workshop

1.साधणे आणि उपकरणे.

उद्देश: वर्कशॉप मधील साहित्य व साधनाची वळक व कार्य बद्दल माहिती

कृती अभियांत्रिक विभागामध्ये सर्व उपकरणांची व साधनांची ओळख करून घेतली व कसे चालते ते समजू घेतले

वेल्डिंग मशीन

आर क वेल्डिंग -5.000/-

CO2वेल्डिंग – 8.000/-

Co2 वेल्डिंग म्हणजे कार्बन डाय ऑक्साईड वेल्डिंगच्या मध्ये co2 गॅसचा वापर केला जातो हा प्रक्रिया साधारण स्टील आणि इतर साधनांमध्ये वेल्डिंग साठी वापरली जाते टी आय जी वेल्डिंग एक इंटर गॅस वेल्डिंग ज्यामध्ये एक टंगस्टन इलेक्ट्रोडवापरला जातो आणि गॅस अनेकदा वापरून वेल्डिंग प्रक्रिया सुरक्षित केली जाते

किंमत 2000/-

बेंच ग्रिटर मशीन 8000/-

वेल्डिंगज्या इंट्रोडक्शन चा समतल करणे पृष्ठभागावर गडद किंवा खराब सामग्री काढणे आकारमाप सुधारणे

ग्राइंडरिंग साठी उपयोग आहे

पाईप कटर मशीन 15000/-

विविध आकार आणि सामग्रीचा पाईप्स कट करण्यासाठी पाईप लाईन इन्स्टॉलेशन आणि इट्रो फिटिंग साठी वेल्डिंग किंवा इतर प्रक्रिया साठी योग्य आकारात पाईप तयार करणे

ऐरण 700/-

ऐरण लोखंड एक महत्त्वपूर्ण धातू आहे त्यावरती आपण कोणत्याही लोखंडी वस्तूला सरळ करण्यासाठी त्याचा वर ठेवू शकतो किंवा आपण ठोकून वाकून शकतो

वेल्डिंग सेड टेबल वेल्डिंग करताना वस्तू चालू नये म्हणून तिला स्थिर ठेवण्यासाठी विविध वजनाचा धातूचा भागांना सुरक्षित ठेवण्यासाठी वेल्डरला आरामदायक उंची वरती काम करण्यासाठी

मिलिंग मशीन

मिलिं मशीन एक प्रकारची यांत्रिक उपकरण आहे जो विविध धातू किंवा इतर पदार्थाची पृष्ठभाग काढण्यासाठी काम करणे फोटो टाका

2.सन्मयकर

उद्देश:
सन्मयकर लावणे.
साहित्य:
प्लॅउड, सन्मयकर, फ्याविकोल, कतर मशीन, कटर, लाकडी पट्ट्या.

कृती:

१. प्लॉउड कट करून

२. प्लाउडल साईटनी पट्ट्या लावून घेतल्या.
३. ⁠सन्मयकर प्लॉउड च्या मालाचे कापून घेतले.
४. ⁠प्लाउडला फ्याविकोल लावले.
५. ⁠सन्मयकर त्याच्यावर लावून घेतले.
६. ⁠चीगत टेप ने सर्व बाजूला लावून प्याक केले.

३. मापन.

मापनाच्या २ पद्धती असतात. एक म्हणजे मॅट्रिक पद्धत आणि दुसरी ब्रिटिश पद्धत 

त्यात कोण कोणते एकक येतात त्यांची नावे.

१. मॅट्रिक पद्धत 

• मिलिमीटर 
• सेंटीमीटर 
• मीटर 
• ग्राम 
• किलोग्राम 
• टन 
• लिटर 
• ml 
• गुंठा 
• acre 
• 25 पैसे 
• ५०पैसे 

२. 

