ELETRICAL

प्रॅक्टिकल क्रमांक १ :- इलेक्ट्रिकल टूल्स

उद्देश :- इलेक्ट्रिकल साहित्याची ओळख करुन घेतले व समजून घेतले

१ बॉल पॅान हॅामार :- याचा वापर ढोकण्यासाठी केला जातो

२ पकड :- या वस्तूचा वापर कोणतीही तार कटीग करण्यासाठी किवा एखादी वस्तु बांधून झाली का तर ओवाळणे हे काम करते

३ टेस्टर :- याचा वापर कोणतीही वायर चालू आहे का बंद आहे हे चेक करण्यासाठी वापरतात

४ कटर :- कटर हे अस आहे का जर का कोणतीही वायर कटींग करण्यासाठी किवा वायर सोलण्यासाठि याचा काम आहे

५ स्क्रू ड्रायवर :- स्क्रू ड्रायवर मुले आपल्याला स्क्रू फोट करण्यासाठी किवा सोलण्यासाहि स्क्रू ड्रायवर काम असते

६ मल्टी मीटर :- हे एक आस साधन आहे की जर आपल्याल्या कोणती वायर चालू आहे की नाही ते या मशीन करुन कळू शकते किवा कोणती ही मीटर चालू आहे की नाही ते कळते किवा किती आरयोग किती ते पण चेक करू शकतो

७ कॅाल्म मीटर ;- कॅाल्म मीटर मध्ये आपल्याला जर एखादी चालू आहे तिच्या मध्ये किती wat आहे ते कळवायचे काम करते

८ ड्रिल मशीन :- ड्रिल मशीन ही भिंतीला , लकडाला किवा लोखंडाला होल पाडण्यासाठी वापरली जाते

९ हॅामर ड्रिल मशीन ;- हॅामर ड्रिल मशीन हे पण भिंतीला किवा लकडीला ,लोखंडाळा पण जर एखादी मोठी भिंत किवा लोखंड जर ड्रिल मशीन चा वापर करावा लागतो

प्रॅक्टिकल क्रमांक २ :-वायर गेज मोजणे

उद्देश :- १ वायर गेज मोजण्यास शिकलो

२ वायर गेजचा फायदे

साहित्य :- वायर गेज ,वायर, कट्टर

कृती :- १ सुरवातीला वायर गेज घेतला

२ व नंतर वायर घेऊन त्यांची इन्शुलेशन काढले

३ सर्व वायरेच्या तारा मोजून घेतल्या वायर गेज काढण्यासाठी

४ त्यामधील एक तार घेतली व टि गेज च्याा प्रतेक खच्यात बसून बघितले

५ ज्याआ खच्यात घट्ट बसेल तर तो वायरला गेज असतो

निरीक्षण ;- १ वायर गेज मुळे आओण किती mm ची वायर घ्यायची कळते

२ वायर गेज मोजणे महत्त्वाचे आहे

प्रॅक्टिकल क्रमांक ३ :- इन्शुलेशन काढने

उद्देश :- वायर चे इन्शुलेशन काढण्यास शिकणे

साहित्य :- वायर

साधने :- वायर स्ट्रिपर

कृती :- १ प्रथम एक वायर घेतली

२ वायर स्ट्रिपर च्याा सहहयाने इन्शुलेशन काढले

३ अशा प्रकारे इन्शुलेशन काढले

४ जेवढे वरील आपर्ण काढले आहे तिथे मार्क केले

५ तस आपल्याला समजते इन्शुलेशन काढयले

निरीक्षण :- १ इन्शुलेशन काढताना आतील तारेला इजा पोहोचू नये

२ याची काळजी घ्यावी

३ त्यातून आपल्याला खूप काही माहिती होत

अनुमान :- इन्शुलेशन काढायाला येणे महत्त्वाचे आहे

प्रॅक्टिकल क्रमांक :-४ लेवल ट्यूबने समांतर पातळी काढणे

उद्देश :- लेवल ट्यूबचा वापर करण्यास शिकणे

साहित्य :- पाणी

साधने :- लेवल ट्यूब मार्कर

कृती :- १ प्रथम लेवल ट्यूब मध्ये पाणी भरून घेतले

२ त्यातील हवेचा बल काढून टाकले

३ जेवढी आपल्याला ऊंची हवी आहे तिथे मार्क केले

४ त्या प्रामाने लेवल ट्यूब ने पेरूचे मध्ये 4 पॉइंट मार्क केले

निरीक्षण ;- पाणी समांतर राहत हे तत्व उपयोगी

अनुमान :- कोनत्याही द्रव पदाथ नेहमी समान तर राहते

प्रॅक्टिकल क्रमांक :-५ बायो गॅस

उद्देश :-बायो गॅस चे महत्त्व समजून घेणे त्यांचे फायदे समजून घेणे

साहित्य :- शेण ,पाणी , पाला ,पाचोळा इ ..

