्यादी …..

• कृती:- सुरुवातीला मोजपट्टीच्या साह्याने कालवडीच्या लांबी मोजून घेणे नंतर छातीचा घेरा मोजपट्टीचा साह्याने मोजणे.

बारक्या कालवडीचे वजन काढले :-

लांबी = ३३inch

रुंदी= ४५ inch

सूत्र = (छातीचा घेर )२ * लांबी /६६६

४५x४५x३३भागिले६६६

=१०० किलो

8. थ्रिप्स मोजणे

साहित्य:-एक दुर्बीण , शिमला मिरचीचे रोपे

कृती:-सर्वप्रथम शिमला मिरचीचे एका रोपा जवळ जाऊन त्या रोपाच्या एक पान हातात घेऊन ते दुर्बिन ने बघून त्याच्यावरील पिवळे दिसणारी किडे मोजणे म्हणजेच थ्रिप्स मोजणे . असे त्या सर्व पानांना वरील किडे मोजून आपल्या वहीत लिहून घ्यावे .

9. कुकुटपालन

कुकुट पालन म्हणजे कोंबडी पालन. कुकुट पालन मध्ये आपण अंडे आणि मास विकून पैसे कमवतो. यामध्ये काही महत्वाच्या गोष्टी आहेत:-

१. प्रकारः

• अंडे उत्पादनः लिंबू (लेयर) कोंबड्या.
• मांस उत्पादनः ब्रॉइलर कोंबड्या.

२. वातावरणः

• कोंबड्यांसाठी स्वच्छ आणि आरामदायी वातावरण आवश्यक आहे.
• योग्य तापमान (20-25°C) आणि वायुवीजन सुनिश्चित करणे.

३. आहारः

• कोंबड्यांना संतुलित आहार द्या, ज्यात प्रथिने, कार्बोहायड्रेट, आणि जीवनसत्त्वे असावीत.
• त्यांना पाण्याची चांगली उपलब्धता हवी.

४. आरोग्यः

• नियमित आरोग्य तपासणी करा.
• लसीकरण आणि रोग नियंत्रणासाठी योग्य उपाययोजना करा.

५. बाजारपेठः

• स्थानिक बाजारात अंडी आणि मांसाची विक्री करणे.
• ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मचा वापर करून अधिक ग्राहकांपर्यंत पोहोचता येईल आपल्या स्थानिक वातावरणानुसार योग्य तंत्रज्ञान आणि पद्धती वापरणे महत्त्वाचे आहे.

10. फवारणीचे द्रावण

फवारणीचे द्रावण तयार करणे

फवारणीचे द्रावण तयार करणे म्हणजे आपल्या बागेमध्ये किंवा बागायती शेतात रोग, कीड, किंवा पोषणासाठी उपयुक्त द्रावण तयार करणे. यामध्ये काही महत्त्वाचे मुद्दे आहेत, ज्यामुळे तुम्हाला यशस्वीपणे फवारणी करता येईल.

१. आवश्यक साहित्यपाणीः

• स्वच्छ आणि साठवलेले पाणी वापरा.
• किडनाशक किंवा रोगनाशकः तुम्हाला आवश्यक असलेले रसायन .*अवयवः मोजण्यासाठी चहा चमचा, लिटर, किंवा मिटर.
• फवारणीचा यंत्रः फवारणी साठी स्प्रे बॉटल किंवा फवारणी यंत्र.

२. द्रावण तयार करण्याची पद्धत

• 1. प्रमाण ठरवाः फवारणीचे द्रावण तयार करण्यासाठी लागणारे प्रमाण लक्षात ठेवा. सामान्यतः, 1 लिटर पाण्यात 10-20 मिली किडनाशक चांगले असते

• 2. पाण्यात रसायन मिश्रित कराः• प्रथम, आवश्यक पाण्याची मात्रा एका भांड्यात घाला.• नंतर त्यात किडनाशक किंवा रोगनाशक हळू हळू टाका.चांगले मिश्रण होईपर्यंत चांगल्या प्रकारे ढवळा.

