शेती आणि पशुपालन

Name :-Rushikesh Mahesh Lohar

1) सिडलिंग ट्रे मध्ये मिरचीची रोपे तयार करणे

उद्देश :- -वनस्पती प्रसार पद्धतीचा अभ्यास करणे

साहित्य :-कोकोपिट ,सिडलिंग ट्रे ,मिरची बिया -पुसा ज्वाला

कृती :-

1)सर्वप्रथम लागणारे साहित्य जमा केले .

2)त्यानंतर सिडलिंग ट्रे धुवून घेतला . त्यामध्ये कोकोपिट टाकले .

3)नंतर मिरचीच्या बिया टाकल्या आणि त्यावर पुन्हा बिया टाकल्या .

4)त्यानंतर ते सर्व ट्रे पॉलिहाऊसमध्ये नेऊन ठेवले . व त्यावर पाणी मारून घेतले .

5)अशा रीतीने सिडलिंग ट्रे मध्ये रोपे तयार केली .

लागवडीनंतर आलेली रोपे :-

काळजी :-

1)सिडलिंग ट्रे पाण्याने धुवून घेतलेले असावे .

2)तयार कोकोपिट घ्यावे .

3)बियानाचे हाताने सिडलिंग ट्रे मध्ये रोपण करावे .

2) मशीनच्या आणि हाताच्या साहाय्याने गाईचे दूध काढणे .

उद्देश :-दूध काढण्यास शिकणे .

साहित्य :-solar milking machine

मशीनच्या साहाय्याने दूध काढणे .

हाताच्या साहाय्याने दूध काढणे .

कृती :-

1) सुरुवातीला मशीन धुवून घेतली .

2) त्यानंतर गाईला खुराक देऊन तिच्या पायाला दोरीने बांधले .

3) तसेच गाईचे सड पाण्याने धुतले . आणि मशीन चालू केली .

4) मशीनचा दाब 300 पर्यन्त जाऊ दिला . त्यानंतर ती मशीन गाईच्या सडाला लावली .

5)अशा प्रकारे मशीनचा वापर करून दूध काढले .

मशीनचा फायदा :-

1) दूध लवकर काढता येतो .

2) गाईला त्रास होत नाही .

3) वेळेची बचत होते .

4) वीज बिल येत नाही .

3)प्राण्यांचे तापमान मोजणे .

उद्देश :-प्राण्यांचे तापमान मोजण्यास शिकणे .

साहित्य :-थरमामीटर ,वही ,पेन ई .

कृती :-

१)सर्वप्रथम लागणारे साहित्य गोळा केले .

२)त्यानंतर गाईच्या योनीवरच्या भागात थरमामीटर अडकवले .

३)तसेच शेळयांचे देखील तापमान मोजणे .

४)अशाप्रकारे तापमान मोजण्यास शिकलो .

निरीक्षण :-

अ . क्र	प्राण्याचे नाव .	तापमान .
1.	सोनम	101
2.	गौरी	103
3.	आफ्रिकन बोर	102
4.	सिरोहि	102.2
5.	उस्मानाबादी	101.4
6.	संगमनेरि	101.6
7.	सोजत
8.	उस्मानाबादी क्रॉस

4)फवारणीचे द्रावण तयार करून फवारणी करणे .

साहित्य :-पंप ,मास्क ,हातमोजे ,dragen super ,geibrelic acid ,imichloride etc .

कृती :-

1)सुरुवातीला पंप धुवून घेतले .

2)10 लिटर पाण्यात –

1)dragen super 1 ली -1.5 ml

2)geibrelic acid 1 ली -2 ml

3)imichloride 1 ली -1 ml

3)हे द्रावण पंपाच्या साहाय्याने काकडी व गवार पिकावर फवारले .

काळजी :-

1)फवारणी करताना हवा नसली पाहिजे.

2)मास्क व हातमोजे घालणे बंदणकारक .

3)पाऊस असताना फवारणी करू नये .

