ठिबक सिंचनाची कृती (पद्धत) सोप्या आणि स्पष्ट भाषेत खाली दिली आहे.
ही पद्धत कोणत्याही पिकासाठी वापरता येते – जसे की डाळी, भाजीपाला, फळबाग, ऊस, डाळिंब, द्राक्षे इ.

🌱 ठिबक सिंचनाची कृती (स्टेप–बाय–स्टेप)

१) जमीन आणि पाणी स्त्रोत पाहणी

सिंचनासाठी उपलब्ध पाण्याचा स्त्रोत ठरवा (कूपनलिका/विहीर/तलाव).

जमिनीचा उतार, मृद्गुणधर्म (काळी, हलकी माती) यानुसार लाईनचे नियोजन करा.

२) मुख्य लाईन (Main Line) बसवणे

पाण्याच्या स्त्रोतापासून मुख्य पाइप (63mm/75mm/90mm इ.) जमिनीवर किंवा थोडा खोदून बसवतात.

मुख्य लाईनवर फिल्टर युनिट (सँड फिल्टर + स्क्रीन/डिस्क फिल्टर) लावतात.

फिल्टरमुळे ठिबक लाईन चोक होणे कमी होते.

३) सब-मेन आणि लेटरल लाईन बसवणे

मुख्य लाईनपासून सब-मेन (32mm/40mm) पाइप धाववतात.

सब-मेन पासून दोन्ही बाजूला पिकांच्या रांगांप्रमाणे लेटरल पाइप (16mm) टाकतात.

लेटरलवर 30 cm / 40 cm / 60 cm अंतरावर ठिबक (ड्रिप) एमिटर / ड्रिप हेड असतात.

४) दाब नियंत्रण (Pressure Regulation)

पाण्याचा दाब योग्य 1–1.5 kg/cm² रहावा यासाठी

प्रेशर गेज

प्रेशर रेग्युलेटर

व्हॉल्व्ह बसवतात.

जास्त दाब असेल तर ठिबक फवारेल आणि सिंचन समसमान होणार नाही.

५) ठिबक प्रणाली तपासणी

पाणी सोडण्यापूर्वी सर्व लाईन जोडणी घट्ट आहेत का ते पाहा.

प्रथम 5 मिनिटे पाणी “फ्लश” करा — म्हणजे लाईनमधील धूळ, गाळ बाहेर निघतो.

नंतर प्रत्येक लेटरलच्या शेवटीचा एंड-कॅप बंद करा.

६) प्रत्यक्ष सिंचन सुरू करणे

पिकाच्या पाण्याच्या गरजेनुसार ठिबक वेळ ठरवा.

भाजीपाला: दररोज 30–60 मिनिटे

फळबाग (झाडांची मोठी वान): 2–3 तास

ऊस / केळी: 1–2 तास

पिकाच्या वाढीप्रमाणे वेळ व डोस बदलतो.

७) खत व्यवस्थापन (फर्टिगेशन)

ठिबक प्रणालीतून द्रवरूप किंवा पाण्यात विरघळणारी खते देण्यासाठी व्हेंच्युरी / फर्टिगेशन युनिट बसवतात.

यामुळे खतांचा अपव्यय कमी होतो आणि पिकांना तत्काळ पोषण मिळते.

८) देखभाल (Maintenance)

आठवड्यातून एकदा फिल्टर स्वच्छ धुवा.

महिन्यातून एकदा लेटरल पाइप फ्लश करा.

जर पाणी खारट / गढूळ असेल तर अॅसिड फ्लशिंग (तज्ञांच्या मार्गदर्शनानुसार) करा.

तुटलेली लेटरल किंवा ड्रिप हेड लगेच बदलून घ्या.

⭐ ठिबक सिंचनाचे फायदे

पाण्याची 40–60% बचत

पिकांमध्ये रोग कमी

खतांची 30–40% बचत

उत्पादनात वाढ

तणांचे प्रमाण कमी

हवं असेल तर मी तुला ठिबक सिंचनाचा आकृतीसह प्लॅन, खर्च अंदाज, किंवा विशिष्ट पिकासाठी (उदा. डाळिंब, द्राक्ष, ऊस, भाजीपाला) ठिबक वेळापत्रकही देऊ शकते.