• 3. गुणवत्ता तपासाःतयार झालेले द्रावण अगदी हलके फिकट असावे. काही रसायने गडद रंगाची असू शकतात, त्यामुळे त्या प्रमाणात वापरा.
• 4. फवारणीची पद्धतः
• द्रावण तयार झाल्यावर, फवारणी यंत्रात ओता.
• सुरुवात करण्यापूर्वी हवा शांत असलेली जागा निवडा.
• वनस्पतींच्या पानांच्या मागील बाजूस फवारणी करा, कारण तिथे किडे सामान्यतः लपलेले असतात.

३. सुरक्षा उपाय

• ग्लोव्स व मास्कः रसायन हाताळताना ग्लोव्स आणि मास्कवापरा.
• सुरक्षितताः फवारणी झाल्यावर हात पाण्याने चांगले धुवा.
• संपूर्ण दिवस उघड्या जागेत राहणे टाळाः फवारणी केल्यानंतर काही तास बाहेर जाऊ नका.

४. फायदे

• फवारणीद्वारे वनस्पतींना लागणाऱ्या रोगांचा मुकाबला करता येतो.
• योग्य पोषणामुळे वनस्पतींची वाढ सुधारते.
• बागेत निरोगी वातावरण तयार होते.

11. माती परिक्षण

माती परिक्षण म्हणजे आपल्या मातीची गुणवत्ता आणि पोषणतत्त्वे तपासणे. यामुळे आपल्याला योग्य उत्पादनांसाठी मातीची योग्य तयारी करता येते.

१. माती परिक्षण महत्त्व

• पोषणतत्त्वांचा अभ्यास: मातीमध्ये कोणती पोषणतत्त्वे आहेत आणि त्यांची प्रमाणे काय आहेत, हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.
• पिकांचे आरोग्य: योग्य पोषणतत्त्वांचा अभाव किंवा जास्त प्रमाणामुळे पिकांचे आरोग्य प्रभावित होऊ शकते.
• सुधारणा सुचवणे: चाचणीच्या परिणामानुसार आपण खतांची मात्रा आणि प्रकार ठरवू शकता.
• पाण्याचा व्यवस्थापन: मातीची संरचना आणि जलधारण क्षमतेबद्दल माहिती मिळते.

२. माती परिक्षण प्रक्रिया

१. नमुना घेणे

• नमुन्याची तयारी: मातीच्या विविध ठिकाणांवरून नमुने घ्या. एकाच ठिकाणाहून एकाच प्रकारची माती घेऊ नका.
• खोलाई: ६-८ इंच खोलून माती घ्या.

२. प्रयोगशाळेत आणले

• फी :-आमच्या माती परिक्षण ल्याब मध्ये ६ घटक चेक करून दिले जातात
• घटक :- १] पालाश
• २] नत्र
• ३]फॉस्फोरस
• ४] शेंद्रीय कर्रब
• ५] PH
• 6] EC

12. मुरघास ड्रायर

ड्रायर म्हणजे -:

एखादी वली वस्तू किंवा एकाद्या वस्तू मधले पाण्याचे प्रमाण कमी करण्याचे काम ड्रायर हे करते

साहित्य:-

(१) सिल्वर पेपर

(२) 50 ग्राम मुरगास

(३) ड्रायर मशीन

कृती :-

मुरगास आम्ही 50 ग्राम घेतला व त्याला सिलव्हर घेत‌ला व laboratory oven मध्ये ठेवले. त्या नातुरून अध्या तासाने चेक करत होतो

वेळ	वजन	पाणी किती कमी झाले
१२:४० am	५०ग्राम	१४ ml
१:२० am	३६.३१ ग्राम	३.३ ml
१:५६ am	३३.३१ ग्राम	१.८९ ml
२:२२ am	३१.४२ ग्राम	३.१५ ml

loss on drying

LOD = सुरवातीचे वजन÷वजन

= 50-20.70 gm÷ 50

= 58.6

निष्कर्ष

ओल्या चाऱ्यतून पाणी कसं काढायचं व त्याचे वजन किती आहे ते चेक करायचं त्या चऱ्याचे वजन किती येत बगायच = सूर्वतीचे वजन ÷ आत्ताचे वजन ह्या सूत्रांनी मुरघासाचा LOD चेक करायचा