• इंच 
• पाऊंड 
• फूट 
• यार्ड 
• mile 
• farlang 
• panth
• हेअक्टर 
• मन 
• खंडी 
• शेर 
• पायली 
• ८ आणा 
• ४ आणा 
• घंटा 

मॅट्रिक पद्धत मधील मीटर चे सेंटीमीटर किती होतात किव्हा mm किती होतात ते थोडक्यात 

• 1meter =100cm =1000mm 
• 1km = 1000mtr
• 1cm = 100mm
• 1kg =1000gram 
• 1ton = 1000gram
• Quintal = 100kg
• 1atr =1000ml 
• 1guntha = 100mtr²/sq
• 40guntha = 1acre
• 1heactor = 2.5acre

British method 

• 1foot = 12inch 
• 1 inch = 2.5 cm 
• 1 inch = 25.4mm 
• 1 mtr = 3.3 foot 
• 1 foot = 30cm 
• 1dozen = 12piece
• 1 khamdi = 20piece 
• 1maN = 40 KG

जर आपल्याला मीटर च सेंटीमीटर करायचं असेल तर काय करायला लागेल आणि फूट च मीटर करायचं असेल तर काय करायला लागेल जर आपल्याला ते काढायचं असेल तर गणित जमलं पाहिजे तर ती गणित 

• मीटर — सेंटीमीटर = १००×गुणणे 
• सेंटीमीटर – मीटर = १००÷ भागणे 
• फूट – मीटर = ३.३ भागणे 
• मीटर – फूट = ३. ३ गुणने 
• इंच – फूट = १२ भागने 
• फूट – इंच = १२ गुणने
• सेंटीमीटर – mm = 10 गुणेन 
• . mm – सेंटीमीटर = १० भागने 

4.बांधकाम.

कृती :-

सर्वप्रथम सरानी काम समजून सांगितले .
प्रत्येकाला काम वाटून दिले .
प्रथम आम्ही विटा भिजवून घेतल्या .
त्यानंतर सिमेंट +वाळू यांचे मिश्रण करून mortar तयार केले .( सिमेंट + वाळू 1:6 या प्रमाणात घेतले .)
ते mortar सुरुवातीला खाली ओतले व विटा ठेवत गेलो . असे आम्ही विटांचे 3 थर बांधले .
तसेच काही बांधकामाला प्लास्टर करून घेतले .
त्याचप्रमाणे न्यू फूड लॅब समोर पायरी तयार केली .
पायरी तयार करन्या अगोदर तयार केलेल्या पायरीचे माप घेऊन त्या पायरीपासून घेतलेल्या मापावरून विटा लाऊन घेतल्या .
विटांच बांधकाम झाल्यावर विटांच्या मधील space मध्ये विटांचे तुकडे टाकून त्यावर mortar टाकले व प्लास्टर करून घेतले .
अशाप्रकारे प्लास्टर ,पायरी तयार करणे ,आणि बांधकाम करण्यास शिकलो 

.बांधकाम Costing 

Material	Total Quantity	Total Cost (₹)
Cement	40 bags	16,000
Sand	3 mÂ	3,600
Crushed Stone	5 mÂ	5,500
Steel	350 kg	21,000
Labor	_	9,000
Shuttering	_	3,500
Grand Total	_	58,600

बांधकाम = याच्यामध्ये आम्ही बांधकाम कसे करायचे ते शिकलो व त्यासाठी लागणारे साहित्य काय काय लागते ते सरांनी आम्हाला सांगितले व त्याचे साहित्य घेऊन आम्ही गटानुसार बांध केले व भिंत एक बांधली व त्याचे माप घेऊन व्यवस्थित बांधकाम पूर्ण केले आत

बांधकाम: 

१. बांधकामाचे महत्त्वबांधकामामुळे केवळ इमारतींची निर्मिती होत नाही, तर त्याचबरोबर रोजगार, अर्थव्यवस्था, आणि समाजाच्या गरजांसाठी आवश्यक आधार तयार होतो. या क्षेत्रात रोजगार निर्माण होतो, ज्यामुळे स्थानिक अर्थव्यवस्थेला चालना मिळते.

३. बांधकाम साहित्यबांधकामात विविध प्रकारच्या साहित्याचा वापर केला जातो, जसे की:- कंक्रीट: इमारतींच्या आधारासाठी.- स्टीलमजबुतीसाठी.- इझोलेशन मटेरियल: उष्णता व आवाज कमी करण्यासाठी.

5. पाउडर कोटींतग

पावडर कोटिंग म्हणजे. 