कृती ;- १ प्रथम शेण व पाणी घेतले

२ त्या चे प्रमाण २७ kg शेण तर २७ लिटर पाणी घ्यावे

३ टाकीत टाकून ते मिक्स करायचे

४ त्यातून निर्माण होणारा गॅस आवश्यकतेनुसार वापरला .

बायो गॅस ही जौविक प्रक्रिया आहे यात अं आरोवीक जिवाणू आसतात . बंद टाकीत त्यामुळे कुजण्याची प्रक्रिया घडून मिथेन व co2 गॅस तयार होतो . मिथेन हा 60 % आसतो . व co2 50% असतो मिथेन हा ज्वलनशील असतो त्यामुळे निळ्या ज्योतीने पेटतो . यासाठी 20 c ते 40 c तापमान योग्य असते

बायो गॅसचे फायदे :- १ स्वच्छ इंधन

२ धूर विरहित

३ घरगुती वाओर करताना योग्य

४ पाईपद्रवरे पुरवठा करण्यास योग्य

५ वीज निर्मिती साठी पण बायो गॅसचा वापर होतो

प्रॅक्टिकल क्रमांक ६ : कृत्रिम श्वास ( सफर पद्धत. सिल्वैस्टर पदध्त )

उददेश : कृत्रिम श्वसनाच्या विविध पद्धती

साहित्य : चटई , स्वयंसेव

शैफर पद्धत

सिल्वेस्टर पदध्त

तोंडाने श्वास देणे

मशीनच्या साह्याने श्वासन

शैफर पद्धत : याच्यामध्ये पाठीमागे दाब दिला जातो व श्वासनास मदत होते

सिल्वेस्टर पदध्त : हात छातीवर दाब देऊन प्राण वाचवला जातो

तोंडाने श्वास देणे : तोंडावर फडका ठेवून तोंडाने श्वास दिला जातो

मशीन : मशीनच्या वापर करून श्वास दिला जातो

निरीक्षण प्राथमिक उपचार म्हणून वरील पद्धतीचा वापर करता या पद्धतीचा वापर झाल्यास त्या व्यक्तीस डॉक्टरकडे न्यावी

प्रॅक्टिकल क्रमांक ७ : वायर्स आणि केबल

साहित्य : वायर्स केबल्स

कौशल्य :1) कट्टर आणि इन्सुलेटर

2)वायर्स आणि वायरस चे प्रकार

3)केबल आणि केबल चे प्रकार चे प्रका

4)वायर्स आणि केबल कलर कोड

5) वायर गेज आणि मायक्रो मीटर चा उपयोग

6) वायर आणि केबलची निवड

• कंडक्टर चे प्रकार *

गुड कंडक्टर *

विजेच्या प्रवाहाला खूप कमी प्रमाणात विरोध

वीज एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी नेण्यासाठी वापर. उदा चादीतांबे अल्युमिनियम