13. पोल्ट्री खाद्या व्यवस्थापन

खाद्यातील घटक

• पाणी
• प्रोटीन
• फ्याट
• कार्बोहायड्रेट
• मिनरल्स
• विटामिन

प्रोटीन

• सोयाबीन पेंड
• शेंगदाणा पेंड
• मासाळे कूट
• ब्लड वेल

र्कार्बोहायड्रेट

• गहू तांदूळ

फॅट्स

• शेंगदाणा पेंड
• तांदुळाचाभुसा

पक्षीचे खाद्य

पक्षाचे वय खाद्याचे प्रकार

0-7 दिवस प्री स्ट्रार्टर

7ते 21 दिवस स्टार्टर

22 ते 42 दिवस फिनिशर

vaccination programme (brollers)

Vaccine . .

IBD(GUMBORO)

immucox vaccine

coccidial vaccine optional

1 st ND lasoto

2nd IBD(GUMBORO)

2nd IBD(Lasoto)

3rd IBD(GUMBORO)

3rd ND (Lasoto)

4th Lasoto ND

14. Polyhouse

पॉलीहाऊस म्हणजेच एक विशेष प्रकारचे संरक्षित शेतीचे उत्पादन. यात प्लास्टिक किंवा ग्लासच्या वापराने तयार केलेल्या संरचनांमध्ये पिकांची लागवड केली जाते. यामुळे पिकांना हवामानाच्या अनिष्ट परिस्थितीतून संरक्षण मिळते, ज्यामुळे उत्पादन अधिक वाढते.

पॉलीहाऊसचे फायदे

1. हवामानाचे नियंत्रण: पॉलीहाऊसमध्ये तापमान, आर्द्रता आणि प्रकाश नियंत्रित करता येतो. त्यामुळे पिकांचे योग्य वाढीसाठी आदर्श वातावरण तयार होते.
2. वाढीव उत्पादन: पॉलीहाऊसमध्ये पिकांची लागवड अधिक सखोलपणे करता येते. त्यामुळे उत्पादनात वाढ होते आणि हंगामातही विस्तार करता येतो.
3. कीटक आणि रोगांपासून संरक्षण: पारंपरिक शेतीच्या तुलनेत पॉलीहाऊसमध्ये कीटक आणि रोगांचा प्रभाव कमी असतो. यामुळे रासायनिक औषधांचा वापर कमी करणे शक्य होते.
4. पाण्याचा बचत: पॉलीहाऊस प्रणालीमध्ये पाण्याचा वापर अधिक नियंत्रित आणि कमी प्रमाणात होतो, ज्यामुळे जलस्रोतांचा बचत होतो.

पॉलीहाऊसमध्ये लागवड करण्याची प्रक्रिया

1. स्थान निवड: सुरवातीला योग्य जागेची निवड करणे महत्त्वाचे आहे. हवेचा प्रवाह, सूर्यप्रकाश, आणि पाण्याचा स्रोत यांचा विचार करणे आवश्यक आहे.
2. संरचना तयार करणे: निवडलेल्या जागेत पॉलीहाऊसची रचना तयार करावी लागते. योग्य साधनांचा वापर करणे आवश्यक आहे.
3. पिकांची निवड: त्यानंतर आपण कोणती पिके लागवड करायची ते ठरवावे. टमाटर, काकडी, मिरची, आणि स्ट्रॉबेरी यांसारखी पिके पॉलीहाऊसमध्ये चांगली वाढतात.
4. पोषण आणि देखभाल: पिकांची योग्य काळजी घेणे आवश्यक आहे. नियमित पाणी देणे, खत टाकणे, आणि रोगांचा अभ्यास करणे महत्त्वाचे आहे.

15. बोकडाचे पोस्टमार्टम

साहित्य:- चाकू, मास्क, हॅन्ड ग्लोज, टिकाऊ,फावडे ,मास्क, इत्यादी.

कृती:- आम्ही आधी मास घातले हॅन्ड ग्लोज घातले आम्ही त्या मेलेल्या बोकडाला फाडल . बोकड फाडल्यावर आम्हाला दिसलं त्याचा रक्त गोठलेले आहे. आम्ही आत मधले काही अवयव काढले . जसे किडनी,फुफ्फुस,हृदय . आम्हाला बघायचे होते तो कशामुळे मेला त्यासाठी आम्ही त्याला फाडलं आत मधील अवयव कट करून बघितले. नंतर आम्ही टिकाऊ आणि फावड्याच्या साहाय्याने खड्डा खांनदून त्याला पुरून टाकले.