पावडर कोटिंग ही एक प्रकारची धातू रंगवण्याची मशीन आहे म्हणजे या मशीन द्वारे मेटलला रंग दिला जातो त्यावर मेटलला रंग देत असताना आपला सरळ आपण सर्व सेफ्टी घातली पाहिजे ही हा रंग पावडरच्या स्वरूपात असतो व त्यावर पावडरला मेटल वर चिटकण्यासाठी एका ओव्हर मध्ये ठेवले जाते ज्याने ते मेटल फोन मध्ये ठेवले की पावडर गरम होते वचलते ज्याने पावडर ची टाकली जाते.

पावडर कोटिंग चे फायदे :- 

१. जास्त काही पावडर कोटिंग टिकली जाते. 

२. हे साधारण कलर सारखे लवकर निघत नाही व धातूला चकाकी देते त्यामुळे धातू जास्त कारण टिकून राहतो.

३. हा कलर सरळ ठिकाणी एकाच मेटल वर बसतो धातू लवकर गरज नाही.

४. पर्यावरण सुरक्षित ठरले जाते.

उद्देश :- पावडर कोटिंग प्रक्रियेसाठी सिद्धांत आणि तंत्रज्ञान समजून घेतले तसेच व्याख्या उपयोग करून विविध मीटरला सुरक्षात्मक व आकर्षक बनवणे फिनिशिंग.

साहित्य:- 

पावडर कोटिंग, पावडर पॉलिस्टर 

पावडर कोटिंग मशीन 

पॅनल साठी स्प्रिंग गन 

सेफ्टी साहित्य 

ओव्हन 

गॅलवे नाईट किंवा स्टीलचे तुकडे 

कपाटो कागद 

कृती:- 

सर्वात आधी कापडाला पॉलिश करून घेणे 

त्यावर ३in १ लिक्विड लावून त्याची घाण व गंजलेले असेल ते काढून घेणे (१ml तर 10ml पाणी ) 

लिक्विड कोरडे झाले की स्वच्छ पाण्याने धुऊन दहा ते पंधरा मिनिट सुकवायला ठेवावे 

धातू सुकल्यानंतर मशीन मध्ये पावडर टाकणे 

जमिनीवर मोठा कागद अंथरून त्यावर मेटल ठेवणे 

त्यानंतर कॉम्प्रेसर चालू करून हवा भरून चालू वर कलर फवारणी 

वन मध्ये ठेवून त्याला सेट केले त्याने त्या धातूवरचा कलर गरम होऊन त्यावर चिटकला जाईल व सेट केल्यानंतर टाईम आपोआप बंद होईल मशीन देखील बंद होईल म्हणजे ही मशीन सीएनसी टाईप आहे.

150°c टेंपरेचर सेट केल्यावर इट वन मध्ये ठेवले.

6. मिलिंग मशीन .

विविधआकारांचे आणि जटील यांत्रिक भाग निर्माण करणे आहे हे सामग्रीवर कटिंग ड्रीडवर शिपिंग आणि मिलिंद मशीन चा उपयोग जटिल आकार आणि सुसंगत अचूकता आवश्यक असलेल्या भागांच्या निर्मितीसाठी केला जातो. 

साहित्य:-

मिलिंग मशीन कटिंग स्टूल लाकूड ब्लोअर जॉब की व सेफ्टी साहित्य 

कृती:-

1. पहिल्यांदा मशीन चालू करण्यापूर्वी सर्व साफसफाई करून घेतली

2. सर्व सेफ्टी आहे का नाही ते पहिल्यांदा घालावे नंतर मशीन जवळ जावे. 

3. लाकडाचा तुकडा हा मशीन मध्ये नीट बसवला व त्याला टाईप केला स्टॉलच्या मापावर त्याला ऍडजेस्ट करून घेतले व थोडे वरती घेतले 

4. मशीन चालू करण्यासाठी पावर ऑन करणे व अलगद त्याला नक्षीकाम देण्यासाठी फिरवणे व साईडला नीट नक्षीकाम केले. जर लाकूड जास्त गरम झाले तर मशीन बंद करून ठेवावे नाहीतर धुवामुळे आग लागू शकते. हवा फवारू नये मशीन मधून भरून निघ साहित्य साहित्यताना लवकर आग पकडते. 