*बॅड कंडक्टर *

विजेच्या प्रवाहांना मध्यम प्रमाणात विरोध

तिच्याकडून कार्य करून घेण्यासाठी उपयोग उद्या बलामध्ये वापरलेले

*नान कंडक्टर *

विजेच्या प्रवाहाला द्रव्य सुरुवात विरोध

रजिस्टर जास्त उद्या रबर ,व्ही,सी ,बव्हे लाईट बार्कलाईट

प्रॅक्टिकल क्रमांक ८: इन्सुलेशन करणे

उद्देश : वायरचे इन्सुलेशन काढण्यास शिकणे

साहित्य : वायर

साधने: वायरस स्टीपल

कृती : 1) प्रथम एक वायर घेतली

2) वायर स्टेपरच्या साह्याने इन्सुलेशन काढले

3) अशाप्रकारे इन्सुलेशन काढले

4) जेवढे वरील आवरण काढले आहे तिथे मार्क केले

5) तसं आपल्याला समजले इन्सुलेशन काढायचे

निरीक्षण : 1)इन्सुलेशन करताना आतील तारेला इजा मोहनू नये

2)हयावयाची काळजी घ्यावी

3) त्यातून आपल्याला खूप काही माहिती होते

अनुमान : इन्सुलेशन काढायला येणे महत्त्वाचे आहे

प्रॅक्टिकल क्रमांक : ९ : निधूल चूल

उद्देश : निधूल चूल महत्त्व समजून घेणे

साहित्य : 1) ज्वलनासाठी लाकूड 2) माचिस

कृती : 1 ) सर्व प्रथम निधूर चुलीचे निरीक्षण केले .

2 ) चुलीबदल माहिती घेतली .

3 ) सुरक्षतेबद्दल माहिती घेतली .

4 )लाकूड पतेवली होती

5 )त्याच्यातील आग कशी पेटते हे निरीक्षण केले .

* निधुरी चुलीचे फायदे *

1 ) धुराचा त्रास होत नाही

2 ) श्वसणाचे आजार होत नाही

3 ) इधन बचत होते

4 ) ऊर्जा वाया जात नाही

5 ) ज्वलन व्यवस्थित होते

प्रॅक्टिकल क्रमांक : १० सौर कुकर

कृती : सुरुवातीला आम्ही 3 बटाटा 2 कांदे घेतले . आणि ते कापून घेतले नंतर कुकर मध्ये बायोगॅस वर ठेऊन तेल

टाकले त्याच्यामध्ये मिट मसाला टाकून मिक्स केले त्याच्यामध्ये कांदा बटाटा टेमॅटो मिरची तांदूळ मिक्स केले .

बायोगॅस वरती 5 मिनट ठेवले त्याच्यानंतर सौर कुकर वरती नेऊन ठेवले . तसेच झाकण उघडले ते सेट केले .

जेणे करून सुयकीर्ण परवतीत होऊन गेली पाहजेत . दुसऱ्या काचेच्या यात काळ्या डब्यात अडी घेतली व पाणी

टाकले . व ते झाकण बंद केले . व तेथील तापमान मोजले तासानंतर बंद केलेले झाकण उघडले व यातील तापमान

मोजले . काळ्या डब्यातील अंडी शिजलेली होती .

* सौर कुकर *

1 ) सूचिकरणे अकत्रिक करणे

2 ) प्रकार ऊर्जेचे रुपातर ऊर्जाचे रूपांतर उष्णता ऊर्जा

3 ) उष्णता उडवणे .

पाढरा रंग – प्रकाशाचे परवतन होते .

काळा रंग – प्रकास शोसून घेणे .

* सौर ऊर्जा वापर

1 ) कपडे सुकवणे

2 ) solar pahels

प्रॅक्टिकल क्रमांक :११

उद्देश :- cctv कॅमेरा कशा जोडला जातो हे शिकलो व ते कस काम करत हे शिकलो

साहित्य :-ड्रिल मशीन ,हातोडी ,टेबल ,clamp, एलबो, pvc पाइप , खिला ,फसणेर

कृती :- १ सर्व प्रथम cctv कॅमेराचे सर्व साहित्य एका जागेवर जमा केले २ जुन्या अग्री कल्चर मध्ये जे मॉनिटर होते ते सर्व साहित्य काढून नवीन अग्री कल्चर मध्ये नेऊन ठेवले ३ जुन्या अग्री कल्चर मधील cctv कॅमेऱ्याचे कनेक्शन काढून ते नवीन अग्री कल्चर इथे नेऊन सेट केले जेणे करुन तिथळ सर्व cctv कॅमेरा मध्ये दिसले पाहिजे ४ सकाळी मुलानी pvc पाइप बसवले होते ५ जेणे करुन त्यांच्या आतून केबळली वायर होती टी खराब होती त्यांच्यात pvc पाईप बसवला व clamp ने घट्ट करुन घेतले ६ नंतर dvr पवार saplay केबल माऊंट मॉनिटर bnc कानेक्टर vga हे कस जोडायच हे सराणी संगितले ७ त्यांच्या नंतर आम्ही सर्व माहिती घेऊन सर्व कनेक्शन करुन घेतले ८ cctv कॅमेरा चालू झाले होते त्यांच्यानंतर तिथली साफ सफाई सर्व मुला -मुलीनी करुन घेतले