निष्कर्ष:- या बोकडाला पिवळ्या नावाचा आजार झाला होता . त्याच्या आतडे पिवळे झाले होते. त्याच्या फुफुसाला होल होतं . ते गोठ्यातल्या एका लोखंडाच्या कप्प्यांमध्ये गुतला होता त्यामुळे आणि त्या पिवळ्या आजारामुळे त्याचा मृत्यू झाला. हे आम्हाला समजले.

16. Plant Cutting

झाडानची कटिंग आम्ही झाडांची कटिंग करत होतो आणि झाडांची कटिंग जून किंवा जुलै मध्ये केली पाहिजे पण आम्ही थोडी लेट केली कारण लवकर केली असती तर त्या फळा ना नुकसान नाही झाल असत आपण झाडाची कटिंग करावी लागते कारण फळ ना पूर्ण न्यूट्रिशन मिळावे त्यामुळे कटिंग केली जाते. आणि तिथे कटिंग करता करता डास खूप चावत होते असा कंटाळा आला होता पण कटिंग करायला मज्जा पण येत होती कट कट सर्व कट करून आम्ही कटिंग केली

केळीच्या झाडांची कण कापुन आम्ही केळीच्या बागेत जाऊन केळीचा झाडा खाली जे एक्स्ट्रा झाड म्हणजे आपण त्याला कण अस म्हणतो आम्ही ते कट केले आणि केळीचा बागेत पण खूप मच्छर चावतात तिथे फूड लॅब वाल्या मुलांनी मनुके टाकून ठेवले आहेत तर येवढे डास चावले पण तरी आम्ही ओडोमोस लावून काम केलं आणि ते सर्व कण बाजूला केले आणि मुख्य झाड राहू दिले.

17. कंपोस्ट खत तयार करणे

आम्ही आज कंपोस्ट खत तयार करण शिकलो पहिल्यांनदा आम्ही कल्चर घेतले आणि गूळ 1 kg चुरून घेतला आणि 1 बॅगेत पाण्यात टाकला आणि त्या नंतर त्यात कल्चर टाकले आणि 7दिवस साठी ठेवले आणि त्या नंतर पाला पाचोळा जमा केला आणि त्याच्यावरती शेणाचे द्रावण तयार करून टाकले आणि मग कल्चर टाकले आणि ते बेड वरती कल्चर 14 दिवसांनी आणि तीसरींदा 21 दिवसांनी टाकून दिले .

18. गाई माजावर येणे

(१) जास्त प्रमाणात ओरडणे

गाई माजावर येण्याचे लक्षणे:-

(२) हालचाल करणे

(३) लघवी कताना शेपटी हलावणे

(४) दुसऱ्या गाईच्या अंगावर उड्या मारणे

(५) युनी मर्गातून चिकट द्रव्य बाहेर पडते

• गाई चा गाभण काळ 9 महिने 9 दिवास असतो
• गाई माजावर आल्यानंतुरून परत 21 दिवसांनी माजावर येते.
• गाई पहिल्यांदा माजावर येण्यासाठी गाईचे वजन 300kg असावे लागते.

गाईची गर्भअवस्था

• 1st step:- 0-3 महिने ह्यदयचे ठोके जाणवतात
• 2nd step:- 3-6 महिने 250 gm ते 10 किलो चा होतो
• 3rd step 6 ते 9 महिने ह्यदय विकास 60 दिवसात वाढ होते

कृती :-

• गाईच्या पोटात हात घालून चेक करतात आणि पोटात पिल्लाचे आकार चेंडू एवढा असेल तर समजायचं की पिल्लू 3 ते 6 महिन्याचे असते

• 20 ते 30 पर्यंत वजन वाढते.