5)बिजप्रक्रिया करणे .

उद्देश :-कांदा पिकावर बिजप्रक्रिया करणे .

साहित्य :-कांदा बी ,m-45पावडर ,हातमोजे ,कोळप .

फायदे :-

1)उगवण क्षमता वाढते .

2)पिकांची रोगप्रतिकारशक्ति वाढते .

3) जमिनीत नत्राचे स्थिरिकरण होते .

4)पिकांचे संगोपन चांगल्याप्रकारे होते .

5)जमिनीचे अपायकारक जीवणूनपासून संरक्षण होते .

6)रोप लागवडीची संख्या ठरवणे .

साहित्य :-मीटर टेप ,नोंदवही ,पेन .

कृती :-

1)सुरुवातीला मीटर टेपणे शेतातील जागा मोजली .(लांबी ,रुंदी )

2)त्यानंतर क्षेत्रफळ काढले . आणि रोपांमधील अंतर मोजले .

3)आणि सूत्रावरून रोपांची संख्या काढली .

सूत्र :-

रोपांची संख्या :-

7)जनावरांचे वजन काढण्यास शिकणे .

उद्देश :- 1)जनावरांचे वजन काढणे .

2) जनावरांच्या वजनावरून TDN काढणे .

3)जनावरांच्या चाऱ्याचे वजन काढणे .

जनावरांचे वजन काढणे .

8)दशपर्णी अर्क तयार करणे .

साहित्य :-

अ . क्र	साहित्याचे नाव	प्रमाण
1	शेण	5 kg
2	कडूळींब पाला	2 kg
3	एरंड पाला	2 kg
4	सिताफळ पाला	2 kg
5	पांढरा धोतरा	2 kg
6	करंड	2 kg
7	पपई	2 kg
8	लाल कण्हेर	2 kg
9	रुई	2 kg
10	घाणेरी	2 kg
11	गूळ वेल	2 kg
12	निरगुडी	2 kg

कृती :-

1)सुरुवातीला 2000 लिटर टाकीमध्ये 200 लिटर पाणी घेतले .

2)त्या पाण्यात वरील दहा प्रकारची पाने प्रमाणात टाकली .

3)त्यावर शेण टाकले .आणि ते सर्व ढवळून घेतले .

9)गोठयातील नोंदीनचा अभ्यास करणे .

1)गाईनच्या खाद्याच्या नोंदी .

2)आजार :-

10)शेतातील तण नियंत्रण करणे .

,साहित्य :-खुरपे ,रसायन -मीरा 71,फवारणी यंत्र ,पाणी इ .

कृती :-

1)खुरपणी

2)रसायन फवारणी

11)पिकांचा नफा तोटा अहवाल अभ्यासणे .

अ. क्र	कामाचा तपशील	नोंदी	रुपये
1)	लागवडी खालील क्षेत्र .	615600 sqft .	–
2)	जमीन तयार करणे . 1)गवत काढणी . 2)सऱ्या तयार करणे .	2 तास काम .	360 रु
3)	बियांची लागवड करणे . 1)भेंडी 50 ग्रॅम बी टाकणे .	1 तास	65 रु

12)पिकाला पाणी देण्याच्या पद्धतीनचा अभ्यास करणे .

1)पाटाने पाणी देणे .

1)पाणी जास्त वाया जाते .

2)मेहनत जास्त लागते .

2)ठिबक सिंचन .

1)झाडाच्या खोडपाशी पाणी देणे .

2)खर्च जास्त होतो .

3)पाण्यामार्फत खते देता येतात .

3)तुषार सिंचन .

1)पाणी पावसासारखे किंवा फवाऱ्यासारखे जाते .

2)पानावरील किडी वाहून जातात .

3)हवा जास्त असेल तर पाणी वाया जाते .

4)विद्रव्य खते देता येत नाही .

13) पिशव्या तयार करून रोपे लावणे .

साहित्य :-पिशव्या ,माती ,compost खत ,कडुलीमबाचा पाला ,खडी इ .