cctv कॅमेरा

cctv फूल फोम इन मराठी :- cctv चे पूर्ण

स्वरूप मराठी मध्ये प्लोज सर्किट टेलीव्हीजन आहे संक्षिप्त शब्दामध्ये आपण cctv आंसे म्हणतात cctv कॅमेरा समोर होणारी प्रलेक हालचाल रेकॉइड करतो आणि रिसीवर संगणकावर pathavato

cctv कॅमेऱ्याचे प्रकार

ip camera

वायरलेस कॅमेरा

dome कॅमेरा

bullet कॅमेरा

c- mount cctv कॅमेरा

निरीक्षण :-camera इन्स्टॉल करायला शिकलो व चालवायला शिकलो.

प्रॅक्टिकल क्रमांक१२ :-आर्थिग

उदेश :-आर्थिन

अर्थीग कशी करायची हे शिकलो व आर्थिग करण्याच फायदे समजल

साहित्य :- ड्रिल मशीन ,वीट ,कोळसा ,फावडा ,आर्थिग पावडर arthing प्लेट ,पाणी ,pvc पाईप इत्यादि

कृती :-१ सर्व प्रथम करण्यासाठी खड्डा खोडून घेतला

२ खड्डा खोडल्यानंतर त्यांच्यात २ बदल्या पाणी टाकल

३ नांतर आर्थिग प्लेट pvc पाईप टाकून घेतले व आर्थिग वायर

४ त्यांच्या वरुन म थोडी थोडी आर्थिग पावडर टाकली व कोळसा आणि वीट टाकला

५ सर्व झाल्यानंतर मातिनि तो खड्डा भरून घेतला

आर्थिगचे प्रकार:- १ पाईप आर्थिग

२ प्लेट आर्थिग

३ बोर आर्थिग

निरीक्षण :-मी अर्थिंग काढायला शिकलो

प्रॅक्टिकल क्रमांक:-१३ बोर्ड भरणे

उद्देश बोर्ड भरणे शिकणे

साहित्य ;-बोर्ड फ्रेम ,स्विच ,socket ,टेस्टर ,वायर

कृती ;-१ सर्व साहित्य गोळा करायचं

२ त्यांच्या नंतर स्विच आणि socket बोर्ड फ्रेम मध्ये लाऊन द्यायचे

३ त्यांच्या नंतर वायर घ्यायची

४ टि वायर घ्यायची आणि socket च्याा खालच्या सईडला जोडायची वा

५ व टेस्टरणे फिट करुन घ्यायाचे

६ आशा प्रकारे बोर्ड भरला आम्ही

७ आपली मेन संपलाय आहे टि socket मध्ये द्यायची

काळजी ;- बोर्ड भरून झाल्या ननंतर परत चेक करुन घ्यायच की कोणता नट फिट करायचं रहित नाही ना

निरीक्षण :-कोणती वायर जास्त इन्शुलेशन काढली तरनाही असेल टे ना हे आपल्याला निरीक्षिण केल पाहिजे

प्रॅक्टिकल क्रमांक १४ : विज बिल काढणे

उद्देश :इलेक्ट्रिकल उपकरणाचे आणि इतर आवश्यक इलेक्ट्रिकल सामग्री चे वीज बिल काढणे

साहित्य : एनजी मीटर बोल्ट बुक पेन

कृती : 1)आपल्या घरातल्या सर्व विद्युत उपकरणाची यादी तयार केली

2)प्रत्येक यंत्राचे वोल्टेज काढून घेतले

3) आणि प्रत्येक उपकरण किती तास चालते त्याची यादी तयार केली

4) दररोज प्रत्येक उपकरणाचे वॅट तासाला किलो वॅट तासाला रूपांतरिक केलं

1 kah =1000

1 kwh = 1unit

5) दररोज वापरल्या unit ची गुणाकार केला आणि एका महिण्यात

unit काढणे

6) त्याच्या नंतर त्यावरुन आपल्याला बिल किती येते ते समजले

सुत्र : वॅट × नग × तास =unit

1000

निरीक्षण :-मी वीज बिल काढायला शिकलो.

प्रॅक्टिकल क्रमांक १५ : बॅटरी घनता मोजणे

उद्देश : बतरीच्या पाण्याची घनता मोजणे

साहित्य : हायडॉमिटर , डिस्टील ,वाटर ,मल्टिमीटर

कृती : 1) आधी आम्ही सर्व साहित्य गोळा केले

2) त्याच्यानंतर अग्रि शेकशनच्या गोठे मध्ये गेलो .