19. शेळ्यांचे आजार आणि उपचार

आजार

• बुलकांडी / हागवण
• ताप
• सर्दी व ठसका लागणे.
• दगडी/ mastities
• डोळ्यातून पाणी येणे / घान गाळण

रोग

• आहार, उपचन
• वातावरण, मार लागल्याने
• वायरल इन्फेक्शन, वातावरणातील बदल

1: बुळकांडी :- आहारात बदल झाल्याने व अपचन झाल्यामुळे बुळकांडी लागते

2 : ताप :- वातावरणात बदल झाल्यामुळे आणि मार लागल्यामुळे ताप येतो

3 : सर्दी / ठसका लागणे :- व्हायरल इन्फेक्शन आणि वातावरणात बदल झाल्यामुळे सर्दी होते

लसीकरण

• PPR

• ET

• TT
• FMD

• घठसर्प

• बसेलोसिम

• देवी

20. Sprinkler

Sprinkler Irrigation Types & Components

E.x-

70 x 30 / 5 x 5

70 x 30 / 25

2100 / 25

=84

=35 PVC 30ft

6 line 7 sprinkler

= Per line 14 sprinkler

= 30ft PVC pipe

= 84 Sprinkler

= 28 Take off

= 28 Ruber

= 28 end cap

• स्प्रिंकलर इरिगेशन पावसासारखे पाणी शेतामध्ये उडवते
• स्प्रिंकलर प्रणालीद्वारे पाण्याचे समान वितरण होते, ज्यामुळे पिकांना सर्वत्र समप्रमाणात पाणी मिळते.
• पारंपरिक पद्धतींपेक्षा स्प्रिंकलर प्रणाली अधिक प्रभावी आहे. ती पाण्याचा वापर कमी करते, ज्यामुळे जलस्रोतांचा संरक्षण होतो.
• पाण्याचे नियंत्रित वितरण केल्यामुळे पिकांच्या मुळांना जास्त आर्द्रता येत नाही, ज्यामुळे रोगांचा प्रसार कमी होतो.
• स्प्रिंकलर प्रणाली वापरल्यामुळे शेतकऱ्यांना पाणी देण्यासाठी कमी श्रम लागतात, आणि पाण्याचे व्यवस्थापन अधिक सोपे होते.

21. हायड्रोपोनिक शेती

हायड्रोपोनिक शेती :-

• हायड्रोपोनिक शेती म्हणजे पाण्यावरची शेती .या शेती मध्ये फक्त पाण्याचा वापर केला जातो. या पद्धतीत मातीचा वापर केला जात नाही.

हायड्रोपोनिक शेती मधे घेतली जाणारी पिके :-

• गाजर, मुळा, सिमला, मिरची, वाटाणा, स्ट्रॉबेरी, ब्लुबेरी, टरबूज, अननस, सेलेरी, तुळस, टोमॅटो, भेंडी, औषधी वनस्पती, पालक, काकडी, लांब दाड्याची फुले इ. रोपे चांगल्या प्रकारे वाढवता येतात.

DWC पद्धत

• या पद्धती मध्ये सुरुवातीला आम्ही पाण्याच्या टाक्या बांधून घेतल्या त्या मध्ये पाणी सोडले नंतर थर्माकॉल ला होल करून त्या मध्ये lettuce लावला. या पध्दत मध्ये पाणी स्थिर असते.या दोनी टाक्यांन मध्ये सगळे मिळून ११८ रोपटे आहेत. रोपांची वाढ होण्या साठी पाण्या मध्ये पाण्या मध्ये विरघळणारे खते टाकावे लागतात आणि पाण्याचा पीएच ,ईसी नियंत्रणात ठेवावा लागतो.

• NFT पद्धत या पद्धत मध्ये स्टॅन्ड तयार करून त्या वरती पाईप लावून त्याला होते होल करून रोपे लावले जातात. तेथे एक पाण्याची टाकी लावलेली असते ज्या मध्ये पाण्यात विरघळणारी खते टाकलेली असतात खतान मुळे रोपांची वाढ होते.

हायड्रोपोनिक शेतीचे फायदे

• हाइड्रोपोनिक शेती ही खुप सोपी आहे. ह्या शेतिचे खूप फायदे आहे.

उदा…

• –केवळ १०० फुट जागेत २०० रोपे लावता येतील. त्याचबरोबर बाहेरील वातावरणातुन येणाऱ्या किडी पासुन पिकाला संरक्षण मिळते.
• परिणामी, वेळेची आणि मजुरांची बचत होते.
• कमीत कमी जागेमध्ये नियंत्रित पद्धतीने व भरपूर पोषक घटकांच्या उपलब्धतेमुळे भाज्यांचे व फळांचे चांगले उत्पादन घेता येते.