5. मशीन बंद केल्यानंतर थंड झाल्यावर परत चालू करावे. व चालेल का पूर्ण करून घ्यावे काम झाल्यावर ब्लोरअर ने साफसफाई करून घेणे. 

निष्कर्ष

मिलिंग मशीन एक अत्यंत महत्त्वाचे यांत्रिक उपकरण आहे जे विविध उद्योगांमध्ये उच्च-अचुकतेविणे आणि विविध आकाराने भाग तयार करण्यासाठी वापरले जाते याची प्रभावी वापर षटक आणि गुणवत्ता तपासणीच्या माध्यमातून उत्पादन प्रक्रिया कार्यक्षमता आणि अचूकता वाढवता येथे मिलिंग मशीनच्या साह्याने जटील आकार आणि रचनात्मक भाग निर्माण करणे शक्य होते आणि यामुळे उत्पादन क्षेत्रात स्पर्धात्मक लाभ मिळवता येतो.

7.प्लम्बिंग .

उद्देश:-

प्लंबिंग मध्ये पाईपलाईन लावणे जोडणी करणे न सुधारणे यांसारख्या विविध कामांचा समावेश असतो तसेच पाणी पुरवठा आणि नाली प्रणालीचे ज्ञान प्राप्त होते. 

साहित्य:-

1. पाईप (PVC ,PPR, GI, किंवा CPUC)

2. एल्बो , टी ,कॅप ,बेड 

3. फॅट, बॉक्सर ,हॅन्ड शॉवर, गॅजेटस

4. वॉटर पंप, सिमेंट, टिपरेट सिमेंट 

5. स्टूल प्लंबर व्हॅली स्पेनर टेप टूल ड्रिल मशीन

कृती:-

1. पहिल्यांदा पाईप किती मापाचे बसले त्याचे माप घेऊन व त्याच्या मापावर कट करून घेतले.

2. कापलेल्या बायकाला पहिल्यांदा सोलुशन लावून पाईप फिट केला. 

3. त्याला सरळ रेषेत पाणीचे प्रेशर घेण्यासाठी लेवल टू च्या साह्याने सरळ करून घेतले व वाकडेतिकडे होऊ नये याच्यासाठी क्लिपा मारल्या क्लिपा मारताना पहिले ड्रिल मारून घेतले व नंतर त्याला खेळ ठोकून घेतले. 

4. सोलुशन मारल्यावर पाईप घट्ट बसण्यासाठी त्याला प्रेस करून गोल फिरवावे लागते व नीट बसवावे लागते नाहीतर पाईप लिकेज राहण्याची शक्यता असते. 

5. काही पाईपाना एडपटर नसले तर त्याला सोलुशन लावून गरम करून आपण सॉकेट बनवू शकतो व पाईपला बसू शकतो. 

निष्कर्ष:-

प्लंबिंग मध्ये प्लंबिंग प्रणालीचे शास्त्रीय ज्ञान आणि व्यावहारिक कौशल्य मिळते पाणीपुरवठा गटार प्रणाली जोडणी व दुरुस्ती परकीय ची चांगली समज मिळाल्यामुळे त्याचा भविष्यात योग्य वापर करून आपण आपले काम करू शकतो.

8. पत्रा काम .

पत्रा कामाच्या प्रक्रिया, तंत्रज्ञान आणि उपकरणांचा अभ्यास करणे. यामुळे आपल्याला पत्रा कामाची सखोल समज प्राप्त होते व इतर यांत्रिक कामांमध्ये सुरक्षित आणि प्रभावीपणे कार्य करू शकाल

साहित्य

लोखंडी पत्रा, हॅमर, चाकू किंवा ग्राईंडर, फाइल्स् प्रोटेक्टिव गॉगल्स आणि ग्लोव्हज, स्पॉट वेल्डिंग मशीन, कैची, कागद, पेन, पेन्सिल, वही.