3) व सर्व कनेक्सन बंद केले

4 )त्याच्यानंतर मलटीमितर च्या साय्याणे त्याचे करट मोजल

5) त्याच्यानंतर हायडोमीटर घेतले आणि त्याचे battry च्या वरच पंप असतो .

6) मग त्याचे मध्ये पाणी आले .

7) त्याच्यानंतर हायडोमीटरच्या यात मध्ये असलेल तरर्गणारी एक पट्टी राहते त्याच्यामध्ये आपल्याला समजत

8) हायडोमीटरच्या साय्याने आपल्याला समजेल की त्या सेल मध्ये पाणी किती आहे ते

9) मग आम्ही त्याच्या मध्ये जे आम्ही आणलेल डिस्टीन वाटर टाकल

10) आणि ते नट लावून घेतले

11) अशा प्रकारे आम्ही soil lab जलेटर ची बॅटरी मेटणेश केली .

निरीक्षण : 1 ) बॅटरीचे व्हाल्टेज 2 ) हायडोमितरचे रिडिग

* बॅटरीचा शोध *

108 मध्ये पहिल्या बॅटरीच्या शोध आलेसेडो व्होल्टोने लावला .

* बॅटरी चे प्रकार *

ड्राय सेल 2) लिक्विड बॅटरी

प्रॅक्टिकल क्रमांक १६ :- प्लेन टेबल सव्हे

उद्देश : 1) नकाशा काढणे .

2) किती जागा आहे हे ओलखणे व क्षेत्रफळ काढणे .

साहित्य : प्लेन टेबल , ड्रॉईंग पेपर ,पेन्सिल , टाचणी ,मीटर टेप , यउपट्टि व ओळबा , टेप कपास , अलितेज पट्टी , पिन इ .

कृती : 1) ज्या भागात नकाशा घ्यायचा आहे . त्या मध्यभात प्लेट टेबल फिक्स केली निष्चित केली .

2) नंतर ड्रॉईंग पेपर फिक्स केली

3) ओळब्याच्या साहाय्याने जमिनीवरचा पॉइंट काढला .

4) भागावर कोठेही 1 पॉइट घेतला . अलितेज पट्टीच्या साहाय्याने तो राड सरळ रेषेत घेतला व कागदावर रेष मारली

5) प्रत्यक्ष अतर मिटरटेपच्या साहाय्याने मोजले व त्या प्रमाणे बिदू निष्चित केले

6) याप्रकारे 4 पॉइंट घेऊन बिदू माक्र केले व अतर मोजले

7) निष्चित केलेले बिदू सरळरेषेत जोडले अशाप्रकारे नकाशा तयार केला .

प्रॅक्टिकल क्रमांक : 17 :- डिझेल इजिन

शोध :- इजिनचा शोध अलफ्रेंड डिझेल या शास्त्रज्ञानी लावला .

प्रक्रिया 1) भाग ओळखायला शिकलो

2) इंजिन चालू करून बघितल

इंजन चे भाग व कार्य

1. पिस्टर्न – दाब तयार करणे
2. व्होल्वह – गॅस घेणे
3. पंप नोजल – इंधन फवारणी
4. फ्लायव्हील – गल्लीत ऊर्जा साठवणे
5. इनलेट हालव्ह – हवा आत खेचणे
6. आऊटप्लेल्ट – हवा आत खेचणे
7. फकशाफ्ट – पिस्टनची सरळ गती कनेकटिंग रोड मधून येऊन ककशाफ्टवर चक्रीय होतं

इंजिनचे प्रकार

अंतर्गत ज्वलन‌ : दाबावर पेटणारे उदा डिझेल इंजन

बाह्य ज्वलन : विजेच्या हिंगणीवर पेटणाऱ्या उदा पेट्रोल इंजन

2 स्ट्रोक इंजिन

फवारणी पंप

2 ) scooty

3 )जहान

4 ) झाड कापण्याची मशीन

4 स्ट्रोक इंजन

1 ) टेकर यासारख्या मोठ्या गाड्या

प्रॅक्टिकल क्रमांक :- 18 :- सौर ऊर्जा

उद्देश :- सौर ऊर्जा बद्दल समजून घेणे .