22. बीज प्रक्रिया

बियाने म्हणजे काय?

~वनस्पतीचा कोणताही भाग जेव्हा आपण वनसतीच्या अभिरुधि साठी वापरतो त्याला बियाने म्हणतात

बी म्हणजे काय?

~म्हणजे मूलांकर आणि आग्राकूर यांचा अन्न संचय म्हणजे बी.

बीज प्रक्रिया का करावी?

• जमिनेतून व बियापासून पसरणाऱ्या रोगांचा प्रादुर्भाव टाळता.

• बियनाची शेतात उगविण्याची शमता वाढते.

• बियनांची शेतात रोपांची निरोगी जोमदार बाढवे वाढ होते.

• रोगर रोपांची संख्या कमिझा कमि झाल्या मुळे हेक्टरी उत्पदामधू वाढ.
• रोग व किडी नियत्रावरील खर्चात बचत होते.

• बिजप्रक्रिया साठी कमि खर्च येतो.

बीज प्रक्रियाचे प्रकार

• रासायनिक बीज प्रक्रिया
• जैविक बीज प्रक्रिया
• भैतिक बीज प्रक्रिया

बीज प्रक्रिया चे फायदे

• जमिनीतून व बियांमधून पसरणाऱ्या रोगांचा प्रादुर्भाव टाळण्यासाठी.
• बीज प्रक्रियेसाठी कमी खर्च येतो.
• रोपा वरील रोग कमी करण्यासाठी.
• रोग व किडी नियंतरावरील कर्जाची बचत होते.
• बियाण्यांची शेतात उगवण्याची क्षमता वाढवण्यासाठी.

23. गाई च्या वजना वरुण खाद्य काढने

आपन चारा टकता ना गाईच वजन करुण तिला खाद्य टाकल पहिजे.

उदा..गाई चे वजन 96 किलो आहे .

• वजन

96(3%)

=2.88

• खुराक (25%)

2.88X 25%

=0.72

• चारा (75%)

2.88X75%

=2.16

• हिरवा चारा (75%)8

2.16X75%

=1.62

• सुका चारा

2.16X25%

=0.54

• हिरवा चारा

1.62X5

=8.1

• सुका चारा

0.54X5

=2.7

*खुराक = 720 gm

*हिरवा चारा= 8.1 kg

*सुका चारा= 2.7 kg

96 किलो वाजना वरुण येवधा चारा गाई ला टाकला पाहिजे.

24. गाईचे शिंगे जाळणे

आज डॉक्टर आले होते आणि ते वासरू चे शिंग जाळायला आले होते आमचे मा. भानुदास दौंडकर सर त्यांनी पशू डॉक्टर ला बोलावले होते ते आल्या नंतर आम्ही शेगडी आणली आणि dr कडे काही हत्त्यार होते ते आम्ही शेगडी वरती गरम केलेत आणि वासरुला पकडायला लावले. त्यानंतर ते मामा आलेत आणि त्यांनी त्याला दोरी ने बांधून खाली पाडले आणि त्याच्या शिंगाना चटका दिला पूर्ण पणे जळे पर्यंत लावून ठेवले आणि त्या नंतर सिप्लाडीन मलम लावला.शिंगे का जालता. शिंगे याच्या मुले जालता की ते शिंगे मोठे झाले तर ते वाकडे होतात आणि पुढे जाऊन त्या गायींना त्रास होतो काही शिंगाला लागले तर इंफेशन होऊ शकते त्यामुळे वासरू चे शिंग जाळतात.

25. ठिबक सिंचन

पाणी आणि खते पिकांच्या मुळाच्या कार्यक्षम कक्षेत मोजून, मापून थेंबा- थेंबाने प्लास्टिकच्या नळ्या ( लॅटरल्स ) आणि ड्रिपर्स च्या सहाय्याने देण्याच्या पद्धतीस ठिबक सिंचन.