कृती :

• पहिल्यांदा सरांनी मापे सांगितली त्याच्या प्रमाणे आम्हाला कागदाचे बनवायला सांगितले
• कागदावरती सर्व मापे आखून घेतली व त्याला त्या मापानुसारे घडी घातली
• काही ठिकाणी कट करायचे होते तिथे कैची ने कट मारले.
• सर्व मापानुसार सुफली बनवली व सरांना दाखवली
• त्यामध्ये काही त्रुटी होया त्या सरांनी आम्हाला सांगुण दाखवल्या व दूरुस्त करायला लावल्या
• पत्रा कामाचे यांत्रिक कामामध्ये दक्षता आणि सुरक्षितता शिकवतो, विविध साधनांचा वापर करून लोखंडी पत्र्यांच्या जोडणी प्रक्रियेत निपुणता मिळवली जाते. तांत्रिक कौशल्ये कामाचे आयोजन आणि योग्य साधनांचा वापर सुधारतो.

9. वेल्डिंग .

वेल्डिंग

वेल्डिंग म्हणजे काय दोन मेटल ला जोडणे म्हणजे 2 मेटल ला DC (Direct Current) ने एकत्र जोडले जातात. तिथे Electrode / Filler चा उपयोग केला जातो अश्या प्रक्रियेला वेल्डिंग म्हणतात

जेव्हा आपण वेल्डिंग करतो तेव्हा त्यातून अलट्रा व्होईलेट (ultraviolet rays) बाहेर पडत असतात वत्या 2700° 2800°८ पर्यंत असतात. यामुळे आपल्या डोळ्यांना त्रास होतो.

• वेल्डिंग चे प्रकार

C02 वेल्डिंग

Arc वेल्डिंग

TIG वेल्डिंग

MIG वेल्डिंग

spot वेल्डिंग

• C02 वेल्डिंग

आपल्या कडे C02 वेल्डिंग आहे ज्यात 52kg चा गॅस आहे. व त्याची किंमत 3500 इतकी आहे.

• Arc वेल्डिंग

Arc वेल्डिंग करायला आपल्याला एका रोड ची गरज असते ज्यात केमिकल असतं तर त्या केमिकल रियाकशन ने देखील आपल्याला त्रास होतो.

• Tig वेल्डिंग

टंगस्टन इलेक्ट्रोडचा वापर करून जोडले जातात.

• वेल्डिंग साहित्य

वेल्डिंग मशीन: विविध प्रकारच्या वेल्डिंग मशीन मिग वेल्डिंग मशीन.

वेल्डिंग रॉड : धातू जोडण्यासाठी रॉड्स वापरल्य जातात.

वेल्डिंग गॉगल्स आणि मास्क :-

डोळ्यांचे आणि चेहऱ्याचे संरक्षण करण्यासाठी.

• गण चे पार्ट

1) नोजल

2) कनेक्टर – करंट सफलाय करण्यासाठी काम करणे

3) क्रियूजर – गॅज फैलवण्याचे काम करणे

८) कॉनूक्य रीप्स

5) हेड नोज Holdar

6) स्वीच

7) होल्डर

वेल्डिंगचा निष्कर्ष

वेल्डिंग एक अत्यंत महत्‌वाची आणि उपयुक्त प्रक्रिया आहे जी धातूचे तुकडे जोडण्यासाठी वापरली जाते. वेल्डिंगचे विविध प्रकार आहेत. जसे की arc वेल्डिंग, गॅस वेल्डिंग, मिग वेल्डिंग & Tig वेल्डिंग, ज्यामध्ये CO2 वेल्डिंग ही एक प्रमुख पद्धत आहे.

10. रंगकाम

• रंगकाम:-

रंगकाम म्हणजे एखाद्या वस्तूला गंज लागला असेल किंवा बर आला असेल तर त्याला गंज लागू नये म्हणून रंग लावला जातो यालाच रंगकाम असे म्हणतात 

• कार्य:- 

1. टीव्हीच्या फ्रेमला काळा कलर दिला
2. कॉम्प्युटर लॅब आणि जुनी  शिविंग लॅब ला कलर दिला 
3. कलर देण्याआधी कलर जर जाड असेल तर त्यात थिनर ओतून ते मिक्स करून घेणे व नंतर ब्रश च्या साह्याने कलर देणे व रोलरच्या साह्याने कलर देणे 

• साहित्य:-

 ग्लोज,कलर,थिनर, ब्रश,रोलर इत्यादी 

• कृती:-

     आपण वस्तूला कलर देतो कारण वस्तू लवकर गजू नये व कलर दिला की वस्तू Attractive दिसते व Shine येतो व वस्तू जास्त काळ टिकतात.

11. RCC कॉलम.

Rcc – रेन्फोस्टर सिमेंट काँक्रीट ( reinforceted cement concrete )

उद्देश :

इमारतीच्या सरचनेचे सामर्था आणि स्थिरता वाळून इमारतीची डिझाईन आणि योग्य ती रचना करणे व मोजमापन करणे.

साहित्य: 

सिमेंट, खडी, रेती , पाणी, थापी, गज, पावडे ,घमेले,गोल पिलर साठी प्लास्टिक पाईप .

कृती: 

1) पहिल्यांदा वर्कशॉपचे साईडला जाऊन साईड पाहिले.

2) नंतरुन स्क्रॅप ला जाऊन साच्याची लांबी आणि डायमीटर काढला.

3) नंतर लिटरचे फॉर्मुला वापरून टोटल माल किती बसतो ते काढले. नंतरुन त्याचे प्रमाण 1:2:4 अशाप्रकारे सिमेंट खडी रेती आणि पाणी जमा व सर्व साहित्य जमा केले

4) साच्याला ऑनलाईन ऑइल घेतले.

5) पाणी टाकून सर्व माल तयार केले 

6) नंतरन पिलर च्या साच्यामध्ये माल टाकला आणि मिश्रण त्याचे पूर्ण पणे व्हायब्रेट केले.

7) नंतरुन त्याला गजाने वरून नीट दाबून घेतले.

फायदे:

1) उच्चतागत आणि टिकाऊपणा 

2) लोड सहन करण्याची क्षमता.

3) देखभाल कमी लागते

4) आकार आणि डिझाईन मध्ये लवचिकता.

सूत्र : 1:2:4

1 घमेले सिमेंट 2) 2 घमेले 3) 4 खडी

12. फेरो सीमेंट.

सिमेंट म्हणजे काय ?

फेरो सिमेंट हा एक बांधकाम साहित्य प्रकार आहे जे सिमेंट वाळू आणि लहान जाळीदार स्टीलची जाळी ( wire mesh ) किंवा लोखंडी बार यांच्या संयोजनातून तयार होते. याचा उपयोग हलक्या पण आणि मजबूत रचनेसाठी केला जातो .

उद्देश : पारंपरिक काँक्रीट पेक्षा कमी वजनात अधिक टिकवू आणि मजबूत बांधकामासाठी फिरोज सिमेंट वापरले जाते आणि कमी खर्चात टिकाऊ तर संरचना तयार करण्यासाठी हे उपयुक्त आहे 

प्रमाण -1:3, 1= सिमेंट 3= वाळू ( रेती )

कृती : 

1) पहिल्यांदा सर्व साहित्य जमा करून घेते.

2) नंतरन चेंबर ची लांबी आणि रुंदी मोजली 570×560

3) त्यानुसार टॉर्चर बारला बेंड करून कट करून वेल्डिंग मारले.

4) बार्शी फ्रेम मध्ये हँडल साठी बेंड करून घेतले आणि मध्ये एक एक आडवा बार सपोर्टला लावला.

5) त्यानंतरन फ्रेमनुसार wiremesh जाळी कट केली आणि बाइंडिंग तारेने बांधले.

6) नंतरुन चिकन मिस जाळीला बाइंडिंग तारेने तिच्यावरती बांधले.

7) सिमेंट आणि वाळू वरती फॉर्मुला वापरून तिचे प्रमाण काढले . त्यानुसार आम्ही तिचे मोल्टर ( मसाला तयार केला )

8) नंतरुन जाळीवरती फ्रेम मध्ये मसाला टाकला आणि मग हॅप्पीने प्लॅन करून घेतले.

9) बॉटम पट्टी लावून फिनिशिंग देण्यासाठी वरतून सिमेंट मारले आणि फिनिशिंग दिली.