साहित्य :- मल्टिमीटर , सोलर पॅनल बॅटरी

कृती :- 1) उपकरणासाठी आवश्यक शक्तीची घनता

2) योग्य सौर पॅनल निवडणे

3) योग्य बतरीची निवड

4) योग्य प्रकाशन निवडणे

5) कनेक्शन आणि स्थापना

6) व्होल्टमीटर वापरुन वाचन घेणे

* सोलर सिस्टिम चे दोन प्रकार .

ऑन ग्रिड सिस्टिम :- ज्या ठिकाणी 24 तास लाईन असेत त्या ठिकाणी ही सिस्टिम वापरली जाते त्यामध्ये नेटमितरिग चा वापर केला आहे .

ऑफ ग्रिड सिस्टिम :- बॅटरी चा वापर केला जाते .

सोलर installasion मधील power reauir ment चे

प्रॅक्टिकल क्रमांक :- 19 :- डम्पी लेवल

उद्देश : डम्पी लेव कसं काढायच हे शिकले

साहित्य : डम्पी लेवल स्पिशिट लेवल स्टाक कंपास प्लम बॅाब लाईम नोटबूक मीटर टेप इ .

कृती :- 1) सर्व प्रथम लेवळ काढण्यासाठी साहित्य एक जागेवर गोला केले

2) नंतर लेवळ काढली

3) त्यानंतर जिकडण पानी जाते त्या नाल्यामद्धे स्वप लेवळ ठेवले

4) त्यानंतर टॉप लोअर मिडल रीडिंग घेतली

5) नंतर अपर रीडिंग मधून लोअर रीडिंग मायनस केली

6) व आलेल्या उत्तरान 100 ने गुणले

7) आणि आलेले उत्तर ते त्याचे अंतर असते

8) त्यानंतर स्टाप लेवळ उचलून दुसऱ्या ठिकाणी घेऊन गेले

9) त्यानंतर दुसऱ्या ठिकाणांवर अगोदर आलेल्या मिडल रीडिंग मध्ये स्टाप लेवळ ठेवले

10) व नंतर अपर रीडिंग घेतली

11) व नंतर लोअर रीडिंग घेतली व अपर रीडिंग मधून लोअर रीडिंग मायनस केली

12) आलेल्या उत्तराने 100 ने गुणले व आलेले उत्तर त्यामध्ये डम्पी लेवलचे आणि स्पाट लेवळचे उत्तर असते

13) आशा प्रकारे कांटुर रेषा काढले

रीडिग	मिडल	अपर	लोअर	अतर
11	0.360	0.425	0.295	13 m
11.1 रीडिग	मिडल	अपर	लोअर	अतर
11	0.360	0.450	0.280	17 m
110	0.360	0.465	0.255	21 m
3460	0.360	0.450	0.260	19 m

प्रॅक्टिकल क्रमांक :- 20:- मोटर

उद्देश :- मोटर दुरुस्त करणे . आणि मोटर चे महत्त्व समजून घेणे .

साहित्य :-सर्व प्रथम

कृती :- 1) सर्व प्रथम आम्ही सर्व साहित्य गोळा केले .

2) त्याच्यानंतर एक मोटर टेबलावर आणून ठेवला .

3) आणि सरानी मोटर कशी खोलायची ती संगितले

4) नंतर आम्ही मोटार खोलली

5) आणि सरानी मोटर मध्यले सर्व रोटर टेटर ची माहिती दिली .

6) असे प्रकारे आमहच मोटार प्रकटीकल झाला .

* पंप – प्रकार *

रेसिप्रोकेटिग पंप्स ( reciprocating pumps )

रोटरी पंप्स ( rotary pumps )

* रोटरी पंप्स *

सेन्टीफ्यूमल पंप्स

जेट पंप्स

प्रॅक्टिकल क्रमांक :- 21 :- ग्रेवाटर

पाण्याचे प्रकार :-

1. स्वच्छ पाणी
2. करंड पाणी
3. ब्लॅक वाटर

क्रिया :- 1) हवा मिसळणी केली पाहिजे .

2) वनस्पती आणि जीव जंतु ( जिवाणू वनस्पती मुळे जीव तयार होतात .)