साहित्य:-ग्रॉमेट , पी.वी. सी पाइप 50 mm, लॅटरल पाइप 16 mm, इंडकॅप, पी.वी. सी इंडकॅप , pvc एलबो. pvc टी, द्रिपर, सोलोशन, टेकऑफ, द्रिलर

कृती :- आम्ही पाहिले 50mm चा टी मैन लाईन ला जोडला आणि एक पिस 50mm चा p.v.c पाइप त्या टी ला सबमेन लाईन साठी जोडला आणि लॅटरल पाईप 9 m वरती कापलातशे 10 लॅटरल पाईप कापले आणि PVC पाईप वरती ड्रिल ने होल पाडले आणि त्याला टेकओफ जोडले आणि त्याला लॅटरल पाईप जोडला त्यानंतर ड्रिपर जोईन्ट केले आणि इंडकप जोडून दिले.

आकृती:-

कृती:-आम्ही पाहिले 50mm चा टी मैन लाईन ला जोडला आणि एक पिस 50mm चा p.v.c पाइप त्या टी ला सबमेन लाईन साठी जोडला आणि लॅटरल पाईप 9 m वरती कापला तशे 10 लॅटरल पाईप कापले आणि PVC पाईप वरती ड्रिल ने होल पाडले आणि त्याला टेकओफ जोडले आणि त्याला लॅटरल पाईप जोडला त्यानंतर ड्रिपर जोईन्ट केले आणि इंडकप जोडून दिले.

26. शेळीपालन

क्रम जाती

• उस्मानाबादी

• संगमनेरी

• बेरारी

• कोकण कन्याळ

भारतातील जाती

क्रम जाती

• बीटल
• शिरोही
• जमनापट्टी
• कोट

विदेशी जाती

• जाती खासियतसानेन
• दुधाची राणी
• आफ्रिकन बोर जास्त वजन वाढ

संभाळण्याची व्यवस्थापन

• खाद्याची व्यवस्थापन
• लसीकरण
• शेड आणि निवारा
• लहान करडाचे संगोपन

शेळी विकत घेताना कोणत्या खानाखुणा गोष्टी बघायच्या

• शेळीच्या सडी एक समान असणे गरजेचे आहे
• पायाच्या वरचा चडा मोठा असणे गरजेचा आहे
• डोळ्यातील पापण्यांच्या खाली लाल गुलाबी असलेली शेळी घ्यावी
• शेळीच्या दातामध्ये गॅप नसला पाहिजे

27. मुरघास तयार करणे

• मुरघास म्हणजे :-ओला चारा जास्त दिवस टिकवून ठेवण्या साठी केलेली प्रक्रिया म्हणजे मुरघास.
• प्रक्रिया :-आम्ही सर्वांत पहिल्यांदा मका पीक तोडून आणले व त्या नंतर आम्ही कडबा कुट्टी मशीन मधून मक्या पिकाची ची कुट्टी केली .

• व त्या नांतूरून आम्ही बॅग मध्ये मका पिकाची कुट्टी बॅग मध्ये भरली आणि बॅग मध्ये मीठ टाकलं .व त्या बॅग मध्ये गुळचा बुगा करून त्या बॅग मध्ये टाकला .

• सर्व झाल्या वर ४५ ते ५० दिवस ती बॅग येका कोपऱ्यात ठरवावे . ४५ दिवसांनी ते चेख करावे कि त्या बॅगेतुन आमल्याचा वास येतोय का .
• लागवडीचा आश्रमातील किचन मागील खर्च करणे. plot मधे लावलेल्या मक्याचा खरच्च.
• लागवडीचा आश्रमातील किचन मागील खर्च करणे. plot मधे लावलेल्या मक्याचा खरच्च.

• Date Work Amount
• 27-06-2024 पेरणी करणे 1000
• 10-06-2024 कोळपणी दोन तास 60
• 11-06-2024 कोळपणी दोन तास 60
• 14-07-2024 खत 15:15:15 8kg 280
• 19-07-2024 फवारणी (profex biozyme). 160
• 26-07-2024 फवारणी कोराजन 180
• 16-08-2024 पाणी देणे 20 min 20

• एकूण जागा 400 m²
• 1m² जागेत वजन -3 kg
• एकूण वजन 400×3 =1200 kg
• एकूण खर्च = 2100 ₹