माती +खत यांचे मिश्रण .

कृती :-

1)सुरुवातीला पिशवीत विटांचे तुकडे टाकले .

2)त्यानंतर माती +खताचे मिश्रण टाकले . व निर्गुडीचा पाला टाकला .

3)तसेच पुन्हा माती +खताचे मिश्रण टाकले . आणी मध्ये खडी टाकली .

4)मग पिशवीत रोपे लाऊन त्यांना पाणी दिले .

14)शेतात एक पीक घेणे .(गव्हार आणि भेंडी )

साहित्य :-खुरपी ,टिकाव ,फावडे ,घमेळे ,भेंडीच्या बिया ,गव्हारच्या बिया इ .

वाफे तयार करताना .

खुरपणी करताना .

कृती :-

1)सुरुवातीला प्लॉट वर ट्रॅक्टर फिरवले .

2) त्यानंतर गादी वाफे तयार करून घेतले .

3)आणि बियांवर बिजप्रक्रिया करून बिया प्लॉट वर पेरल्या व पाणी दिले .

4)पीक आल्यानंतर 19:19:19 +निम संजीवनी 3 kg दिले .

5)तसेच फवारणी केली .

बी पेरल्यानंतर आलेली रोपे .

प्लॉट वरील खर्च .

15)पोल्ट्री .(crash course )

उद्देश :-1)बृडिंग स्टेज तयार करणे .

2)खाद्य ,पाणी ,लीटर व्यवस्थापन .

3)कोंबड्याना होणारे रोग व त्यांवरील उपाय .

4)पोल्ट्री मधील सुरक्षितता.

5)F.C.R वरील उदाहरणे .

बृडिंग स्टेज तयार करणे .

कोंबड्याना होणारे रोग व त्यांवरील उपाय .

पक्षी शेडमध्ये येण्याआधी काय करावे ?

कोंबडी पाळण्याच्या विविध पद्धती .

1)मोकाट पद्धत

2)अर्ध मर्यादीत पद्धत

3)मर्यादित पद्धत

4)डिप लीटर पद्धत किंवा गाडी पद्धत

5)पिंजरा पद्धत

6)परसातील पद्धत .

खाद्य ,पाणी ,व्यवस्थापन .

1)खाद्य :- 1 ते 7 दिवस – प्री स्टार्टर

7 ते 21 दिवस – स्टार्टर

22 ते 42 दिवस – फिनिशर.

2)पाणी :-

P.H – 7 ते 8

TDS – 0 ते 2500 PPM

HARDNESS – 60 ते 180

लहान पक्षांचे लसीचे वेळापत्रक .

अ . क्र	पक्षाचे वय	लसीचे नाव
1)	पहिला दिवस	मॅरेक्स
2)	5 ते 7 दिवसांनी	लासोटा
3)	13 ते 15 दिवसांनी	गंबोरो
4)	21 दिवसांनी	लासोटा

पोल्ट्री मधील आवश्यक साहित्य व त्यांचे उपयोग .

अ . क्र	साहित्याचे नाव	उपयोग
1)	लेअर पक्षी	अंडी उत्पादनासाठी वापरतात .
2)	ब्रॉयलर पक्षी	मांस उत्पादनासाठी वापरतात .
3)	लसीकरण	प्रतिबंधक उपचार .
4)	डिबीकर	पक्ष्यांच्या चोची कापण्यासाठी वापरतात .
5)	इंक्युबेटर	अंडी उबवून पक्षी तयार करण्यासाठी .
6)	ड्रिंकर	पक्षाना पाणी पिण्यासाठी .
7)	फीडर	पक्षाना खाद्य खाण्यासाठी .
8)	ब्रुडर	उष्णता मिळण्यासाठी .
9)	पडदे	हवा ,वारा ,पाऊस यांच्यापासून संरक्षण .
10)	लोखंडी जाळी	हिंस्त्र प्राण्यांपासून संरक्षण .