झाडे लावावी

1. पहिल्या टाकीमध्ये जलपणी
2. दुसऱ्या टाकीमध्ये आळू किवा आझोला
3. तिसऱ्या टाकीमध्ये कदळ

पाणी किती दिवसांनी स्वच्छ होते

1 पहिल्या टाकीमध्ये पाच दिवस

. 2 दुसऱ्या टाकीमध्ये 4-5 दिवस

3 तिसऱ्या टाकीमध्ये स्वच्छ पाणी

प्रॅक्टिकल क्रमांक 22:- विद्युत सर्किट

विद्युत सर्किट हा शब्द वर्तुळाची निगडित आहे

ऊर्जाचा वापर च्या उपकरणात करायचा आहे तिथे ऊर्जा पोहोचल्यावर रिकामी इलेक्ट्रिकल हे परत मुळ

बीज पोहोचण्यासाठी विद्युत सर्किट पूर्ण व्हावे लागते

. सरल सर्किट

वीज प्रवाह चालू राहण्यासाठी विद्युत सर्किट पूर्ण होणे

हया विदयुत सर्किटमध्ये संभाव्य फरक व विद्युतरोध कोठे आहे

खुला सर्किट

एकसर जोडणी

• एकसर जोडणीमध्ये दोन किंवा दोंपेक्षा जास्त दिवे लावण्यास दिव्यांचा प्रकाश

मंद पडतो कारण यामध्ये सर्व दिव्यामध्ये विद्युत दणाची विभागणी होते

श्रुखाला सर्किट

एकासर जोडणी : वीज प्रवाह (करंट)

जर स्विच मधून जाणारा विजेचा प्रवाह हा 4 आम्पियार आहे तर अ व ब दिव्यामधून जाणारा विजेचा प्रवाह किती असतो

एकसर जोडणीत वीज प्रवाह संपूर्ण विद्युत मंडळात सारखात असत

एकासर जोडणी व्हॉटेज

•दोन पॉईंट मधील इ. एम. एफ च्या फरकाला सभाव्य फरक म्हणतात

एकसर जोडणीत -व्हॉटेज हे इ. एम. एफ ची बेरीज असते

इ. एम. एफ

समांतर जोडणी

•समांतर जोडणीमध्ये दोन किंवा दोंनपेक्षा जास्त दिवे तावल्यास दिव्याचा प्रकार प्रखरच पडतो कारण यामध्ये सर्व दिव्यामध्ये विद्युत दाब

समानतर जोडणी : करंट

सामंतर जोडणीत करंट हा सर्व शाखामध्ये विभागला जातो

समांतर जोडणीत व्होल्टेज हे सर्व शाखामध्ये सारखेच असते

समांतर जोडणी

खराब झालेल्या दिव्याचे सर्किट ओपन झाले तरी बाकी दोन दिव्याचे सर्किट व्यवस्थित आहे

प्रॅक्टिकल क्रमांक 23:- वायरिंग करणे

उद्देश :-नवीन बिल्डिंग बांधण्यात आली तिची वायरिंग करणे हे शिकलो

साहित्य :- ड्रिल मशीन, स्क्रूडायवर, पकड, बोल्पेन, हॅमर, मिटर टेप, प्लाईन दोन, मल्टिमीटर.

कुर्ती :-1 सर्वात आधी आम्ही सर्वे आणि निरीक्षण केले

2 त्याच्या नंतर मॅडम ला विचारल कि तुम्हाला पॉईंट कुठं कुठं पाहिजेत

3 त्या नंतर रूमचे मोज मापन करून घेतले

4 c. P. M चाट तयार करून घेतला. आणि डायग्राम काढली

5 मटेरियल लिस्ट तयार केली

6 आणि गावात जाऊन तीन कनेक्शन काढून घेऊन आणले. त्याच्या नंतर आम्हाला जे योग्य कोटेशन वाटत ते आम्ही पक्क केले

7 गावातून मटेरिअल घेऊन आलो आणि मटेरियल चेक केले मटेरियल बरोबर आणले कि नाही.

8 त्याच्या नंतर लाईन दोरीने मार्किंग करून घेतले

9 व पट्टी ठोकून घेतली

10 वायरिंग टाकून त्या पट्ट्या लावून घेतल्या

11 बोर्ड स्विच फिट करून घेणे

12 बोर्ड वयारिंग जोडून घेणे

13 मेन सप्लाय कनेकट करणे

14 फिटिंग झ्याल्यानंतर सर्व कनेक्शन चेक करणे

: